Αρχαία Ελληνικά Γ´ Λυκείου: Διδακτική ενότητα 1- Γιατί φιλοσοφεί ο άνθρωπος; (Κριτήριο αξιολόγησης)

Αρχαία Ελληνικά Γ´ Λυκείου: Διδακτική ενότητα 1- Γιατί φιλοσοφεί ο άνθρωπος; (Κριτήριο αξιολόγησης)

ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ἀριστοτέλης, Μετὰ τὰ φυσικά, Α2, 982b12-28

Διὰ γὰρ τὸ θαυμάζειν οἱ ἄνθρωποι καὶ νῦν καὶ τὸ πρῶτον ἤρξαντο φιλοσοφεῖν, ἐξ ἀρχῆς μὲν τὰ πρόχειρα τῶν ἀτόπων θαυμάσαντες, εἶτα κατὰ μικρὸν οὕτω προϊόντες καὶ περὶ τῶν μειζόνων διαπορήσαντες, οἷον περί τε τῶν τῆς σελήνης παθημάτων καὶ τῶν περὶ τὸν ἥλιον καὶ τὰ ἄστρα καὶ περὶ τῆς τοῦ παντὸς γενέσεως. Ὁ δ’ ἀπορῶν καὶ θαυμάζων οἴεται ἀγνοεῖν (διὸ καὶ ὁ φιλόμυθος φιλόσοφός πώς ἐστιν· ὁ γὰρ μῦθος σύγκειται ἐκ θαυμασίων)· ὥστ’ εἴπερ διὰ τὸ φεύγειν τὴν ἄγνοιαν ἐφιλοσόφησαν, φανερὸν ὅτι διὰ τὸ εἰδέναι τὸ ἐπίστασθαι ἐδίωκον καὶ οὐ χρήσεώς τινος ἕνεκεν. Μαρτυρεῖ δὲ αὐτὸ τὸ συμβεβηκός· σχεδὸν γὰρ πάντων ὑπαρχόντων τῶν ἀναγκαίων καὶ τῶν πρὸς ῥᾳστώνην καὶ διαγωγὴν ἡ τοιαύτη φρόνησις ἤρξατο ζητεῖσθαι. Δῆλον οὖν ὡς δι’ οὐδεμίαν αὐτὴν ζητοῦμεν χρείαν ἑτέραν, ἀλλ’ ὥσπερ ἄνθρωπος, φαμέν, ἐλεύθερος ὁ αὑτοῦ ἕνεκα καὶ μὴ ἄλλου ὤν, οὕτω καὶ αὐτὴν ὡς μόνην οὖσαν ἐλευθέραν τῶν ἐπιστημῶν· μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκέν ἐστιν.

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ

Α1.

α. Να γράψετε τον αριθμό που αντιστοιχεί σε καθεμιά από τις παρακάτω περιόδους λόγου και δίπλα σε αυτόν τη λέξη «Σωστό», αν είναι σωστή, ή τη λέξη «Λάθος», αν είναι λανθασμένη, με βάση το αρχαίο κείμενο (μονάδες 3) και να τεκμηριώσετε κάθε απάντησή σας γράφοντας τις λέξεις/φράσεις του αρχαίου κειμένου που την επιβεβαιώνουν (μονάδες 3):

1. Τα παράξενα φαινόμενα της καθημερινής ζωής υπήρξαν αρχικά στο κέντρο του ενδιαφέροντος της φιλοσοφίας.
2. Όταν κάποιος απορεί και νιώθει έκπληξη, σημαίνει ότι αντιλαμβάνεται αμέσως την άγνοιά του.
3. Ο Αριστοτέλης συμπεραίνει ότι η φιλοσοφία είναι η μόνη ελεύθερη επιστήμη.

