Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ παρουσιάζουν την ομιλία «ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΗΝ ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΟΥ ΠΛΩΤΙΝΟΥ».
Με την κα ΑΝΝΑ Χ. ΜΑΡΚΟΠΟΥΛΟΥ, Δρ. Επιστημών της Αγωγής του Πανεπιστημίου Σορβόννης (Paris V – René Descartes).
Η παρούσα ομιλία είναι η πρώτη από μία σειρά ομιλιών αφιερωμένων στην φιλοσοφία των νεοπλατωνικών φιλοσόφων μας.
Η ομιλία δόθηκε στην Αθήνα, στην αίθουσα ΕΛΛΗΝ.Α.Ι.Σ., στις 19 Ιουνίου 2018.
ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΟΜΙΛΙΑΣ
Ο νεοπλατωνικός φιλόσοφος Πλωτίνος γεννήθηκε στην Λυκόπολη της Αιγύπτου κατά το 204 ή 205 μ. Χ..
Αφού μαθήτευσε έντεκα χρόνια κοντά στον Αμμώνιο Σακκά, τον ιδρυτή του νεοπλατωνισμού, ο Πλωτίνος αποφάσισε να ταξιδέψει στις ανατολικές χώρες για να γνωρίσει την σοφία των Περσών και των Ινδών. Γι’ αυτόν τον λόγο προσήλθε στο στρατόπεδο του αυτοκράτορος Γορδιανού, που ετοιμαζόταν να εκστρατεύσει εναντίον των Περσών. Όμως, η προσπάθεια του Πλωτίνου να γνωρίσει την σοφία της Ανατολής απέτυχε, γιατί ο Γορδιανός δολοφονήθηκε στην Μεσοποταμία, ενώ ο Πλωτίνος μόλις κατάφερε να διαφύγει και να διασωθεί στην Αντιόχεια. Από εκεί, ο Πλωτίνος μετέβη στην Ρώμη σε ηλικία 40 ετών, όπου άρχισε την φιλοσοφική του διδασκαλία.
Ο Πλωτίνος ονειρευόταν την ίδρυση μιας πόλεως, η οποία θα ονομαζόταν «Πλατωνόπολις», στην οποία όλοι οι οι κάτοικοι θα ζούσαν σύμφωνα με τους νόμους της «Πολιτείας» του Πλάτωνος, σχέδιο, όμως, που δεν πραγματοποιήθηκε ποτέ. Προς το τέλος της ζωής του, ο Πλωτίνος αποσύρθηκε στην Καμπανία, όπου, ύστερα από μακρά και βασανιστική ασθένεια, πέθανε σε ηλικία 66 ετών.
Το φιλοσοφικό σύστημα του Πλωτίνου είναι σαν μια πυραμίδα, η οποία συγκροτείται από τρείς αρχικές υποστάσεις, που αποτελούν την τριάδα των πρώτων αρχών.
Στην κορυφή αυτής της πυραμίδος δεσπόζει η πρώτη υπόστασις, που είναι το υπερούσιον και άρρητον ΕΝ. Όπως και στον Πλάτωνα, έτσι και στον Πλωτίνο, το Έν είναι πέρα και πάνω από τον Νου, τις Ιδέες, την ίδια την ουσία των όντων, του οποίου όλα είναι παράγωγά του. Ο Πλωτίνος θεωρεί ότι το Έν είναι δυνατόν μόνο να βιωθεί από την ανθρώπινη ψυχή, μέσω μιας υπέρλογης ενέργειας, σε μια στιγμή εκστατικού και «εξαίφνης φωτισμού».
Η δεύτερη υπόστασις είναι, σύμφωνα με τον Πλωτίνο, ο ΝΟΥΣ, που είναι το πρώτο νοητό όν που αναδύεται από την υπεραφθονία και την συνακόλουθη διάχυση της ακτινοβολίας του φωτός του Ενός. Ο Νούς επιστρέφει στην πρωταρχική ενότητα του Ενός είτε μέσω των αποφατικών συλλογισμών είτε μέσω της βιωματικής και μυστικής ενώσεως της ψυχής με το Έν.
Η τρίτη υπόστασις είναι, σύμφωνα με τον Πλωτίνο, η ΨΥΧΗ που είναι, μετά τον Νου, το δεύτερο νοητό όν που αναδύεται εξ αντανακλάσεως από την υπεραφθονία και την συνακόλουθη διάχυση της ακτινοβολίας του φωτός του Νού.
Ενώ, όμως, ο Νούς αναδύεται από την υπεραφθονία και την συνακόλουθη διάχυση της ακτινοβολίας του φωτός του Ενός και ο ίδιος είναι “αυτογέννητος”, εφόσον συγκροτεί τον εαυτό του μέσω της επιστροφής του προς το Έν, η Ψυχή είναι το γέννημα του Νου και, με αυτήν την έννοια, είναι “ετερογέννητη”. Η Ψυχή είναι “αμφίβια”, όπως την αποκαλεί ο Πλωτίνος, δηλαδή έχει την ικανότητα να ζει ταυτοχρόνως και στον νοητό και στον αισθητό κόσμο.
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Πλωτίνος διακρίνει περαιτέρω, δύο ψυχές: Την Αληθή ψυχή, η οποία αποκαλείται Ουράνια Αφροδίτη, είναι άσαρκη και, με αυτήν την έννοια, παραμένει πάντοτε στον νοητό κόσμο και δεν κατέρχεται ποτέ στον αισθητό κόσμο της ύλης. Την Ειδωλική Ψυχή, την οποία ο Πλωτίνος ταυτίζει με την Ψυχή του Κόσμου. Αυτή αποκαλείται Πάνδημος Αφροδίτη, είναι ένσαρκη και αντανακλάται στην άμορφη ύλη για να της προσδώσει μορφή και να την καταστήσει αισθητό κόσμο.
Σύμφωνα με τον Πλωτίνο, η ανθρώπινη ψυχή έχει την δυνατότητα, μέσω της ομοιώσεώς της με την Ουράνια Αφροδίτη, να αναχθεί έως τον νοητό κόσμο, για να αντικρύσει και να ομοιωθεί με το Κάλλος του Νου, εντός του οποίου θα παραμείνει.
ΠΛΩΤΙΝΟΣ – ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Στον κάτωθι σύνδεσμο παρατίθεται επιλεγμένη βιβλιογραφία για την ζωή και το έργο του Πλωτίνου:
https://drive.google.com/file/d/1aZ05…
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΟΜΙΛΗΤΡΙΑΣ Βιογραφικό σημείωμα Δρ. Άννας Χ. Μαρκοπούλου:
https://drive.google.com/file/d/1pg-H…
Οι ΦΡΥΚΤΩΡΙΕΣ ευχαριστούν θερμά το ΕΛΛΗΝ.Α.Ι.Σ. για την πρόσκληση τηλεοπτικής καταγραφής.
- Ενημερωθείτε για όλα τις Διαλέξεις
- Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook Φιλολογικός Ιστότοπος για να ενημερώνεστε για όλα τα εκπαιδευτικά θέματα.
