Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Γυμνασίου: Επαναληπτικές ασκήσεις (1η, 2η, 3η, 5η ενότητα)

Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Γυμνασίου: Επαναληπτικές ασκήσεις (1η, 2η, 3η, 5η ενότητα)

Να εντοπίσεις το είδος της σύνδεσης μεταξύ των παρακάτω προτάσεων

1. Σίγουρα αυτά τα βουνά θα διάλεγε ο Θεός για να χτίσει το εξοχικό του, καθώς διακρίνουμε κιόλας μερικά μοναστήρια μες στα δάση.
2. Άνοιξα εγκυκλοπαίδειες, διάβασα βιβλία, αγόρασα τους σχετικούς οδηγούς.
3. Φαίνεται πως τις πιο πολλές φορές ξεφουρνίζω πολύ αστείες γλωσσικές γκάφες που οι μεγάλες τις σχολιάζουν με δυνατά χάχανα, ώσπου δακρύζουν από τα γέλια, ενώ τα κορίτσια κοκκινίζουν και δαγκάνουνται.
4. Έχουμε τη μουσική, αλλά δε βρήκαμε ακόμη τα λόγια. 
5. Όταν μιλάω με τη γυναίκα μου, ξεχνάω ότι είμαι μεγαλύτερός της.
6. Κάθε αφαίρεση που της έκαναν ήταν κέρδος, γιατί όσο λιγότερη ευχέρεια έχει κανείς να διαλέξει ανάμεσα σε λέξεις, τόσο μικρότερος είναι ο πειρασμός να σκεφτεί.
7. Αν οι γονείς του ή οι συγγενείς του δεν του βάλουν στο κεφάλι ρατσιστικές ιδέες, δεν υπάρχει λόγος να γίνει ρατσιστής.
8. Η προκατάληψη εναντίον των μαύρων αρχίζει σιγά σιγά να θεωρείται απαράδεκτη, αν και θα χρειαστούν χρόνια για την εξάλειψή της.
9. Δεν είναι πάντα εύκολο, γιατί πρέπει να σεβόμαστε τους κανόνες, να μάθουμε ν’ ακολουθούμε το νόμο, να μάθουμε να μη χρησιμοποιούμε τη φυσική μας δύναμη.
10. Η Ελλάδα ούτε απειλεί κανέναν ούτε και φοβάται κανέναν.
11. Είναι ένα φυτό που προέρχεται από την Ανατολική Αφρική και μπορεί να αντεπεξέλθει σε μια μεγάλη ποικιλία καταστάσεων.

Να αναγνωριστούν οι δευτερεύουσες προτάσεις και να προσδιοριστεί ο συντακτικός ρόλος της καθεμιάς:

1. Η εισβολή στην Ουκρανία δείχνει ότι οι εχθροπραξίες στον κυβερνοχώρο δεν έχουν ούτε αρχή ούτε τέλος. 
2. Φοβάμαι μήπως χάσουν το αεροπλάνο.
3. Το ένστικτό μου έλεγε ότι ήταν παιδί στη θάλασσα.
4. Το ερώτημα είναι βέβαια πώς μπορεί να διατηρηθεί αυτή η γλωσσική διαφορετικότητα.
5. Με ρώτησε ποιος ήταν στο τηλέφωνο.
6. Νομίζω ότι έχω την ίδια ηλικία με τα εγγόνια μου.
7. Φαίνεται πως τις πιο πολλές φορές ξεφουρνίζω πολύ αστείες γλωσσικές γκάφες.
8. Mε έκπληξή του διαπίστωσε ότι, παρά την εντατική μελέτη, δεν μπόρεσε κατά τη διάρκεια των εξετάσεων να καταλάβει ούτε μια λέξη.
9. Eίναι φανερό ότι στο μέλλον όλο και περισσότεροι Έλληνες (και όχι μόνο) θα υποχρεώνονται να γίνουν δίγλωσσοι.
10. Ξέρει να επιλέγει τα γλωσσικά στοιχεία.
11. Πρέπει να περάσουμε από την απελπισία για να ξαναβρούμε την ελπίδα.
12. Άργησαν, επειδή ο καιρός ήταν άστατος.
13. Μάθε να τρέφεσαι σωστά, για να έχεις δυνατό ανοσοποιητικό σύστημα.
14. Θα μείνω εδώ, διότι είμαι αρκετά κουρασμένος.
15. Γνωρίζει ότι ο λόγος συνδέεται με ορισμένα στοιχεία του περιβάλλοντος και ότι η επικοινωνία απαιτεί κάθε στιγμή επιλογές γλωσσικές.
16. Ένα μόνο με απασχολούσε, μην καθυστερήσει το πλοίο.
17. Αυτό τον τρομάζει, μήπως αρρωστήσει.
18. Προφυλάξου μην πάθεις κανένα κακό.
19. Με ρώτησε πού θα πάμε διακοπές.
20. Ας μην ξεχνάμε πως η «από τριών χιλιάδων ετών» γλώσσα μας έχει υιοθετήσει κατά καιρούς χιλιάδες λέξεις απ’ όλες τις γλώσσες του γύρω κόσμου.
21. Πολλοί άνθρωποι ξέρουν ότι η ειρήνη δεν αποκαθίσταται μια και καλή και για πάντα.
22. Ο Πικάσο ζωγράφισε αυτό τον πίνακα για να δείξει πόσο απαίσιος και καταστροφικός είναι ο πόλεμος.
23. Δε σου φαίνεται πως ακούς τους φοβερούς ήχους;
24. Μπορείς να δεις ότι τα περισσότερα ζώα και οι άνθρωποι έχουν ανοιχτό το στόμα βγάζοντας κραυγές πόνου.
25. Δεν ξέρω αν αυτό είναι καλό ή κακό.
26. Είναι απαραίτητο να έρθεις.
27. Ήρθε για να ζητήσει βοήθεια.
28. Εάν βασιστεί κανείς μόνο στην εξήγηση που δίνουν τα πιο δημοφιλή media της κηπουρικής, τότε οι κυρίαρχοι λόγοι που οδήγησαν σε αυτή την ενασχόληση είναι κάπως πεζοί και επιφανειακοί.
29. Τα φυτά εσωτερικού χώρου μπορεί να μαραθούν αν δεν τους ρίξεις καθόλου νερό, αλλά και αν τα πνίξεις.