β. μόνη γὰρ αὕτη αὑτῆς ἕνεκέν ἐστιν: Σε ποια φράση του αρχαίου διδαγμένου κειμένου αναφέρεται η αντωνυμία αὕτη; (μονάδες 4)

Μονάδες 10

Β1. Ποιες γλωσσικές επιλογές του Αριστοτέλη στο συγκεκριμένο κεφάλαιο (Α2) του έργου Μετὰ τὰ φυσικὰεπιβεβαιώνουν την ιστορικότητα της φιλοσοφίας;

Μονάδες 10

Β2.                              ΠΑΡΑΛΛΗΛΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

                           Ρενέ Ντεκάρτ, Αρχές Φιλοσοφίας

Ο γάλλος φιλόσοφος Ρενέ Ντεκάρτ, γνωστός και με το εξελληνισμένο όνομα Καρτέσιος, είναι ένας από τους θεμελιωτές της νεότερης φιλοσοφίας. Στο παρακάτω απόσπασμα περιγράφει την έννοια της φιλοσοφίας, αναφέροντας πρώτα απόψεις που παραπέμπουν στην αρχαιότητα και ήταν γνωστές στους τότε σπουδαστές.

 

Θα ήθελα πρώτα πρώτα να εξηγήσω τι είναι φιλοσοφία, αρχίζοντας από τα πλέον κοινότοπα: ότι η λέξη φιλοσοφία σημαίνει τη μελέτη της σοφίας κι ότι ως σοφία δεν εννοούμε μόνο τη σύνεση σε πρακτικές υποθέσεις, αλλά μια τέλεια γνώση όλων όσα μπορεί να γνωρίσει ο άνθρωπος, τόσο για την καθοδήγηση της ζωής του όσο και για τη διατήρηση της υγείας του και για την επινόηση όλων των τεχνών. Προκειμένου αυτή η γνώση να είναι τέτοιου είδους, είναι αναγκαίο να συνάγεται από τα πρώτα αίτια· για να μελετήσουμε πώς την αποκτάμε, ό,τι δηλαδή για την ακρίβεια ονομάζουμε φιλοσοφείν, πρέπει ν’ αρχίζουμε από την αναζήτηση των πρώτων αιτίων, δηλαδή των αρχών.                                                              Μτφρ. Β. Γρηγορόπουλος

 

Αφού μελετήσετε το παραπάνω κείμενο, να αναφέρετε σε ποια σημεία συμφωνεί ο Ντεκάρτ με τον Αριστοτέλη σχετικά με το περιεχόμενο του όρου «φιλοσοφία» και τους λόγους για τους οποίους ο άνθρωπος φιλοσοφεί. Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας με αναφορές και στα δύο κείμενα.

Μονάδες 10

Β3. Να γράψετε τον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε όνομα της στήλης Α και δίπλα το γράμμα της στήλης Β που αντιστοιχεί στη σωστή ιδιότητα.

Α	Β
1.     Άνυτος 2.     Κριτίας 3.     Διονύσιος Α 4.     Πλάτων 5.     Δημόκριτος	α. ασχολήθηκε με ζητήματα ηθικής β. τύραννος των Συρακουσών γ. ένας από τους κατήγορους του Σωκράτη δ. θείος του Πλάτωνα ε. ιδρυτής της Ἀκαδημίας

Μονάδες 10

Β4. Για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις του αρχαίου διδαγμένου κειμένου να γράψετε μία περίοδο λόγου στη Νέα Ελληνική, όπου η συγκεκριμένη λέξη να χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο κείμενο:ἀρχῆς, πρόχειρα, παθημάτων, θαυμασίων, Μαρτυρεῖ. Μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε σε οποιαδήποτε μορφή της (μέρος του λόγου, πτώση, αριθμό, γένος, έγκλιση, χρόνο).

 Μονάδες 10

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ξενοφῶντος Ἑλληνικά 6.1.1.1. -6.1.3.5

 

Η εισβολή των Θηβαίων στη Φωκίδα και η αποστολή βοήθειας από τους Λακεδαιμονίους με τον Κλεόμβροτο στη Φωκίδα. Τα τεκμαινόμενα στη Θεσσαλία.

