Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Λυκείου: Τράπεζα θεμάτων – Αποδελτίωση 2ου θέματος

Νεοελληνική Γλώσσα Γ´ Λυκείου: Τράπεζα θεμάτων – Αποδελτίωση 2ου θέματος

1. Ποια συμπεράσματα για την πολιτική κατάσταση της εποχής, στην οποία αναφέρεται το Κείμενο 2 (Η Κραυγή της Σιωπής), μπορείς να εξάγεις και από ποια συγκεκριμένα περιστατικά; Να οργανώσεις την απάντησή σου σε 60-70 λέξεις.
2. Με κριτήριο το νόημα να χωρίσεις το περιεχόμενο του Κειμένου 1 (Η διάχυση της βίας ως αποτέλεσμα της αύξησης της κοινωνικής παθογένειας) σε δύο (2) επιμέρους νοηματικές ενότητες δίνοντας έναν αντιπροσωπευτικό πλαγιότιτλο σε καθεμία από αυτές.
3. Να συγκρίνεις τα Κείμενα 1 (Η διάχυση της βίας ως αποτέλεσμα της αύξησης της κοινωνικής παθογένειας) και 2 (Η Κραυγή της Σιωπής) από πλευράς ύφους λόγου, του τρόπου δηλ. με τον οποίο οι συγγραφείς πετυχαίνουν να εκφραστούν και να αποδώσουν το μήνυμά τους. Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου σε 60 περίπου λέξεις με αναφορές σε δύο γλωσσικές επιλογές που, κατά τη γνώμη σου, διαμορφώνουν σε κάθε περίπτωση το ανάλογο ύφος λόγου.
4. Ποια συμπεράσματα για την πολιτική κατάσταση της εποχής, στην οποία αναφέρεται το Κείμενο 2 (Η Κραυγή της Σιωπής), μπορείς να εξάγεις και από ποια συγκεκριμένα περιστατικά; Να οργανώσεις την απάντησή σου σε 60-70 λέξεις.
5. Σε 70-80 λέξεις να σχολιάσεις τη φράση που διατυπώνεται στο Κείμενο 2 «…δημοκρατία δεν είναι μόνο η έκφραση, περιοδικά, γνώμης και ψήφου».
6. α. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 διατυπώνονται δύο ερωτήματα. Να εξηγήσεις με συντομία την επικοινωνιακή τους αποτελεσματικότητα. β. Τι πετυχαίνει στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2 (Η δημοκρατία, ασπίδα και τρόπος ζωής) ο συγγραφέας με την αναλογία που χρησιμοποιεί;
7. Να βρεις στο Κείμενο 1 πέντε (5) λέξεις ή φράσεις με μεταφορική λειτουργία της γλώσσας και να εξηγήσεις με συντομία το νόημά τους.
8. Να αποδώσεις σε 50-60 λέξεις τη σημασία της δημιουργίας του «Πάρκου Τσέπης» στο Παγκράτι, σύμφωνα με το Κείμενο 2 (Δημιουργούμε «Πάρκα Τσέπης»: Κάνουμε τις πόλεις μας πιο βιώσιμες).
9. α. Ποια σχέση έχει ο τίτλος του Κειμένου 1(Οι Τρεις Πυλώνες της Βιώσιµης Ανάπτυξης) με το περιεχόμενό του; Να εκθέσεις την άποψή σου σε 50-60 λέξεις. β. Ποια νοηματική σχέση συνδέει τις δύο προτάσεις που αποτελούν τον τίτλο του Κειμένου 2 (Δημιουργούμε «Πάρκα Τσέπης»: Κάνουμε τις πόλεις μας πιο βιώσιμες);
