Νέα Ελληνικά Γ´ ΕΠΑΛ: Καταναλωτισμός: «Αγοράζοντας λίγη ευτυχία;»
ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ΄ ΤΑΞΗ ΕΠΑΛ
ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ: ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΝΘΡΩΠΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ
Α. Μη λογοτεχνικό κείμενο
Καταναλωτισμός: «Αγοράζοντας λίγη ευτυχία;»
Το ακόλουθο άρθρο της Ψυχολόγου-Ψυχοθεραπεύτριας Θεοδώρας-Νικολέτα Λωρίτη, δημοσιεύτηκε στον ιστοχώρο «Το Περιοδικό μου» στις 30/11/2017.
Καταναλωτισμός, ένα κοινωνικό φαινόμενο που χαρακτηρίζει την τάση των ανθρώπων ν’ αποκτήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα «αγαθά». Δυστυχώς, εδώ και αρκετά χρόνια οι άνθρωποι λησμόνησαν πώς είναι να αρκείσαι στα λίγα και καλά. Κι αν οι πραγματικές μας ανάγκες μπορούν να ικανοποιηθούν με πολύ λίγα προϊόντα, οι επιθυμίες μας εκπαιδεύτηκαν να μη σταματούν εκεί. Ναι! Είναι αλήθεια πως ο υπερκαταναλωτισμός κυριαρχεί στις μέρες μας, μέρες που όλα γύρω μας, μας αποκαρδιώνουν και το αύριο φαντάζει τρομακτικό. Και εμείς; Εμείς, ψάχνοντας μια διέξοδο από αυτή την ανασφάλεια και τη ρευστότητα της εποχής, καταλήγουμε να κυνηγάμε την απόκτηση όλο και περισσότερων αγαθών, αποζητώντας ουσιαστικά μια ανάσα ευχαρίστησης και χαράς.
Ένας οικείος σε όλους μας όρος είναι αυτός του «shopping therapy».[1] Μία φράση που δηλώνει, πως η κατανάλωση διαφόρων ειδών υλικών αγαθών, αποτελεί ένα είδος ψυχοθεραπείας για όλους, ανεξαρτήτως φύλου και ηλικίας. Αποτελεί ένα «φάρμακο» ικανό να μας βοηθήσει να δραπετεύσουμε από αρνητικές σκέψεις, μια άσχημη ίσως μέρα, τη στενοχώρια και το άγχος. Σαν ωραίο ακούγεται και το έχουμε λίγο ως πολύ όλοι δοκιμάσει και ναι!… Σαν να ενέχει μια αλήθεια αυτή η φράση! Υπάρχει άνθρωπος που δεν ένιωσε μια αίσθηση αναζωογόνησης, ευχαρίστησης και ικανοποίησης μετά από την αγορά νέων αγαθών; Ας το παραδεχτούμε, όχι! Όλοι μας είμαστε υλιστές σε κάποιο βαθμό -άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο. Και πιστεύουμε πως παίρνουμε μια δόση ευτυχίας, όταν αγοράζουμε πράγματα. Πιστεύουμε!… Αυτή η λέξη είναι η λέξη κλειδί.
«Πιστεύουμε» πως μέσα από την κατανάλωση θα μπορέσουμε να εξυψώσουμε τη χαμένη μας αυτοπεποίθηση ή να υπερνικήσουμε τη θλίψη που βιώνουμε. Κι αυτή η πίστη δεν είναι τίποτα άλλο πέρα από μια πεποίθηση, μια διαστρεβλωμένη πεποίθηση, μια απάτη που πλασάρουμε στον εαυτό μας, παρέχοντάς του μια ευχαρίστηση τόσο πρόσκαιρη, τόσο πλαστή και τόσο εύθραυστη. Μια ευχαρίστηση που σα φούσκα δεν αργεί πολύ να σπάσει, ρίχνοντάς μας με το σπάσιμό της σε ένα φαύλο κύκλο και μια αέναη μάχη να αναζητούμε ξανά και ξανά μια άλλη νέα αγορά, μια άλλη νέα «ευτυχία». Και κάπως έτσι, γεννάται μια αίσθηση ανικανοποίητου, μια αίσθηση που έρχεται σαν παλίρροια να διογκώσει τη μελαγχολία σου, αφήνοντάς σε «ρέστο» για ακόμη μία φορά στο μηδέν της αναζήτησης της ευτυχίας, της χαράς και της καλής σου διάθεσης.