 

Οἱ μὲν οὖν Ἀθηναῖοι καὶ Λακεδαιμόνιοι περὶ ταῦτα ἦσαν. οἱ δὲ Θηβαῖοι ἐπεὶ κατεστρέψαντο τὰς ἐν τῇ Βοιωτίᾳ πόλεις, ἐστράτευον καὶ εἰς τὴν Φωκίδα. ὡς δ’ αὖ καὶ οἱ Φωκεῖς ἐπρέσβευον εἰς τὴν Λακεδαίμονα καὶ ἔλεγον ὅτι εἰ μὴ βοηθήσοιεν, οὐ δυνήσοιντο μὴ πείθεσθαι τοῖς Θηβαίοις, ἐκ τούτου οἱ Λακεδαιμόνιοι διαβιβάζουσι κατὰ θάλατταν εἰς Φωκέας Κλεόμβροτόν τε τὸν βασιλέα καὶ μετ’ αὐτοῦ τέτταρας μόρας καὶ τῶν συμμάχων τὸ μέρος. Σχεδὸν δὲ περὶτοῦτον τὸν χρόνον καὶ ἐκ Θετταλίας ἀφικνεῖται πρὸς τὸ κοινὸν τῶν Λακεδαιμονίων Πολυδάμας Φαρσάλιος. οὗτος δὲ καὶ ἐν τῇ ἄλλῃ Θετταλίᾳ μάλα ηὐδοκίμει, καὶ ἐν αὐτῇ τῇ πόλει οὕτως ἐδόκει καλός τε κἀγαθὸς εἶναι ὥστε καὶ στασιάσαντες οἱ Φαρσάλιοι παρακατέθεντο αὐτῷ τὴν ἀκρόπολιν, καὶ τὰς προσόδους ἐπέτρεψαν λαμβάνοντι, ὅσα ἐγέγραπτο ἐν τοῖς νόμοις, εἴς τε τὰ ἱερὰ ἀναλίσκειν καὶ εἰς τὴν ἄλλην διοίκησιν. κἀκεῖνος μέντοι ἀπὸ τούτων τῶν χρημάτων τήν τε ἄκραν φυλάττων διέσῳζεν αὐτοῖς καὶ τἆλλα διοικῶν ἀπελογίζετο κατ’ ἐνιαυτόν. καὶ ὁπότε μὲν ἐνδεήσειε, παρ’ ἑαυτοῦ προσετίθει, ὁπότε δὲ περιγένοιτο τῆς προσόδου, ἀπελάμβανεν. ἦν δὲ καὶ ἄλλως φιλόξενός τε καὶ μεγαλοπρεπὴς τὸν Θετταλικὸν τρόπον. οὗτος οὖν ἐπεὶ ἀφίκετο εἰς τὴν Λακεδαίμονα, εἶπε τοιάδε.

 

Λεξιλόγιο

• πρεσβεύω=στέλνω πρέσβεις
• πείθομαι=υποτάσσομαι
• μόρα=τάγμα

                               

Ερωτήσεις

Γ1. Να μεταφράσετε το απόσπασμα (Οἱ μὲν οὖν Ἀθηναῖοι… καὶ τῶν συμμάχων τὸ μέρος.).

Μονάδες 20

Γ2. Ποιες αρμοδιότητες είχαν αναθέσει οι Φαρσάλιοι στον Πολυδάμαντα και πώς ανταποκρίθηκε εκείνος σ᾽ αυτές;

Μονάδες 10

Γ3. α) Να βρείτε τρία ρήματα σε αόριστο και να γράψετε τον ίδιο τύπο στον ενεστώτα.

β) Να βρείτε δύο ουσιαστικά της α´ κλίσης και δύο της β´ και να γράψετε την ίδια πτώση στον άλλο αριθμό.

Μονάδες 10

Γ4. Τέτταρας, περὶ τὸν χρόνον, ἐκ Θετταλίας, ἐν τῇ πόλει, τοιάδε. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους υπογραμμσιμένους όρους του κειμένου και να δηλώσετε τον όρο που προσδιορίζουν.

Μονάδες 10

Επιμέλεια: Μαυρακάκης Μανόλης, Λιναρδάκη Άννα Μαρία