10. Με ποια από τις τρεις διαστάσεις της βιώσιμης ανάπτυξης που αναφέρονται στο Κείμενο 1 (Οι Τρεις Πυλώνες της Βιώσιµης Ανάπτυξης) μπορεί, κατά τη γνώμη σου, να συσχετιστεί το περιεχόμενο του Κειμένου 2 (Δημιουργούμε «Πάρκα Τσέπης»: Κάνουμε τις πόλεις μας πιο βιώσιμες); Να απαντήσεις με σχετικές κειμενικές αναφορές σε 70-80 λέξεις.
11. Σε 60 περίπου λέξεις να εκθέσεις το θεματικό κέντρο του Κειμένου 2 (Προκαταλήψεις και στερεότυπα) και την θέση της συγγραφέα επί του θέματος.
12. α. Στη 2^η παράγραφο του Κειμένου 1(Η εθνική πολιτική για την ισότητα των φύλων 2010-2013) ο τρόπος με τον οποίο οργανώνεται ο λόγος είναι η διαίρεση. Να εξηγήσεις με συντομία τη λειτουργία της παραπάνω επιλογής. β. Να αναζητήσεις δύο λόγους για τους οποίους στην εισαγωγή του Κειμένου 2 (Προκαταλήψεις και στερεότυπα) η συγγραφέας επιστρατεύει την παράθεση ενός προσωπικού βιώματος.
13. Να μετατρέψεις στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1 (Η εθνική πολιτική για την ισότητα των φύλων 2010-2013) τη σύνταξη από ενεργητική σε παθητική και να παρατηρήσεις τις αλλαγές που σημειώνονται στο ύφος λόγου στο ζητούμενο χωρίο.
14. Τι είδους αντιλήψεις είναι οι «δρίμες», για τις οποίες γίνεται λόγος στο Κείμενο 2(ΟΙ ΔΡΙΜΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ); Σε ποιο βαθμό πιστεύεις ότι η εξάπλωση των αντιλήψεων αυτού του είδους συνδέονται με το επίπεδο μόρφωσης και ζωής των ανθρώπων; Να οργανώσεις την απάντησή σου σε 70-80 λέξεις με βάση τα νοήματα των Κειμένων 1(Η άγνοια προκαλεί φόβο και δημιουργεί προκαταλήψεις) και 2, δίνοντας από ένα χωρίο από το κάθε κείμενο, που ενισχύει τις θέσεις σου.
15. Να καταγράψεις δύο ζεύγη αντιθέτων νοηματικά λέξεων στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1(Η άγνοια προκαλεί φόβο και δημιουργεί προκαταλήψεις) και να εξηγήσεις με συντομία πώς βοηθούν στην εισαγωγή στο θέμα, που είναι και ο στόχος της εισαγωγικής παραγράφου.
16. Να εντοπίσεις στο Κείμενο 2(ΟΙ ΔΡΙΜΕΣ ΤΟΥ ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ) πέντε λέξεις ή φράσεις που αποδίδονται σε μεταφορική λειτουργία της γλώσσας και να εξηγήσεις με συντομία αν ταιριάζει αυτή η λειτουργία της γλώσσας με το θέμα του κειμένου και με την πρόθεση του συγγραφέα του να ευαισθητοποιήσει τον δέκτη.
17. Ποια στάση απέναντι στην αποτυχία διακρίνεις στα νοήματα του Κειμένου 2; Σε ποιο βαθμό αυτή βρίσκεται σε συμφωνία με τις απόψεις που διατυπώνονται στο Κείμενο 1; Να απαντήσεις σε 70 περίπου λέξεις.
18. Σε ποιο συμπέρασμα καταλήγει ο συγγραφέας στο Κείμενο 1 και με ποια επιχειρήματα – λογικές σκέψεις οδηγείται σε αυτό;
19. α. «Απέτυχα στο διαγώνισμα» (1η παράγραφος, Κείμενο 1)

