Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Η τάρτα της κυρίας Ρένας(Κριτήριο αξιολόγησης)
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: Η ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ Ο ΚΟΣΜΟΣ
Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο
Η τάρτα της κυρίας Ρένας
Άρθρο της Τασούλας Επτακοίλη, που δημοσιεύτηκε στις 16.09.2022 στην εφημερίδα «Καθημερινή»: https://www.kathimerini.gr/opinion/562046014/i-tarta-tis-kyrias-renas/
Μας υποδέχτηκε με απροσποίητη ζεστασιά στον μικρό ξενώνα της. Μας κοίταξε για λίγα δευτερόλεπτα διερευνητικά στα μάτια, χωρίς να μιλήσει, και χαμογέλασε πλατιά. «Υπέροχα!» αναφώνησε. «Τέτοιους ανθρώπους θέλω στο σπίτι μου».
Την επόμενη μέρα, στην τραπεζαρία, μας περίμενε ένα πρωινό πέρα από κάθε προσδοκία: πίτες αλμυρές και γλυκές, κουλουράκια και τάρτες, μαρμελάδες και γλυκά του κουταλιού, όλα από τα χέρια της. «Δοκιμάστε την τάρτα με τα αχλάδια. Νομίζω ότι την πέτυχα», μας είπε. Σερβιριστήκαμε σε χειροποίητα κεραμικά σκεύη, φτιαγμένα από αγγειοπλάστες του νησιού και περίτεχνα πλουμισμένα: άλλο με ώριμα ρόδια έτοιμα να σκάσουν, άλλο με ανθισμένες τριανταφυλλιές, άλλο με ψαράκια και πλάσματα του βυθού. Με υπαίθριο μουσείο κεραμικής έμοιαζε ο κήπος του ξενώνα καθώς οι ένοικοι ακουμπούσαμε τα πιάτα και τις κούπες με τον αχνιστό καφέ πάνω στα τραπεζάκια. Το μεθεπόμενο πρωινό νέες λιχουδιές είχαν προστεθεί. «Έχω κέικ με λεμόνι, τυρόπιτα και γλυκιά κολοκυθόπιτα», μας ενημέρωσε η οικοδέσποινα. «Κάτσε να σας φέρω και λίγη τάρτα που περίσσεψε από χθες, εκείνη με τα αχλάδια. Σας άρεσε, έτσι δεν είναι;» Ναι, πολύ.
Πότε τα κάνει όλα αυτά; Πώς προλαβαίνει; Κι είναι και το κόστος. «Βγαίνει» με λίγα δωμάτια (και τις χαμηλές τιμές της) μια τόσο μικρή μονάδα; «Όχι, βέβαια. Μάλλον “μπαίνω” μέσα», παραδέχτηκε. «Η πλατφόρμα εύρεσης ξενοδοχείων μού κρατάει ένα σημαντικό ποσοστό. Επιπλέον, πληρώνω την κοπέλα που χειρίζεται το Ίντερνετ· δεν ξέρω εγώ από αυτά τα μαραφέτια. Τι μένει; Ίσα βάρκα, ίσα νερά…». Γιατί επιμένει, λοιπόν, να προσφέρει ένα τόσο πλουσιοπάροχο και πολυδάπανο για την ίδια πρωινό; «Α, όλα κι όλα. Σαράντα χρόνια γίνεται αυτό. Μπαίνω στην κουζίνα να μαγειρέψω και στη σκέψη ότι θα ευχαριστήσω τους πελάτες μου ευχαριστιέμαι κι εγώ. Γαληνεύω. Για την ψυχή μου το κάνω, λοιπόν, και δεν πρόκειται να σταματήσω», απάντησε.
Τη μέρα της αναχώρησής μας, μαζί με την απόδειξη μας έδωσε και ένα φύλλο τετραδίου, όπου είχε γράψει τη συνταγή της τάρτας με τα αχλάδια. «Εύκολη είναι, δεν θα σε παιδέψει. Να θυμάσαι μόνο πως τα φρούτα, όποια φρούτα κι αν βάλεις, πρέπει να “κρατάνε” λίγο, να μην είναι ώριμα».
Ευχαριστούμε, κυρία Ρένα, που μας θυμίσατε τι είναι αυτό που πραγματικά μπορεί να κάνει το ελληνικό τουριστικό προϊόν ασυναγώνιστο: όχι τα σπα, τα ελικοδρόμια και οι θηριώδεις πισίνες, αλλά η ανθρωπιά, η ζεστασιά και το αληθινό νοιάξιμο.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Α1.(μονάδες 15)
Ποιο είναι το βασικό μήνυμα του κειμένου (μονάδες 3) και για ποιον σκοπό γράφτηκε (μονάδες 4), κατά την εκτίμησή σου; Με ποιον τρόπο πειθούς (μονάδες 2) αναδεικνύεται το βασικό του μήνυμα; Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με δύο (2) διαφορετικά μέσα πειθούς και να αξιολογήσεις την πειστικότητά τους (μονάδες 6).
Μονάδες 15
Α2. (μονάδες 10)
α) Να παραθέσεις ένα χωρίο από το κείμενο στο οποίο αξιοποιείται ο ευθύς λόγος (μονάδες 2) και να εξηγήσεις ποια είναι η λειτουργία του ως προς το ύφος του λόγου και το επικοινωνιακό του αποτέλεσμα (μονάδες 3).
