Αδίδακτο κείμενο: Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Β 54 (Επαναληπτικές Πανελλήνιες 2011)
Θουκυδίδου Ἱστοριῶν Β 54
Τοιούτῳ μὲν πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο, ἀνθρώπων τ’ ἔνδον θνῃσκόντων καὶ γῆς ἔξω δῃουμένης. ἐν δὲ τῷκακῷ οἷα εἰκὸς ἀνεμνήσθησαν καὶ τοῦδε τοῦ ἔπους, φάσκοντες οἱ πρεσβύτεροι πάλαι ᾄδεσθαι «ἥξει ∆ωριακὸς πόλεμος καὶ λοιμὸς ἅμ’ αὐτῷ». ἐγένετο μὲν οὖν ἔρις τοῖς ἀνθρώποις μὴ λοιμὸν ὠνομάσθαι ἐν τῷ ἔπει ὑπὸ τῶν παλαιῶν, ἀλλὰ λιμόν,ἐνίκησε δὲ ἐπὶ τοῦ παρόντος εἰκότως λοιμὸν εἰρῆσθαι· οἱ γὰρ ἄνθρωποι πρὸς ἅ ἔπασχον τὴν μνήμην ἐποιοῦντο. ἢν δέ γε οἶμαί ποτε ἄλλος πόλεμος καταλάβῃ ∆ωρικὸς τοῦδε ὕστερος καὶ ξυμβῇ γενέσθαι λιμόν, κατὰ τὸ εἰκὸς οὕτως ᾄσονται.
- δῃόω-δῃῶ = καταστρέφω
- τὸ ἔπος = ο στίχος
Μετάφραση: Αφού, λοιπόν, οι Αθηναίοι έπεσαν σε τέτοια συμφορά ταλαιπωρούνταν, επειδή πέθαιναν άνθρωποι μέσα στην πόλη και έξω τα κτήματά τους καταστρέφονταν. Μέσα στο κακό, όπως ήταν φυσικό, θυμήθηκαν και αυτόν εδώ τον στίχο, που έλεγαν οι γεροντότεροι ότι τον τραγουδούσαν παλαιότερα «θα έρθει Δωρικός πόλεμος και αρρώστια μαζί με αυτόν». Έγινε, λοιπόν, διαμάχη μεταξύ των ανθρώπων πως στο στίχο δεν λεγόταν αρρώστια από τους παλιούς, αλλά πείνα, επικράτησε, όμως, λόγω της παρούσας κατάστασης, να λέγεται αρρώστια, διότι οι άνθρωποι θυμούνται ανάλογα με το τι παθαίνουν. Νομίζω πως αν έρθει κάποτε άλλος Δωρικός πόλεμος ύστερα από αυτόν και συμβεί να προκύψει πείνα, έτσι θα το τραγουδήσουν, όπως είναι φυσικό.
- Να γράψετε τους ζητούμενους τύπους για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου:
περιπεσόντες: τη δοτική πληθυντικού της μετοχής του παρακειμένου στο αρσενικό γένος
= περιπεπτωκόσι
δῃουμένης: το τρίτο ενικό πρόσωπο της υποτακτικής του ενεστώτα στην ενεργητική φωνή
= δῃοῖ
κακῷ: τη δοτική πληθυντικού του συγκριτικού βαθμού στο θηλυκό γένος
= κακίοσι – χείροσι
ἀνεμνήσθησαν: το πρώτο ενικό πρόσωπο της ευκτικής αορίστου στην παθητική φωνή
= ἀναμνησθείην
τοῦδε: την ονομαστική πληθυντικού του αρσενικού γένους
= οἵδε
φάσκοντες: τη δοτική πληθυντικού του ίδιου γένους
= φάσκουσι
πάλαι: τον υπερθετικό βαθμό
= παλαίτατα
ἔρις: την αιτιατική ενικού
= ἔριν
ἔπασχον: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της οριστικής μέλλοντα
= πείσῃ – πείσει
ξυμβῇ: το δεύτερο ενικό πρόσωπο της προστακτικής του ίδιου χρόνου
= ξύμβηθι
- Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων:
ἔνδον, θνῃσκόντων, τοῦ ἔπους, ὑπὸ τῶν παλαιῶν, τοῦδε (μετά τη λέξη ∆ωρικός), γενέσθαι.
ἔνδον: Επιρρηματικός προσδιορισμός που δηλώνει τόπο στη μετοχή θνῃσκόντων
θνῃσκόντων: Γενική απόλυτη αιτιολογική μετοχή με υποκείμενο το ἀνθρώπων
τοῦ ἔπους: Αντικείμενο του ρήματος ἀνεμνήσθησαν
ὑπὸ τῶν παλαιῶν: Εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο ὠνομάσθαι
τοῦδε: Γενική συγκριτική μέσω του επιθέτου ὕστερος
γενέσθαι: Τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απαρέμφατο ξυμβῇ
- «Τοιούτῳπάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο»: Να μετατρέψετε τη φράση σε πλάγιο λόγο με όλους τους δυνατούς τρόπους, εξαρτώντας την από το «οὗτος εἶπεν».
Πλάγιος λόγος:
– Οὗτος εἶπεν ὅτι τοιούτῳ πάθει οἱ Ἀθηναῖοι περιπεσόντες ἐπιέζοντο.
– Οὗτος εἶπεν τοιούτῳ πάθει τοὺς Ἀθηναίους περιπεσόντας πιέζεσθαι.