Απλώς είχε βρει 10.000 τρόπους, οι οποίοι δεν δούλευαν πριν πραγματοποιήσει τον στόχο του! (3η παράγραφος, Κείμενο 1)

«νέα αρχή» (5η παράγραφος, Κείμενο 1)

Ποια η λειτουργία των σημείων στίξης στις παραπάνω περιπτώσεις;

β. «Ας συμφιλιωθούμε με την ιδέα ότι πρόκειται για ένα στάδιο που ενδυναμώνει και ενισχύει το έργο μας.» (3η απάντηση, Κείμενο 2): Να μετατρέψεις με τις κατάλληλες, κατά την κρίση σου, αλλαγές την παραπάνω φράση, ώστε από προτροπή να δηλώνει αναγκαιότητα. Ποιος τρόπος εκφοράς του μηνύματος είναι καταλληλότερος, κατά τη γνώμη σου, με κριτήριο το είδος του κειμένου;

20. Να χαρακτηρίσεις τον Νίκο Πορτοκάλογλου σύμφωνα με όσα αναφέρει στη συνέντευξη στο Κείμενο 2. (50-60 λέξεις)
21. α. Ποια θέση του συγγραφέα στο Κείμενο 1 (Η αξία της αμφιβολίας) τεκμηριώνει το παράδειγμα που παραθέτει στο τέλος του κειμένου του;

β. Να δικαιολογήσεις το επικοινωνιακό αποτέλεσμα των σημείων στίξης (εισαγωγικά στην πρώτη περίπτωση, παρένθεση στη δεύτερη και εισαγωγικά στην τρίτη) που βρίσκονται στην 2η παράγραφο του Κειμένου 1 (Η αξία της αμφιβολίας): i) είναι «βέβαιοι» για όλα, ii) (είτε επιστημονικό θέμα είτε πρόβλημα ηθικό), iii) «Αυτή είναι η ορθή λύση! Άλλη δεν υπάρχει»

22. Να μεταγράψεις τη 2η παράγραφο του Κειμένου 2 αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις ή φράσεις με άλλες λέξεις ή φράσεις συνώνυμες, ώστε το ύφος του λόγου να γίνει πιο σοβαρό.
23. Στο τέλος του Κειμένου 2[Φίλος με τον εαυτό σου πρώτα…] η συγγραφέας καταλήγει σε μια προτροπή προς τους αναγνώστες. Σε 60-70 λέξεις να δικαιολογήσεις με αναφορά σε στοιχεία του κειμένου το περιεχόμενο της προτροπής της.
24. α. Να περιγράψεις με συντομία τη νοηματική διασύνδεση που χαρακτηρίζει τη 2η και την 3η παράγραφο του Κειμένου 1[Των Νεοελλήνων οι παρέες].

β. Στην 3η παράγραφο του Κειμένου 2 [Φίλος με τον εαυτό σου πρώτα…] η συγγραφέας επιλέγει να αναπτύξει τα σχόλια – λεπτομέρειες στη βάση του β΄ ενικού ρηματικού προσώπου. Ποιο είναι το επικοινωνιακό αποτέλεσμα αυτής της επιλογής;

25. Στη 2η παράγραφο του Κειμένου 1[Των Νεοελλήνων οι παρέες] να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις με ισοδύναμες νοηματικά λέξεις ή φράσεις (κάνοντας τις αναγκαίες, κατά τη γνώμη σου, αλλαγές στη σύνταξη, αν χρειαστεί), προκειμένου το ύφος λόγου να γίνει πιο απλό.

 

Στην παρέα, σ’ έναν άτυπο κοινωνικό κύκλο του «εμείς», ο νεαρός Έλληνας ποθεί να ανεύρει την αναγκαία για την ύπαρξή του θαλπωρή. Γι’ αυτό και η παρέα, με το να επιτρέπει στο άτομο να διατηρεί ζωντανά τα συστατικά αγαθά του φιλότιμου, εμφανίζεται ως υποκατάστατο της παραδοσιακής κοινότητας. Ζυμωμένη με αναμνήσεις από παρελθόντες χώρους κοινωνικότητας, όπως η γειτονιά, το χωριό, το σχολείο, ο στρατός, σχηματισμένη από χαρακτηριστικά ομοιότητας οφειλόμενα στην ηλικία και στις εκπαιδευτικές και εργασιακές εμπειρίες, αλλά και στα κοινά ενδιαφέροντα για την πολιτική, την επιστήμη ή την τέχνη ή και από μιαν ομοιότητα παραχθείσα από τα ίδια ερωτικά βιώματα, η παρέα αποτελεί προνομιακό χώρο συνεύρεσης του ατόμου με τους ομοίους άλλους.

 

26. Να σχολιάσεις την αποτελεσματικότητα του τίτλου στο Κείμενο 2(Σελίδες που θεραπεύουν) σε σχέση με το κεντρικό θέμα του και τη θέση της αρθρογράφου ως προς αυτό. Η απάντησή σου να είναι 60 περίπου λέξεις.
27. Να βρεις ένα σημείο στο Κείμενο 1(Μάρω Δούκα: «Γράφω, άρα υπάρχω») και ένα αντίστοιχο σημείο στο Κείμενο 2, στα οποία οι συγγραφείς επικαλούνται το συναίσθημα του δέκτη και να δικαιολογήσεις με συντομία την απάντησή σου.
28. Να εξηγήσεις τη λειτουργία των σημείων στίξης (εισαγωγικά, αποσιωπητικά, εισαγωγικά, εισαγωγικά, θαυμαστικό) στα ακόλουθα χωρία των Κειμένων 1(Μάρω Δούκα: «Γράφω, άρα υπάρχω») και 2(Σελίδες που θεραπεύουν), λαμβάνοντας υπόψη σου τα συμφραζόμενα:

– θα έδινα διέξοδο στο διαρκές μουρμουρητό που με καλούσε να «εκφραστώ» (Κείμενο 1)

– Το κυριότερο όφελός μου, πάντως, είναι ότι ποτέ δεν πέφτω από τα σύννεφα… (Κείμενο 1)

– «Τόπος θεραπείας της ψυχής»

– «Το βιβλίο είναι ο καλύτερος θεραπευτής»

– Με άλλα λόγια, δεν χρειάζεται κάποιος να αντιμετωπίζει ψυχικές δυσκολίες για να… βιβλιοθεραπευτεί!

29. Να συγκρίνεις το Κείμενο 1(Ατομική επιλογή ή συλλογική ευθύνη;) με το Κείμενο 2 ως προς τον τρόπο, με τον οποίο αντιμετωπίζεται στο καθένα η ανάληψη της προσωπικής ευθύνης, και να αιτιολογήσεις τη γνώμη σου, δίνοντας ως παράδειγμα ένα χωρίο από το κάθε κείμενο. Να αναπτύξεις την απάντησή σου σε 50-60 λέξεις, χωρίς τα παραδείγματα.
30. Να εξετάσεις τον τίτλο του Κειμένου 1(Ατομική επιλογή ή συλλογική ευθύνη;) α) ως προς τη μορφή και τη χρήση της γλώσσας και β) ως προς τη σχέση του με το θέμα και το περιεχόμενο του κειμένου.
31. Στο Κείμενο 2(«Αποφεύγουμε την ατομική ευθύνη, όπως ο διάβολος το λιβάνι».) το πρόσωπο που δίνει τη συνέντευξη επιδιώκει:

1) να ευαισθητοποιήσει 

2) να πληροφορήσει

3) να ενημερώσει

τον αναγνώστη για την αναγκαιότητα ανάληψης της ατομικής ευθύνης στη σημερινή ιστορική συγκυρία.  Να διαλέξεις ποιο από τα τρία θεωρείς σωστό και να αναφέρεις τέσσερις (4) γλωσσικούς ή / και εκφραστικούς τρόπους, με τους οποίους υλοποιεί την πρόθεσή του.

32. Να αιτιολογήσεις τη χρήση των εισαγωγικών στα Κείμενα 1(Παγκοσμιοποίηση και μύθοι) και 2 (Οικουμενική διακήρυξη της UNESCO για την πολιτισμική πολυμορφία.), στις ακόλουθες περιπτώσεις:

χάσουν μερίδιο (5η παράγραφος, Κείμενο 1)

σήμα κατατεθέν (5η παράγραφος, Κείμενο 1)

τόσο απαραίτητη για την ανθρωπότητα όσο και η βιοποικιλότητα για τη φύση (2η παράγραφος, Κείμενο 2)

και να εξηγήσεις τον ρόλο τους στην ανάπτυξη του νοήματος των κειμένων.

33. α. Να ξαναγράψεις το παρακάτω απόσπασμα (3η παράγραφος, Κείμενο 1), αντικαθιστώντας τις τονισμένες λέξεις με άλλες που καθιστούν το ύφος λόγου περισσότερο οικείο:

Μια κριτική κατά της παγκοσμιοποίησης είναι ότι προάγει την εξαφάνιση της διαφορετικότητας των λαών. Πιο συγκεκριμένα, οι διαμαρτυρόμενοι ισχυρίζονται ότι μέσα σε ένα διεθνοποιημένο περιβάλλον, στο οποίο θα κυριαρχούν τα αγοραία αγαθά και οι υπηρεσίες, δεν θα υπάρχει χώρος για την καλλιέργεια και την ανάπτυξη των χαρακτηριστικών εκείνων που κάνουν τον κάθε λαό μοναδικό. Συνεπώς, συμπεραίνουν, οι παραδόσεις μας, η θρησκεία μας και η κουλτούρα μας κινδυνεύουν με ισοπέδωση και αφανισμό. Είναι κάτι τέτοιο πιθανόν και, αν ναι, κάτω από ποιες συνθήκες;

β. Να εντοπίσεις 3 ουσιαστικά και 2 επίθετα που αποδίδουν τον διττό στόχο της Διακήρυξης του ΟΗΕ στην 3η παράγραφο του Κειμένου 2(Οικουμενική διακήρυξη της UNESCO για την πολιτισμική πολυμορφία.), δικαιολογώντας για το καθένα με συντομία την επιλογή σου.

α. Να αξιολογήσεις τον τίτλο του Κειμένου 2 (Σχήματα που αλλάζουν συνέχεια.) ως προς τη σχέση του με το περιεχόμενο και ως προς την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητά του, σε σχέση με την πρόθεση του αρθρογράφου. β.Να εντοπίσεις τρία παραδείγματα συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας στο Κείμενο 2 και να εξηγήσεις την επικοινωνιακή λειτουργικότητά τους.

 

34. Ποια στάση προτείνουν οι συγγραφείς των Κειμένων 1 (Άνθρωπος και Περιβάλλον: Σχέση αλληλοσυμπλήρωσης και αλληλεξάρτησης.) και 2 (Σχήματα που αλλάζουν συνέχεια.) ότι πρέπει να τηρήσει κάθε πολίτης απέναντι στις σύγχρονες περιβαλλοντικές προκλήσεις; Να εκθέσεις την άποψή σου σε περίπου 60-70 λέξεις.

 

35. Να περιγράψεις πώς η συγγραφέας αποδεικνύει την παγκόσμια διασπορά των προβλημάτων στην 1η παράγραφο του Κειμένου 1 (Δεν υπάρχει ανάπτυξη χωρίς ανθρώπινα δικαιώματα.).Τι επιτυγχάνει με την επιλογή της; Να απαντήσεις σε 60-70 λέξεις, λαμβάνοντας υπόψη και τη θέση της παραγράφου στο κείμενο.
36. α. Να εντοπίσεις 3 λέξεις / φράσεις που να δηλώνουν τιμωρία ή / και βασανισμό στο Κείμενο 2 (Διώξεις, βασανιστήρια και διαρκής φόβος.) και να εξηγήσεις πώς συμβάλλουν στη διαμόρφωση του ύφους λόγου του κειμένου.