Στις παρακάτω προτάσεις να δηλώσετε πότε οι υπογραμμισμένες λέξεις χρησιμοποιούνται με την κυριολεκτική και πότε με τη μεταφορική τους σημασία.

• H Θεσσαλονίκη, το όμορφο αυτό λουλούδι των Bαλκανίων.
• Είχε ένα λουλούδι στο πέτο.
• Οι πρόγονοί τους ξεριζώθηκαν οριστικά.
• Ο αέρας ξερίζωσε το δέντρο.
• Ανθοφορία στον κόσμο της γυναικείας επιχειρηματικότητας.
• Βροχή τα προβλήματα για τους πρόσφυγες.
• Η οδύσσεια των τσιγγάνων δεν έχει τέλος.
• Η Οδύσσεια είναι έργο του Ομήρου.
• H ανατολή ενός καινούριου κόσμου για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.
• Η δύση του ήλιου στη Σαντορίνη είναι μαγευτική.
• Απομένει έτσι εκείνος ο κόμπος στο λαιμό.

Να βρείτε κι άλλες σημασίες των παρακάτω υπογραμμισμένων λέξεων.

• Ρίζα του δέντρου
• Ελληνική γλώσσα
• Κλειδί της πόρτας
• Πηγή του νερού

Να γράψετε τα συνώνυμα των υπογραμμισμένων λέξεων:

• Είναι βέβαιο ότι γλώσσες πέθαιναν πάντοτε στην πορεία της ιστορίας.
• Δεν υπάρχουν επομένως εύκολες λύσεις στο πρόβλημα.
• Αυτή η αέναη μετακίνηση οδήγησε τους Ευρωπαίους στην εξερεύνηση νέων δρόμων.
• Όλοι μπορούν να ψάξουν για δουλειά σε όποια χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέλουν.
• Η πλειοψηφία από αυτούς τους φτωχούς και στερημένους βρίσκεται σε οριακή κατάσταση.
• Η κατάστασή τους θα είναι απελπιστική και καταφανώς άδικη.
• Είναι ενδεχόμενο να προκαλέσουμε μια μεγάλη έκρηξη που μπορεί να αφανίσει πλούσιους και φτωχούς.
• Μερικά από τα απαραίτητα, νόμιμα εργαλεία είναι ήδη στα χέρια μας.
• Οι πόλεμοι πληθαίνουν στον πλανήτη.
• Κάθε αφαίρεση που της έκαναν ήταν κέρδος, γιατί όσο λιγότερη ευχέρεια έχει κανείς να διαλέξει ανάμεσα σε λέξεις, τόσο μικρότερος είναι ο πειρασμός να σκεφτεί.

Να βρείτε τη δομή και τον τρόπο ανάπτυξης των παρακάτω παραγράφων:

• Παραδόξως το χάος στο οποίο κινδυνεύει να βυθιστεί η ανθρωπότητα εμπεριέχει την τελευταία της ελπίδα. Γιατί; Καταρχήν, επειδή η εγγύτητα του κινδύνου ευνοεί τη συνειδητοποίηση, η οποία μπορεί έτσι να διευρυνθεί και να πολλαπλασιαστεί για να φτιάξει μια μεγάλη πολιτική επίγειας σωτηρίας. Κυρίως όμως για την εξής αιτία: όταν ένα σύστημα είναι ανίκανο να θεραπεύσει τα ζωτικά του προβλήματα είτε αποσυντίθεται είτε μπορεί μέσα στην αποσύνθεσή του να μεταμορφωθεί σε ένα μετα-σύστημα πλουσιότερο, ικανό να θεραπεύσει αυτά τα προβλήματα.

• Ο δημόσιος λόγος που αναπαράγουν τα μέσα είναι συχνά τόσο λανθασμένος που γίνεται παροιμιώδης: πρόσφατο παράδειγμα ο όρος καλυτερότερο, ενώ λίγο παλιότερα η έκφραση δεν δικαιούσθε διά να ομιλείτε. Αυτές οι «κοτσάνες» περνούν στην καθομιλουμένη και, με την επανάληψη, μπορεί η χρήση τους να παγιωθεί και να ξεχάσει κανείς πώς ήταν η σωστή έκφραση. Σ᾽ αυτό βοηθάει και η διαφήμιση, που αναζητεί τέτοιες εκφράσεις για τους σκοπούς της.

• Τα αίτια της λανθασμένης συμπεριφοράς και τακτικής του ανθρώπου σε βάρος ευπαθών ομάδων έχουν πολλές ρίζες. Ένας λόγος αποτελεί, η ασφάλεια και η οικειότητα του ατόμου μέσα στο γνώριμο και οικείο περιβάλλον που έχει δημιουργήσει, και γι’ αυτό το διαφορετικό του προκαλεί φόβο και ανασφάλεια, με αποτέλεσμα να το αντιμετωπίζει ως απειλή, ως επικίνδυνη εισβολή που πρέπει να εξοντωθεί. Σε αυτήν την περίπτωση, καθοριστικό ρόλο παίζουν οι προκαταλήψεις και τα στερεότυπα με τα οποία διαπαιδαγωγούνται συνήθως οι άνθρωποι από μικρή ηλικία. Τα στερεότυπα αυτά ενισχύονται από τα ΜΜΕ που προβάλλουν με έμφαση διάφορα περιστατικά, προκλητικά για την κοινή γνώμη σχετικά με τη δράση και τη ζωή ατόμων όπως οι ναρκομανείς, οι ομοφυλόφιλοι, οι ανύπαντρες μητέρες.

• Πρωταρχικά, καλό θα ήταν να επισημανθεί η έννοια του φαινομένου του ρατσισμού. Με τον όρο ρατσισμό εννοούμε τη διάκριση σε βάρος ατόμων, κοινωνικών ομάδων ή κατηγοριών ατόμων, που προσδιορίζονται με βάση τα φυλετικά ή και πολιτισμικά τους χαρακτηριστικά, με συνέπεια την ανάπτυξη αισθήματος υπεροχής και ανωτερότητας προς αυτούς. Τα είδη του ρατσισμού είναι πολλά, εμείς όμως θα εστιάσουμε στον κοινωνικό ρατσισμό, που αφορά ζητήματα όπως, διακρίσεις βασισμένες σε πολιτικές, ιδεολογικές, πνευματικές, οικονομικές, πολιτιστικές διαφορές, διακρίσεις σε βάρος των γυναικών, των μειονοτήτων, των ατόμων με ειδικές ανάγκες.

Να μετατρέψετε τον ευθύ λόγο σε πλάγιο.

1. Τι του συνέβη; (Αναρωτιόταν)
2. Πήγαινε έξω. (Τον διέταξε)
3. Πήρα την απόφασή μου. (Ανακοίνωσε)
4. Δεν υπάρχει μια φυλή που να είναι καλύτερη; (Με ρώτησε)
5. Αν θέλω, μπορώ να σε νικήσω. (Μου απάντησε)
6. Ετοιμαστείτε για επίθεση. (Τους διέταξε)
7. Θα σε βοηθήσω στην εργασία. (Μου υποσχέθηκε)

Να βρεθεί το είδος των αναφορικών προτάσεων (Επιθετικές, ελεύθερες) και να προσδιοριστεί ο συντακτικός τους ρόλος σε κάθε περίπτωση.

