Λωτοφάγοι

Ως χαρακτήρας η Μήδεια ισορροπεί επικίνδυνα μεταξύ του οικείου και του ανοίκειου, του τυπικού και του εξαιρετικού, του συμπαθούς και του αποκρουστικού, του «Εαυτού» και του «Άλλου»· σοκάρει τον θεατή όχι τόσο με τις ίδιες της τις πράξεις, όσο με το γεγονός ότι το έργο δεν παρέχει γι’ αυτές κανένα πρόχειρο, μονοσήμαντο κλειδί ερμηνείας, παρά μόνο μια αποσβολωτική σειρά αντιφάσεων.

ΟΙ ΔΕΥΤΕΡΕΥΟΝΤΕΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ Στην τραγωδία, οι δευτερεύοντες χαρακτήρες επιτελούν κατά κανόνα δύο βασικές λειτουργίες: (α) «Εργαλειακή» λειτουργία: Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες δεν αποτελούν το εστιακό σημείο της παράστασης, είναι όμως χρήσιμα εργαλεία για τη διεκπεραίωσή της. Οι δευτερεύοντες χαρακτήρες διευκολύνουν την εξέλιξη της πλοκής και τη ροή της πληροφορίας με διάφορους τρόπους:

Η Πάροδος των «Τραχινίων» του Σοφοκλή αποτελείται, όπως συμβαίνει συχνά στα χορικά, από δύο ενότητες: η πρώτη, η ειδικότερη, αποτελεί προβληματισμό για την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο οίκος· η δεύτερη συνιστά γενικότερο στοχασμό πάνω στον «νόμο της γενικής μεταβλητότητας των πραγμάτων», ο οποίος καταλήγει σε καθησυχαστικές νουθεσίες προς τη Δηιάνειρα.

Κεντρικό διακύβευμα στις Τραχίνιες του Σοφοκλή αποτελεί η τάξη των πραγμάτων: η τάξη στο σύμπαν, αλλά και η τάξη στον οἶκον. Η τάξη αυτή απειλείται, διασαλεύεται, αλλά στο τέλος πάντοτε αποκαθίσταται. Οι απειλές κατά της τάξης των πραγμάτων μπορεί να είναι εξωτερικές, κυρίως όμως είναι εσωτερικές: (α) δυνάμεις που ελλοχεύουν βαθιά μες την ανθρώπινη ψυχή και εκλύονται απροειδοποίητα και ανεξέλεγκτα με τρομακτικές συνέπειες· (β) πράξεις του παρελθόντος που έχουν μακροπρόθεσμες και απροσδόκητες επιπτώσεις· (γ) η ίδια η πεπερασμένη δυνατότητα του ανθρώπου όχι μόνο να γνωρίζει το μέλλον, αλλά ακόμη και να αντιλαμβάνεται το πραγματικό νόημα του παρόντος και του παρελθόντος.

Οι Τραχίνιες, ένα από τα πιο αδικημένα έργα του Σοφοκλή, διδάσκονται (κατά πάσα πιθανότητα· η χρονολόγηση του έργου είναι αβέβαιη), στη δεκαετία του 440 π.Χ. ή και νωρίτερα. Δεν έχουμε πληροφορίες για την τύχη του έργου στους δραματικούς αγώνες. Οι νεώτεροι πάντως, μέχρι και πριν 30-40 χρόνια, έβρισκαν το έργο περίεργο και αιρετικό, σε βαθμό που ο Schlegel ευχήθηκε να μπορούσε να το απορρίψει από το corpus του Σοφοκλή ως νόθο.

(1) ΔΥΟ ΟΜΙΛΟΥΝΤΕΣ ΗΘΟΠΟΙΟΙ Αν εξαιρέσουμε το τμήμα από τον στίχο 1004 και εξής, το οποίο είναι νόθο, σε καμία σκηνή του έργου δεν απαιτείται η ταυτόχρονη παρουσία περισσοτέρων από δύο ηθοποιών επί σκηνής: