Του Νίκου Τσούλια
«Ισότητα, ελευθερία, αδελφοσύνη»: είναι ο τριπλός αστερισμός της Γαλλικής Επανάστασης που οδήγησε σε μια μεγάλη κοινωνική αλλαγή, στο τέλος της φεουδαρχίας και στην άνοδο της αστικής τάξης αλλά και στην εισαγωγή της ιστορίας της ανθρωπότητας στη νεωτερική φάση της που βαστάει μέχρι σήμερα. Μετά τη Γαλλική Επανάσταση ο Κόσμος έπαψε να είναι ο ίδιος…
Και ήταν το μεγάλο αξιακό της στερέωμα για «ισότητα, ελευθερία και αδελφοσύνη» και η διακήρυξή της για την αυτοπραγμάτωση και τη χειραφέτηση κάθε ανθρώπου, όλων των ανθρώπων, που δεν άλλαξαν απλά και μόνο τη ροή της Ιστορίας αλλά ενέπνευσαν και τροφοδότησαν όλους τους μετέπειτα «καιρούς» με εκείνη την κοσμοθεωρία και ιδεολογία που μπορεί να εξανθρωπίσει πλήρως τον άνθρωπο και να οδηγήσει την ανθρωπότητα στους δρόμους της πραγματικής ιστορίας βγάζοντάς την από την παρατεταμένη περίοδο της προϊστορίας της, των ανισοτήτων και των κοινωνικών αδικιών, των συνεχιζόμενων πολέμων και της επεκτεινόμενης φτώχειας.
Ο αξιακός αστερισμός «ισότητα, ελευθερία και αδελφοσύνη» φωτίζει τους κοινωνικούς αγώνες, δίνει το πραγματικό περιεχόμενο στην έννοια της προόδου, ομορφαίνει τη ζωή μας – είναι σηματωρός για την κοινωνική και την προσωπική ολοκλήρωσή μας. Είναι ενιαίος και αδιαίρετος, γιατί προσδιορίζει ένα συγκεκριμένο «σχήμα» του ανθρώπου και του κόσμου του – δεν μπορεί να επιμερισθεί ούτε και να ιεραρχηθεί στο εσωτερικό του ανάμεσα στις τρεις έννοιές του. Οποιαδήποτε μερική αμφισβήτησή του ή επιμερισμένη επιλογή του τον καταστρέφει – παύει να υπάρχει… Στην ουσία οι τρεις έννοιες / λέξεις περιγράφουν ένα «όλον» από διαφορετικές οπτικές γωνίες, μιλάνε για το ίδιο πράγμα!
Γιατί είδαμε στη συνέχεια μέσα στο καμίνι των κοινωνικών αγώνων και της ταξικής πάλης και σ’ όλο το φάσμα των πολιτικών και κομματικών αντιπαραθέσεων να γίνεται οργανωμένη απόπειρα από την κυρίαρχη τάξη ενός καλοσχεδιασμένου πλιατσικολογήματος του προτάγματος της Γαλλικής Επανάστασης. Συγκεκριμένα, απέσπασαν την έννοια της Ελευθερίας, της διαστρέβλωσαν το περιεχόμενό της, και ρημαγμένη την έκαναν σημαία τους, για να έχει η κρατούσα τάξη και κάποιο «ιδανικό», κάποια φαντασίωση του συλλογικού της «οράματος»!