β. Να γράψεις τους ρηματικούς χρόνους που κυριαρχούν στη 2η παράγραφο του Κειμένου 2 και να αιτιολογήσεις τη χρήση τους.

 

37. α. «…μην τη ρωτήσεις γιατί· το να το κάνει, θα πει πως έτσι πρέπει.» (1η παράγραφος)

«Τι είναι λοιπόν ρυθμός;» (2η παράγραφος)

«αόρατος Μονάρχης» (2η παράγραφος)

Να σχολιάσεις με συντομία το επικοινωνιακό αποτέλεσμα των παραπάνω σημείων στίξης στο Κείμενο 2 (Η δύναμη του ρυθμού)

β. Στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 (Η αρχιτεκτονική του λάθους) συναντάμε, ανάμεσα στα άλλα, μια αντίθεση. Ποια είναι αυτή και τι εκφράζει, αν λάβουμε υπόψη τα συμφραζόμενα που ακολουθούν;

 

38. Στο Κείμενο 2 (Η δύναμη του ρυθμού) ο συγγραφέας προσπαθεί να παρακινήσει και να ευαισθητοποιήσει τον δέκτη προς μια ορισμένη στάση ζωής. Να βρεις πέντε γλωσσικές επιλογές που υπηρετούν την παραπάνω στόχευση.
39. Εξήγησε με συντομία (50 περίπου λέξεις) τι εννοεί ως ρυθμό μεταφορικά στο Κείμενο 2 (Η δύναμη του ρυθμού) ο Νίκος Καζαντζάκης.

 

40. α. Στη 2η παράγραφο του Κειμένου 1 (Ο φόβος της προόδου) ο συγγραφέας εκφράζεται με βεβαιότητα για το μέλλον της επιστημονικής έρευνας. Γιατί, κατά τη γνώμη σου, έκανε αυτή την επιλογή; Να αναπτύξεις την άποψή σου σε 40-50 λέξεις.

β. Στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1(Ο φόβος της προόδου) εκφράζεται η άποψη «Τις Θερμοπύλες της ελευθερίας μας δεν φυλάσσουν αποτελεσματικά οι φοβικές προκαταλήψεις μας. Μπορεί να τις φυλάξει μόνο το ελεύθερο πνεύμα, οπλισμένο με τα όπλα εκείνα που ο πολιτισμός και ο ουμανισμός τού εξασφαλίζει». Πώς απαντά το Κείμενο 2(Ωδή στον ποντικό) στη θέση αυτή; Να αναπτύξεις την άποψή σου σε 50-60 λέξεις.

 

41. Να βρεις τέσσερα (4) παραδείγματα συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας από τα Κείμενα 1(Ο φόβος της προόδου) και 2(Ωδή στον ποντικό) και να εξηγήσεις τον ρόλο τους στην επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα των κειμένων.

 

42. Ποιο ρηματικό πρόσωπο κυριαρχεί στην τέταρτη παράγραφο του Κειμένου 2(Ωδή στον ποντικό); Να αιτιολογήσεις τη χρήση του με βάση την θέση την παραγράφου στο κείμενο και την πρόθεση του συγγραφέα.

 

43. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1(Παράδοση και νεωτερικότητα) και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:
44. Η παράδοση έχει σήμερα θετική σημασία και, οτιδήποτε διαφοροποιείται από αυτήν, αξιολογείται αρνητικά.
45. Η παράδοση και η νεωτερικότητα είναι αντιθετικές έννοιες και προσδιορίζουν ανάλογης μορφής κοινωνίες.
46. Η παράδοση σήμερα είναι τρόπος ζωής που διαιωνίζεται από γενιά σε γενιά χωρίς κρατική παρέμβαση.
47. Οι κύριοι ελληνικοί φορείς που ασχολούνται με την παράδοση αναβιώνουν και αναπαριστούν έθιμα.
48. Ο σύγχρονος άνθρωπος, ενώ απορρίπτει τον παραδοσιακό τρόπο ζωής, ταυτόχρονα χρησιμοποιεί την παράδοση ως τρόπο, για να επιλύσει τα ψυχολογικά του αδιέξοδα.