1. Oι νέοι βομβαρδίζονται από διάφορα μηνύματα προερχόμενα από τηλεοπτικά κανάλια, το βίντεο, τη ροκ μουσική και γενικά την πολυεθνική βιομηχανία μαζικής κουλτούρας, η οποία παράγει ένα διεθνές πλέγμα από πολιτιστικά προϊόντα προορισμένα για τους νέους.
2. Στη ΜΕΘ 21χρονος φοιτητής ο οποίος έπεσε από τον 3ο όροφο κτιρίου στην Πανεπιστημιούπολη.
3. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) αναμένει να εντοπιστούν κι άλλα κρούσματα της ευλογιάς των πιθήκων, καθώς επεκτείνει την επιτήρηση σε χώρες όπου η νόσος αυτή δεν είναι ενδημική.
4. Η ευλογιά των πιθήκων, μολυσματική ασθένεια που συνήθως έχει ήπια συμπτώματα, είναι ενδημική σε τμήματα της δυτικής και της κεντρικής Αφρικής. 
5. Η οικολογία είναι ανατρεπτική σε αυτό που αμφισβητεί το καπιταλιστικό φαντασιακό που κυριαρχεί παντού.
6. Αυτό, πρακτικά, είναι το ζήτημα στο οποίο τα σημερινά οικολογικά κινήματα συνήθως αποτυγχάνουν
7. Υπάρχει μια χώρα φτωχή και βασανισμένη –ονόματα δε λέμε– τόσο όμορφη όμως, που το καταλαβαίνει κανείς από την παρακάτω ιστορία.
8. Ελαφρό αεράκι φυσάει, που φουσκώνει τα πανιά κι ανυψώνει τους γλάρους.
9. Πέραν της κατάρτισης που πρέπει να λάβουμε όλοι ανεξαιρέτως, οι κοινωνίες μας χρειάζονται ειδικούς, οι οποίοι θα θωρακίζουν τις δημόσιες και τις ιδιωτικές υποδομές από τις κακόβουλες επιθέσεις.
10. Στη σπουδή μου τούτη προχώρεσα κιόλας τόσο, όσο χρειάζεται για να τους κάμω να ξεκαρδίζουνται στα γέλια σε κάθε φράση που ιδρώνω να συνταιριάξω.
11. Για τον λόγο αυτόν, ταξίδεψε στο Aμβούργο όπου έμεινε έναν χρόνο.
12. Το μοναδικό σύνορο που χαράσσει η Ευρωπαϊκή Ένωση αφορά τη δημοκρατία και τα δικαιώματα του ανθρώπου.
13. Tο παιδί φτάνοντας για πρώτη φορά στο σχολείο κυριαρχεί απόλυτα στο γλωσσικό σύστημα, χρησιμοποιεί θαυμάσια τη μητρική του γλώσσα, την οποία διευρύνει για να ανταποκρίνεται σε νέες καταστάσεις επικοινωνίας.
14. Είναι καιρός να γυρίσουμε την πλάτη στη μονομερή αναζήτηση της ασφάλειας στον κόσμο, με την οποία επιζητούμε καταφύγια πίσω από τοίχους.
15. Θα σου δώσω ότι θέλεις αρκεί να με βοηθήσεις.
16. Θα έρθει όποτε το αποφασίσει.

Να γράψετε τα αντώνυμα των υπογραμμισμένων λέξεων:

1. Προσπαθούν, μαζί με τους μαθητές, να καταλάβουν γιατί ξεσπάνε πόλεμοι.
2. Σε καιρούς ειρήνης κι όταν υπάρχει σχετική ευημερία, τόσο οι πολιτείες όσο και τα άτομα είναι πιο καλοπροαίρετοιο ένας για τον άλλον.
3. Την απότομη και βίαιη αντίδραση την πρόσθεσαν στα προτερήματα του αντρός.
4. Οι λόγοι που μας σπρώχνουν στη γλωσσομάθεια είναι πολλοί.
5. Γιατί η γνώση μιας ξένης γλώσσας που μαθαίνομε δε μας αποκαλύπτει μόνο τους θησαυρούς της σοφίας ενός ξένου λαού, τόσο απαραίτητους για μας.
6. Η προσφορά εθελοντικής υπηρεσίας έχει πολλές μορφές δράσεων.
7. Η γλωσσομάθεια είναι απαραίτητη για πολλούς λόγους.
8. Είναι η τεράστια κληρονομιά μας συνδυασμένη με το παρόν και το μέλλον.
9. Μέσα σε δύσκολες συνθήκες έδωσαν τον καλύτερό τους εαυτό ώστε να συγκλίνουν οι προσδοκίες και οι διαθέσεις των μελών της τάξης.
10. Με όλα αυτά τα δεδομένα είναι σχεδόν ουτοπικό να περιμένει κανείς να ανατραπούν όλοι οι ιδεολογικοί συμβολισμοί και η κοινωνική λειτουργία του ποδοσφαίρου ώστε να χρησιμοποιηθεί σε μια διαδικασία που του είναι ξένη και αταίριαστη.

Επαναληπτικές ασκήσεις