Θα μπορέσουμε πραγματικά να κάνουμε κάτι διαφορετικά στη ζωή μας από τη στιγμή που θα αποκτήσουμε νέα -ίσως και άχρηστα- πράγματα; Μήπως, έχουμε χάσει την ουσία; Μήπως, αυτό που δε μας ικανοποιεί είναι αυτά που έχουμε σε συναισθηματικό επίπεδο; Μήπως, τελικά, δίνοντας τόση αξία στα «κεκτημένα» αφήνουμε στο περιθώριο τις πραγματικές μας ανάγκες, τον εαυτό μας και τους ανθρώπους δίπλα μας; Με απόλυτη βεβαιότητα αυτό που θα υποστήριζα είναι πως όταν ο καταναλωτισμός γίνεται αυτοσκοπός, η ευτυχία γίνεται ουτοπία! Κι όταν το μέτρο εκλείπει, η δυστυχία ζυγώνει.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
A1. (μονάδες 15)
α) Να εντοπίσεις το θέμα (μονάδες 5) του κειμένου και τη θέση (μονάδες 5) της συντάκτριάς του.
β) Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου («Καταναλωτισμός,… μια ανάσα ευχαρίστησης και χαράς») η συγγραφέας χρησιμοποιεί την επίκληση στη λογική, προκειμένου να πείσει τους αναγνώστες. Να καταγράψεις το επιχείρημα που χρησιμοποιεί (μονάδες 4), εντοπίζοντας το αντίστοιχο χωρίο του κειμένου (μονάδα 1).
Μονάδες 15
Α2. (μονάδες 10)
Να μετασχηματίσεις τις περιόδους του λόγου «Όλοι μας είμαστε υλιστές σε κάποιο βαθμό -άλλοι λιγότερο, άλλοι περισσότερο. Και πιστεύουμε πως παίρνουμε μια δόση ευτυχίας, όταν αγοράζουμε πράγματα.» κάνοντας πέντε αναγκαίες αλλαγές, έτσι ώστε το ύφος του κειμένου από άμεσο και οικείο να γίνει πιο τυπικό και απρόσωπο. (Μπορείς να αλλάξεις ρηματικά πρόσωπα και λέξεις).
Μονάδες 10
Α3. (μονάδες 25)
Η συγγραφέας υποστηρίζει πως «ο υπερκαταναλωτισμός κυριαρχεί στις μέρες μας». Ποιες είναι, κατά τη γνώμη σου, οι αιτίες που οδήγησαν σε αυτή την κυριαρχία; Να αναπτύξεις τις απόψεις σου σε ένα άρθρο 200-250 λέξεων που θα δημοσιευθεί σε νεανική ιστοσελίδα. Μπορείς να αξιοποιήσεις στοιχεία του κειμένου.
Μονάδες 25
Β. Λογοτεχνικό κείμενο
ΚΛΑΡΙΣΕ ΛΙΣΠΕΚΤΟΡ (1920 – 1977)
Η ώρα του αστεριού
Απόσπασμα από το ομώνυμο μυθιστόρημα της Κλαρίσε Λισπέκτορ, σε μετάφραση Μάριου Χατζηπροκοπίου, εκδόσεις Αντίποδες, 2014.