β) Να ξαναγράψεις το ακόλουθο απόσπασμα, αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις/ φράσεις με συνώνυμές τους και προβαίνοντας στις απαραίτητες αλλαγές, ώστε το ύφος από προφορικό να γίνει πιο επίσημο (μονάδες 5):
«Βγαίνει» με λίγα δωμάτια (και τις χαμηλές τιμές της) μια τόσο μικρή μονάδα; «Όχι, βέβαια. Μάλλον “μπαίνω” μέσα», παραδέχτηκε. «Η πλατφόρμα εύρεσης ξενοδοχείων μού κρατάει ένα σημαντικό ποσοστό. Επιπλέον, πληρώνω την κοπέλα που χειρίζεται το Ίντερνετ· δεν ξέρω εγώ από αυτά τα μαραφέτια.»
Μονάδες 10
Α3. (μονάδες 25)
Το κείμενο κλείνει με τις ευχαριστίες της συντάκτριας και την παράθεση των απόψεών της σχετικά με τον ελληνικό τουρισμό: «Ευχαριστούμε, κυρία Ρένα, που μας θυμίσατε τι είναι αυτό που πραγματικά μπορεί να κάνει το ελληνικό τουριστικό προϊόν ασυναγώνιστο: όχι τα σπα, τα ελικοδρόμια και οι θηριώδεις πισίνες, αλλά η ανθρωπιά, η ζεστασιά και το αληθινό νοιάξιμο.». Συμφωνείς ή διαφωνείς με την τοποθέτησή της; Με ποιους τρόπους θεωρείς ότι πρέπει να προωθηθεί ο ελληνικός τουρισμός; Να υποστηρίξεις τη γνώμη σου σε επιστολή 200-250 λέξεων που απευθύνεις προς τη συντάκτρια του κειμένου.
Μονάδες 25
Β. Λογοτεχνικό κείμενο
ΧΑΡΗΣ ΜΕΛΙΤΑΣ
ΤΟ ΒΛΕΜΜΑ ΤΟΥ ΑΣΤΑΚΟΥ
Το ποίημα προέρχεται από τη συλλογή του Χάρη Μελιτά «Εξαιρέσεις» (εκδ. Μανδραγόρας, Αθήνα, 2018).
Ξεχείλιζε το θέρος στο νησί
η θάλασσα σπινθήριζε στο βάθος.
Στην παραλία πλήθος ετερόκλητο
πάλι καλά που βρήκαμε τραπέζι.
Ένα κορίτσι σαν το γάλα μες στις μύγες
παρέδωσε τη λίστα με τα ψάρια.
Σηκώθηκα να ρίξω μια ματιά.
Ευρύχωρο το μαγαζί, στους τοίχους
αρμένιζαν καράβια αραγμένα.
Και τότε πρόσεξα στο γυάλινο κουτί
το βλέμμα του αστακού που μου μιλούσε.
«Αυτόν», υπέδειξε ένα άγνωστο παχύδερμο
με ανοικτό πουκάμισο και δασωμένο στήθος.
Προβλέψιμο το τέλος της παράστασης
απ’ το περίοπτο γυαλί στην κατσαρόλα.
Χίλιες φορές τινάχτηκε ψηλά.
Χίλιες φορές σπαρτάρησε πριν φύγει.
Ο ήλιος κατηφόριζε στη θάλασσα.
Τρεμόσβηνε το βαλς των πιρουνιών
ήταν η ώρα η καλή των οδοντογλυφίδων.
Φόρεσα τα γυαλιά μην προδοθώ
πως έκρυβα στο βλέμμα μου βαθιά
το βλέμμα του αστακού, το ραγισμένο.
Β1. (μονάδες 15)
Ποιο είναι το βασικό θέμα που αναδεικνύει το κείμενο; Να απαντήσεις σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων, τεκμηριώνοντας την απάντησή σου με χωρία του κειμένου (δεν προσμετρώνται στο όριο των λέξεων).
Μονάδες 15
Β2.(μονάδες 10)
α) Να αντιστοιχίσεις κάθε στοιχείο της Στήλης Α με ένα στοιχείο της Στήλης Β (μονάδες 3) και να τεκμηριώσεις σύντομα την επιλογή σου (μονάδες 3).
|
ΣΤΙΧΟΙ |
ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΡΟΠΟΣ |
|
Α. «Ευρύχωρο το μαγαζί, στους τοίχους αρμένιζαν καράβια αραγμένα.» |
1. διάλογος |
|
Β. «”Αυτόν”, υπέδειξε ένα άγνωστο παχύδερμο με ανοικτό πουκάμισο και δασωμένο στήθος.» |
2. περιγραφή |
|
Γ. «Χίλιες φορές τινάχτηκε ψηλά. Χίλιες φορές σπαρτάρησε πριν φύγει.» |
3. αφήγηση |
|
|
4. σχόλιο |
β) «Ένα κορίτσι σαν το γάλα μες στις μύγες»
«Προβλέψιμο το τέλος της παράστασης»
Να αναγνωρίσεις ποιο σχήμα λόγου χρησιμοποιείται στους παραπάνω στίχους (μονάδες 2) και να εξηγήσεις ποια είναι η σημασία τους (μονάδες 2).
Μονάδες 10
Β3. (μονάδες 25)
Πώς ερμηνεύεις την αντίδραση του ποιητικού υποκειμένου, σύμφωνα με το κείμενο; Συμφωνείς ή διαφωνείς με την οπτική του; Να απαντήσεις σε 150 λέξεις περίπου, λαμβάνοντας υπόψη το ευρύτερο πλαίσιο (τόπος – χρόνος – συνθήκες) στο οποίο εκτυλίσσεται η αφήγηση.
Μονάδες 25
