Για τις “Νεφέλες” του Αριστοφάνη (1): Εισαγωγικά

Η ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΚΑΙ ΦΙΛΟΛΟΓΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ “ΝΕΦΕΛΩΝ”

(α) Η διδασκαλία του έργου

Οι «Νεφέλες» διδάχθηκαν στα Μεγάλα Διονύσια του 423 π.Χ. Προς μεγάλη του απογοήτευση ο Αριστοφάνης κέρδισε μόλις το τρίτο (και τελευταίο) βραβείο, παρά το γεγονός ότι, όπως διατείνεται στην Παράβαση της αναθεωρημένης εκδοχής του έργου, η κωμωδία αυτή ήταν από τις πιο έξυπνες που έγραψε ποτέ.

Δεν είναι εύκολο να εικάσουμε ποιος παράγοντας οδήγησε το έργο στην αποτυχία, αν και ο ίδιος ο Αριστοφάνης — και πάλι στην Παράβαση της αναθεωρημένης εκδοχής του έργου — αποδίδει την ευθύνη αποκλειστικά στην αβελτηρία των Αθηναίων. Τέτοιου είδους αναφορές, όμως, αποτελούν συμβατικό στοιχείο των Παραβάσεων και δεν πρέπει να τις παίρνουμε τοις μετρητοίς.

Πάντως τη χρονιά εκείνη ο Αριστοφάνης είχε αναμφίβολα σοβαρό ανταγωνισμό, άρα η αποτυχία του ενδεχομένως να μην οφειλόταν αποκλειστικά και μόνο στις γνωστές εγγενείς αδυναμίες του συστήματος με το οποίο κρίνονταν οι παραστάσεις στους αθηναϊκούς δραματικούς αγώνες. Tο 1^ο βραβείο κέρδισε ο μεγάλος ανταγωνιστής του Αριστοφάνη, οΚρατίνος, με το έργο «Πυτίνη» («Το Φλασκί»), που θεωρούνταν από τα αριστουργήματά του. Δεύτερος κατετάγη ο Αμειψίας με τον «Κόννο», μια ακόμη παρωδία της φιλοσοφίας και των φιλοσόφων, η οποία παρουσίαζε επίσης ως χαρακτήρα τον Σωκράτη. Και τα δύο αυτά έργα είναι χαμένα σήμερα, αλλά, όπως ξέρουμε, αυτό δεν είναι κατ᾽ ανάγκην ένδειξη υποδεέστερης ποιότητας.

Ολόκληρο το άρθρο στη σελίδα antonispetrides.wordpress.com