Κάθε πρωί έβαζε το ραδιόφωνο που της είχε δανείσει μια συγκάτοικός της, η Μαρία ντα Πένια, το έβαζε πολύ σιγά για να μην ξυπνήσει τις άλλες, το έβαζε ανελλιπώς στο Ράδιο Ρολόι, που μετέδιδε τη «σωστή ώρα και κουλτούρα», και καθόλου μουσική, έσταζε μόνο με τον ήχο σταγόνων που πέφτουν – κάθε σταγόνα και ένα λεπτό που πέρναγε. Και πάνω από όλα ο σταθμός αυτός εκμεταλλευόταν τα διαλείμματα ανάμεσα στις σταγόνες των λεπτών για να βάζει διαφημίσεις – εκείνη λάτρευε τις διαφημίσεις. […]
Τις παγωμένες νύχτες, εκείνη, ριγώντας σύγκορμη κάτω από βαμβακερό σεντόνι, συνήθιζε να διαβάζει στο φως των κεριών τις διαφημίσεις που έκοβε από παλιές εφημερίδες του γραφείου. Γιατί έκανε συλλογή από διαφημίσεις. Τις έβαζε στο άλμπουμ. Υπήρχε μία διαφήμιση, η πιο πολύτιμη, που έδειχνε έγχρωμο το ανοιχτό κουτί μιας κρέμας για το δέρμα γυναικών που απλώς δεν ήταν εκείνη. Εκτελώντας το μοιραίο τικ που είχε να τρεμοπαίζει τα μάτια, αφηνόταν να φαντάζεται με ευχαρίστηση: η κρέμα ήταν τέτοιο δέλεαρ[2]που αν είχε χρήματα να την αγοράσει δεν θα ήταν χαζή. Καρφί δεν της καιγόταν για το δέρμα, θα την έτρωγε, αυτό ναι, κάτι μεγάλες κουταλιές κατευθείαν από το κουτί. Καθώς δεν είχε κρέας πάνω της και ο οργανισμός της ήταν πιο ξερός και από μισοαδειανό σακούλι με θρυμματισμένες φρυγανιές. Με τον καιρό είχε μεταμορφωθεί απλώς σε ζωντανή ύλη στην πρωτογενή της μορφή. Ίσως για να προστατευτεί από τον μεγάλο πειρασμό να νιώσει έστω μία φορά δυστυχία και αυτολύπηση.
ΟΛΑ ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΝΕΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Β1. (μονάδες 15)
α) Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις ως «Σωστές» ή «Λαθεμένες», σύμφωνα με τα νοήματα του παραπάνω κειμένου (μονάδες 8):
- Η ηρωίδα τρέφει μεγάλη αγάπη για τις θεατρικές παραστάσεις και τις παρακολουθεί συχνά.
- Η Μαρία ντα Πένια ζούσε μαζί με την ηρωίδα.
- Οι συνθήκες διαβίωσης της ηρωίδας μπορούν να χαρακτηριστούν φτωχικές.
- Η κρέμα που έχει εντυπωσιάσει την ηρωίδα είναι συστατικό μαγειρικών συνταγών.
β) Να παρουσιάσεις σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων τον χαρακτήρα της ηρωίδας, όπως φαίνεται στο συγκεκριμένο απόσπασμα, τεκμηριώνοντας την απάντησή σου με δύο στοιχεία του κειμένου (μονάδες 7).
Μονάδες 15
Β2. (μονάδες 10)
α) Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο αναγνώστης σχηματίζει την εντύπωση ότι ο αφηγητής είναι πανταχού παρών, γνωρίζει τα πάντα (σκέψεις, συναισθήματα) και τα αφηγείται (παντογνώστης αφηγητής). Να αναφέρεις δύο (2) σημεία του κειμένου (φράσεις –προτάσεις), όπου φαίνονται οι σκέψεις της ηρωίδας και ένα (1) σημείο, όπου φαίνονται τα συναισθήματά της (μονάδες 6).
β) «… εκείνη, ριγώντας σύγκορμη κάτω από βαμβακερό σεντόνι, συνήθιζε να διαβάζει στο φως των κεριών τις διαφημίσεις που έκοβε από παλιές εφημερίδες του γραφείου»
«Καρφί δεν της καιγόταν για το δέρμα …»
Να αναγνωρίσεις ποιο από τα ακόλουθα εκφραστικά μέσα: μεταφορά, προσωποποίηση, οπτική εικόνα, ασύνδετο σχήμα, χρησιμοποιεί η συγγραφέας σε καθεμία από τις παραπάνω προτάσεις (μονάδες 2) και να ερμηνεύσεις τη λειτουργία τους σε κάθε περίπτωση (μονάδες 2).
Μονάδες 10
Β3. (μονάδες 25)
Πώς αντιμετωπίζει η ηρωίδα του αποσπάσματος τα προϊόντα των διαφημίσεων; Συμφωνείς ή διαφωνείς με τη στάση ζωής της; Να αναπτύξεις την απάντησή σου σε ένα κείμενο 100-150 λέξεων, αξιοποιώντας προσωπικά βιώματα και εμπειρίες.
Μονάδες 25
[1] Θεραπεία που επιτυγχάνεται μέσω της αγοράς καταναλωτικών αγαθών.
[2]απατηλό μέσο που διαθέτει ελκτική δύναμη, και με το οποίο γίνεται προσπάθεια προσέλκυσης κάποιου, δόλωμα.