Και έτσι η συντηρητική πολιτική παράταξη όλων των καιρών και όλων των χωρών έχει ως ιδεολογική σημαία της μια στρεβλή και αναποδογυρισμένη εικόνα της ελευθερίας και μάλιστα τη χρησιμοποιεί για να πλήξει την ισότητα, που είναι αδιαίρετη αξία με την ελευθερία – ομού και με την αδελφοσύνη. Αλλά για ποια ελευθερία μιλάει; Για την ελευθερία των λίγων, των πολύ λίγων, των κυρίαρχων! Γιατί όταν ένας πολίτης είναι στο έλεος της εξαθλίωσης και της φτώχειας ή της ανέχειας και της διαρκούς ανεργίας, τι ελευθερία έχει;
Δεν μπορεί να υπάρξει ελευθερία χωρίς ισότητα ούτε και ισότητα χωρίς ελευθερία. Κάθε μία «αναπνέει» για την άλλη και συνδεσμώνονται ως ενιαίο και απόλυτα συνεκτικό «είναι» με την αδελφοσύνη. Η συντηρητική ιδεολογία προχώρησε και παρακάτω. Μεταβίβασε την έννοια της αδελφοσύνης στη θρησκεία, ως μια θεολογική και μεταφυσική υπόθεση κι έτσι εμφανίζεται να την υιοθετεί κι αυτή αλλά ανατρέποντάς της πλήρως το περιεχόμενό της και την έννοιά της. Η δεξιά ιδεολογία έριξε το βάρος της αντιπαράθεσής της στην αξία της ισότητας, όπου και εδώ επιχειρεί με λυσσαλέα μανία – από τη σημασιολόγηση των λέξεων στα λεξικά μέχρι τη κομματική αντιπαράθεση – να της προσδώσει στρεβλή εικόνα ταυτίζοντάς την με την ισοπέδωση και με την αφαίρεση της ελευθερίας από τον άνθρωπο!
Το φοβερό είναι ότι σ’ αυτή την οργανωμένη πορεία στρέβλωσης του σημασιολογικού και ιδεολογικού φορτίου της ισότητας συνέβαλε και η αριστερή πολιτική. Η αριστερή ιδεολογία έκανε το λάθος να δίνει προβάδισμα στην ισότητα έναντι της ελευθερίας αμφισβητώντας κι αυτή – από άλλη σκοπιά βέβαια – την ενότητα του τριμερούς αξιακού προτάγματός μας. Ήλθε και η ιστορική πραγματικότητα του «υπαρκτού σοσιαλισμού», όπου συνέβη και το εξής φοβερό. Η ελευθερία ετέθη σε διωγμό! Κι όλη αυτή η αντι-ιστορική μεθόδευση ντύθηκε κακότεχνα με το επιχείρημα ότι «έτσι αντιμετωπίζεται ο ταξικός εχθρός και διαμορφώνεται η ταξική συνείδηση». Η ουσία βέβαια είναι άλλη. Ήταν μεθόδευση για να μην υπάρχει η έννοια της κριτικής στο σύστημα εξουσίας και μάλιστα σε ένα αρκετά σκληρό σύστημα, όπως αναπτύχθηκε ιδιαίτερα στα χρόνια του Στάλιν.
Αλλά η Ιστορία εκδικείται. Ένας από τους βασικούς παράγοντες αμφισβήτησης και αποδόμησης και τελικά κατάρρευσης του «υπαρκτού σοσιαλισμού» ήταν τελικά το έλλειμμα της ελευθερίας. Άλλωστε, οι εικόνες ήταν απόλυτα συμβολικές. Όλες οι απόπειρες διαφυγής των ανθρώπων ανάμεσα στα δύο στρατόπεδα του «Ψυχρού πολέμου» είχαν πάντα την ίδια κατεύθυνση, από το ανατολικό στρατόπεδο προς το δυτικό!
Η Ιστορία – ως κινητήρια δύναμη της ανθρωπότητας – είναι πάντα παρούσα. Δεν υπάρχει τέλος για την Ιστορία. Είναι εδώ και φέρνει στο προσκήνιο τη θέληση των κοινωνικών κινημάτων και των δημοκρατικών πολιτών σε κάθε γωνιά της Γης για να ανατραπεί η βαρβαρότητα του καπιταλισμού. Η σημαία της Γαλλικής Επανάστασης για «ελευθερία, ισότητα, αδελφοσύνη» είναι πάντα ψηλά, γιατί πάντα ο άνθρωπος αγωνίζεται για να φτιάξει το μέλλον του και τη ζωή του…
