Λωτοφάγοι

Στο βίντεο που ακολουθεί, το οποίο έχει διάρκεια περίπου 160 λεπτά, καταγράφεται απόσπασμα από την 3η Ομαδική Συμβουλευτική Συνάντηση (ΟΣΣ) της Θεματικής Ενότητας ΕΛΠ 31: Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο του Ανοικτού Πανεπιστημίου Κύπρου (Πρόγραμμα “Σπουδές στον Ελληνικό Πολιτισμό”. Βασικό αντικείμενο της 3ης ΟΣΣ ήταν η εισαγωγή στον Ευριπίδη και ειδικά στην τραγωδία Εκάβη.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η “Πικρία”, που συμπεριλαμβάνεται στη συλλογή “Τραβέρσο” (1975), αποτελεί το τελευταίο ποίημα που έγραψε ποτέ ο Καββαδίας. Το ολοκλήρωσε μάλιστα λίγες μόλις μέρες πριν πεθάνει (το ποίημα φέρει ημερομηνία 7 Φεβρουαρίου 1975· ο Καββαδίας πεθαίνει στις 10 Φεβρουαρίου). Ο τίτλος του ποιήματος θυμίζει το «Καφάρ». Τα δύο αυτά ποιήματα, όπως και τοMal du depart, είναι κατεξοχήν δείγματα της καββαδιακής εκδοχής του spleen, η οποία διαφέρει από την καρυωτακική ή την μπωντλερική: είναι η μελαγχολία που προκύπτει από τον οντολογικό διχασμό του ναυτικού ανάμεσα στη στεριανή ζωή από τη μια, που του επιβάλλεται ως ανάγκη ή που τον παγιδεύει (κατά κανόνα με το φευγαλέο και εν τέλει διαψευσμένο δέλεαρ του έρωτα), και του θαλασσινού ταξιδιού από την άλλη, που ρέει στο αίμα του σαν μοίρα και τον καλεί σαν Σειρήνα. Ο Ν. Καββαδίας σε προχωρημένη ηλικία Η “Πικρία” όμως είναι πιο πολυστρωματικό ποίημα από τα προαναφερθέντα.

arstle8Ο ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ ΚΑΙ Η ΤΡΑΓΩΔΙΑ Εξαιτίας και της σχολικής μας παιδείας μάθαμε να θεωρούμε τον Αριστοτέλη ως τον βασικό, αν όχι τον απόλυτο, οδηγό για την κατανόηση του αρχαίου ελληνικού θεατρικού φαινομένου. Σήμερα οι φιλόλογοι αποδομούν τις προσεγγίσεις του Σταγειρίτη – και όχι αδίκως. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η Ποιητικήείναι προϊόν επισταμένης επιστημονικής έρευνας· φέρει όμως και τη σφραγίδα των εμμονών του Αριστοτέλη και κυρίως παλινδρομεί ανάμεσα στην περιγραφή (τι συμβαίνει) και στην υπόδειξη (τι θα έπρεπε να συμβαίνει).

Στην τρίτη ανάρτηση της ποιητικής ανθολογίας (δείτε εδώ την πρώτη και εδώ τη δεύτερη), στην οποία σταχυολογούμε ποιήματα εμπνευσμένα από το αρχαίο ελληνικό θέατρο, κυρίως την τραγωδία και τους μύθους της, συγκεντρώνουμε ποιήματα για τον Ορέστη. Κώστας Βάρναλης, “Ορέστης” Γιώργος Σεφέρης, “Μυθιστόρημα ΙΣΤ᾽ (ὄνομα δ᾽ Ὀρέστης) Γιάννης Ρίτσος, “Ορέστης” (απόσπασμα) Κυριάκος Χαραλαμπίδης, “Άρδανα ΙΙ” Κυριάκος Χαραλαμπίδης, “Ορέστης”

[Ακούστε το ποίημα εδώ σε μελοποίηση Θάνου Μικρούτσικου και εκτέλεση Γιάννη Κούτρα και Χρίστου Θηβαίου. Εδώ μπορείτε να διαβάσετε το ανάλογο υπόμνημά μας στο ποίημα "Καφάρ" και εδώ στο "Καραντί"] “Είναι αξιοπερίεργο”, γράφει χαριτωμένα συνάδελφος blogger, “πως ενώ δεν καταλαβαίνεις σχεδόν ούτε μια λέξη, δεν βγάζεις ένα νόημα, [το ποίημα "Μαρέα"] σε πιάνει…”. Πρόκειται πράγματι για ένα από τα συμβολικότερα, κρυπτικότερα ποιήματα του Καββαδία, ένα bricolage ναυτικών όρων, αστρονομικών (και αστρολογικών) υπαινιγμών, ανθρωπωνυμίων, τοπωνυμίων, εικόνων και πυρηνικών περιγραφών της ζωής σ’ ένα καράβι που φαίνεται να ταξιδεύει διηνεκώς·

Αναφερθείτε συνοπτικά στα πιο σημαντικά στοιχεία που ορίζουν τη σχέση της διονυσιακής λατρείας με τις απαρχές της τραγωδίας και του σατυρικού δράματος. Η φύση του Διονύσου: Από πολλές απόψεις ο Διόνυσος είναι κατεξοχήν θεατρικός θεός, εφόσον βασικά συστατικά της θεϊκής του υπόστασης αλλά και της λατρείας του αποτελούν: (α) η έκσταση (δηλαδή η έξοδος από τα στενά όρια του εαυτού και η πρόσβαση σε μια άλλη πραγματικότητα, μια πλατύτερη σφαίρα ύπαρξης):