Αναφερθείτε συνοπτικά στα πιο σημαντικά στοιχεία που ορίζουν τη σχέση της διονυσιακής λατρείας με τις απαρχές της τραγωδίας και του σατυρικού δράματος.
Η φύση του Διονύσου: Από πολλές απόψεις ο Διόνυσος είναι κατεξοχήν θεατρικός θεός, εφόσον βασικά συστατικά της θεϊκής του υπόστασης αλλά και της λατρείας του αποτελούν: (α) η έκσταση (δηλαδή η έξοδος από τα στενά όρια του εαυτού και η πρόσβαση σε μια άλλη πραγματικότητα, μια πλατύτερη σφαίρα ύπαρξης): αυτού του είδους η έκσταση ή μετάσταση προσδιορίζει εν πολλοίς και την πράξη του ηθοποιού,
με τη διαφορά βεβαίως ότι ο ηθοποιός, σε αντίθεση με τον ένθεο διονυσιαστή, δεν χάνει ποτέ την κυριαρχία του εαυτού του· (β) η μάσκα: η μάσκα χρησιμοποιείται στη διονυσιακή λατρεία τόσο για να υποβοηθήσει τη διονυσιακή έκσταση όσο και για να αναπαραστήσει τον ίδιο τον θεό. Η χρήση προσωπείων δεν ήταν αποκλειστικότητα των λατρευτών του Διονύσου· αποτελεί παρόλα αυτά άμεσο σύνδεσμο ανάμεσα στη λατρεία του θεού και το θέατρο· (γ) η λατρευτική σύμπραξη ζώων και ανθρώπων, στοιχείο που διατηρείται τόσο στη δομή του σατυρικού δράματος όσο και της κωμωδίας, μπορεί και πάλι να μην αποτελούσε μεν αποκλειστικότητα της διονυσιακής λατρείας· στη λατρεία του Διονύσου όμως ζώα όπως ο ταύρος και βεβαίως ο τράγος δέσποζαν και αυτό πέρασε στο θέατρο, έστω το μη τραγικό. Οι σάτυροι, οι μυθικοί ακόλουθοι του Διονύσου, απεικονίζονται ως ένα υβρίδιο τράγου και αλόγου· (δ) Το αποτέλεσμα της μέθεξης με τον Διόνυσο, η αίσθηση της απελευθέρωσης από τους καταναγκασμούς και τους περιορισμούς της κοινωνίας αλλά και της διεύρυνσης των νοητικών οριζόντων, δεν είναι άσχετη ούτε με την αριστοτελική έννοια της κάθαρσης (όσο και αν ο Αριστοτέλης υποβαθμίζει τον θρησκευτικό χαρακτήρα του δράματος) αλλά ούτε και με την πολιτική, κριτική και εν τέλει καθαρτική λειτουργία του δράματος.
Οι διονυσιακές γιορτές: Ο Διόνυσος είναι όντως κατεξοχήν θεατρικός θεός. Την καθιέρωση, όμως, του θεάτρου, υποβοήθησαν πάνω από όλα, πολύ περισσότερο από τα λατρευτικά χαρακτηριστικά του θεού, οι διονυσιακές γιορτές, κυρίως τα Μεγάλα Διονύσια και τα Λήναια. Ο Πεισίστρατος, αναγνωρίζοντας την ισχύ της διονυσιακής λατρείας ειδικότερα πάνω στις λαϊκές μάζες, καθιέρωσε τα Μεγάλα Διονύσια ως τη δεύτερη σημαντικότερη γιορτή της Αθήνας μετά τα Μεγάλα Ελευσίνια και κατέστησε την τραγωδία και τον διθύραμβο (βλ. παρακάτω) το επίκεντρο της γιορτής.
Διαβάστε τη σθνἐχεια στη σελίδα antonispetrides.wordpress.com
