Του Νίκου Τσούλια
«Έχω επιστημονική άποψη επί του θέματος», αποφάνθηκε με σπουδαίο ύφος και … αποδεικτικό – κατά τη γνώμη του – τρόπο ο υπουργός Παιδείας κ. Ν. Φίλης, όταν αντιμετώπισε τις πανταχόθεν επικρίσεις για τον ορισμό της Γενοκτονίας των Ποντίων ως Εθνοκάθαρσης. Αυτοπροσδιόρισε με περισσή αλαζονεία και με ακόμα περισσότερη ανοησία την άποψή του ως «επιστημονική» και έτσι θεώρησε ότι όλα εξελίχθηκαν μια χαρά…
Αλλά με αφορμή αυτό το φοβερό συμβάν ας δούμε τη σχέση του επιστημονικού λόγου με τον πολιτικό λόγο με σκοπό να δώσουμε μια προσωπική και μόνο προσέγγιση. α) Υπάρχει κάποια κλίμακα αξιολόγησης μεταξύ των διάφορων κατηγοριών του λόγου; Μάλλον όχι, θα μπορούσε να είναι η απάντηση, για τον απλό λόγο ότι δεν μπορεί να υπάρξει μια απόλυτη και σαφής ιεράρχηση των διάφορων μορφών του λόγου. Ως συνέχεια αυτής της «ανοικτής» παρατήρησης, μπορεί να θεωρηθεί ο επιστημονικός λόγος ως ανώτερος από τον πολιτικό λόγο; Αν και από πουθενά δεν απορρέει μια σχέση ιεράρχησης, αποτολμώ να ισχυριστώ ότι ο πολιτικός λόγος είναι ο πιο καθολικός και ο πιο γενικευμένος λόγος που μπορεί να αναπτυχθεί σε μια κοινωνία. Και αυτό τεκμηριώνεται από το απλό γεγονός ότι η σφαίρα της πολιτικής είναι το συνολικό και ενοποιητικό πεδίο κάθε κοινωνίας και ότι δεν ερμηνεύει απλά και μόνο την πραγματικότητα αλλά έχει ως βασική επιδίωξη να τη διαμορφώσει! Γι’ αυτό και οι μεγάλες και οι οριστικές αποφάσεις για τα ζητήματα των λαών και των κοινωνιών λαμβάνονται στο πεδίο της πολιτικής, στους θεσμούς που αυτή έχει αναπτύξει (κοινοβούλια, κυβερνήσεις, κόμματα κλπ).
β) Ο επιστημονικός λόγος θεωρείται ως ο πιο ορθολογικός και ο πιο ενδεδειγμένος, αλλά αυτό δε σημαίνει ότι οι αποφάσεις για το παρόν και το μέλλον μιας χώρας μπορεί να είναι οι επιστημονικές θεωρίες και τα πορίσματα των επιστημονικών συνεδρίων. Ο επιστημονικός λόγος είναι σημαντικός και σε πολλές περιπτώσεις και καθοριστικός για τη λήψη των πολιτικών αποφάσεων. Ως εκ τούτου η μεγάλη και πρώτιστη αξία του είναι η συνέργειά του στην τεκμηρίωση του πολιτικού λόγου.
γ) Ο επιστημονικός λόγος δεν είναι πάντα μονομερής και απόλυτος. Ακόμα και στις Θετικές επιστήμες, όπου η παραγωγή της γνώσης έχει πιο στέρεα μεθοδολογία, συνυπάρχουν συχνά – πυκνά διαφορετικές προσεγγίσεις και ερμηνευτικές θεωρήσεις. Ιδιαίτερα δε στις Θεωρητικές και στις Κοινωνιολογικές επιστήμες η απολυτότητα και η κατοχή μιας αναμφισβήτητης αλήθειας όχι μόνο δεν είναι σπάνιο φαινόμενο, αλλά δεν θεωρείται καν στοιχείο ορθολογικής κουλτούρας. Άλλωστε πώς θα υπήρχε η διαφορετικότητα αλλά και η αντιπαραθετικότητα των κοσμοθεωριών και των ιδεολογιών, των πολιτικών αντιλήψεων και των κομματικών προσεγγίσεων;
δ) Η επίκληση του επιστημονικού λόγου μπορεί να επισύρει κατ’ ανάγκην και ως επιστημονικό το περιεχόμενό που εκφέρεται; Φυσικά και όχι. Γιατί, για παράδειγμα, να θεωρηθεί εν προκειμένω ως επιστημονική η προσωπική θεώρηση του κ. Φίλη και όχι εκείνη της απόλυτης ομοφωνίας της Βουλής των Ελλήνων, που είχε αποφανθεί για το θέμα μας με το χαρακτηρισμό της Γενοκτονίας των Ποντίων; Δηλαδή επειδή η απόφαση της Βουλής ήταν πολιτική δεν είχε επιστημονικό (δηλαδή ισχυρό νομικό) λόγο και αντίθετα είχε το μονοπώλιο της επιστημονικότητας η άποψη του … διανοητή Υπουργού μας;
ε) Ας πάμε και πιο πέρα. Όταν ένας υπουργός έχει την προσωπική του θεώρηση και την οποία αυθαίρετα την προσδιορίζει ως «επιστημονική», παύει ο λόγος του να έχει πολιτικό περιεχόμενο και δεν παράγει πολιτική; Φυσικά και όχι˙ γιατί ένας υπουργός έχει θεσμικό ρόλο και ως εκ τούτου ο λόγος του θα τύχει πολιτικής χρήσης και είναι αυτό που πρέπει αυτονόητα να γνωρίζει και πιο αυτονόητα να το λαμβάνει υπόψη του. Προφανώς σε σχετική ευκαιρία η Τουρκία θα μπορεί να χρησιμοποιεί την αναφορά και τον προσδιορισμό του κ. Φίλη ως επιχείρημα της δικής της θεώρησης για το θέμα. Θα έλθει τότε ο επιστήμονας (δεν έχει σημασία κατ’ αυτόν ότι δεν έχει πτυχίο…) υπουργός μας να ισχυριστεί (και μάλιστα από μια θέση ιδιώτη, γιατί δεν νομίζω ότι μια δημαγωγική κυβέρνηση μπορεί να έχει μακροβιότητα) ότι η γνώμη του ήταν επιστημονική, και αυτό θα ληφθεί υπόψη από την άλλη πλευρά;
Η σταλινική εκδοχή της αριστεράς την οποία ενστερνίζεται και εφαρμόζει ο κ. Φίλης στηρίζεται στην εξής απλή αντίληψη. «Πραγματικό / αληθινό / σωστό είναι αυτό που εγώ προσδιορίζω ως τέτοιο» και με βάση αυτή την επινόηση /κατασκευή «διαμορφώνω την πολιτική μου αντιπαράθεση». Δεν είναι απλά και μόνο δογματισμός. Είναι και μια υποκουλτούρα ανορθολογισμού και βαθιάς ανοησίας, γι’ αυτό και έχει επισύρει την μήνιν και την χλεύη της ιστορίας…