 

 

44. Αν ο στόχος του αρθρογράφου στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1(Παράδοση και νεωτερικότητα) είναι να προβληματίσει τον αναγνώστη σχετικά με την αντιφατική στάση του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στην παράδοση, να εντοπίσεις 5 σχόλια, γλωσσικά ή με σημεία στίξης, που να υποστηρίζουν την πρόθεσή του, και να συμβάλλουν στη διαμόρφωση του ύφους του αποσπάσματος.

 

 

45. α. Πώς αντιλαμβάνεσαι τη χρήση του α΄ πληθυντικού προσώπου στη φράση του Κειμένου 2(Οι νέοι εθνικοί μας μύθοι)

 «οι αληθινές νίκες δεν είναι απέναντι στους άλλους, αλλά πάντα απέναντι στον εαυτό μας», σε σχέση και με την πρόθεση του αρθρογράφου; Να αναπτύξεις την άποψή σου σε 40-50 λέξεις.

β. Να εντοπίσεις τρία (3) στοιχεία προφορικότητας στη χρήση της γλώσσας του Κειμένου 2 και να δείξεις ποιος είναι ο ρόλος τους στη διαμόρφωση του ύφους του λόγου.

 

46. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1(Ο χρόνος της αναμενόμενης ευτυχίας)

 και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:

1. Σε όλες τις εποχές το ταξίδι εκφράζει την έμφυτη τάση του ανθρώπου για περιπέτεια και ολοκλήρωση του δυναμικού του.
2. Σε κάθε ιστορική συγκυρία διαφοροποιούνται οι επιμέρους παράμετροι του ταξιδιού, όπως λ.χ. τα μέσα, το κόστος ή οι πρακτικές.
3. Στη σύγχρονη εποχή οι συνθήκες εργασίας επιτρέπουν στον άνθρωπο να ταξιδεύει ανά πάσα στιγμή, εύκολα και απρογραμμάτιστα.
4. Παλαιότερα το ταξίδι ήταν περισσότερο μορφωτική εμπειρία και λιγότερο δείγμα κοινωνικού κύρους και διάκρισης.
5. Σήμερα το ταξίδι έχει λάβει τον χαρακτήρα των διακοπών και είναι ένα κοινωνικό αγαθό που απευθύνεται σε όλους.

 

47. α. Να αιτιολογήσεις τη χρήση των εισαγωγικών στο Κείμενο 1(Ο χρόνος της αναμενόμενης ευτυχίας) στις ακόλουθες περιπτώσεις, εξηγώντας την επικοινωνιακή λειτουργία τους:

«καλλιεργημένης σχόλης»

«ανάγκη» και «δικαίωμα»

«Ας ερωτευθούμε πάλι»

β. Στο παρακάτω απόσπασμα (δεύτερη απάντηση από το Κείμενο 2) το πρόσωπο που δίνει τη συνέντευξη χρησιμοποιεί και α΄ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο, εκτός από γ΄:

Ο τουρισμός είναι ένας τομέας που χαρακτηρίζεται από την πολλή και σκληρή δουλειά διότι είναι εποχικός και ταυτόχρονα έχει ιδιαίτερα χαρακτηριστικά, αφού πρέπει να καταφέρουμε να προσφέρουμε μοναδικές εμπειρίες στους επισκέπτες μας, 24 ώρες το 24ωρο. Σε αυτό το σημείο πρέπει να αναφέρουμε ότι ο ανθρώπινος παράγοντας του ελληνικού τουρισμού είναι ένα από τα βασικά μας ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι, σύμφωνα με μελέτες, το ανθρώπινο στοιχείο του ελληνικού τουρισμού έχει μακράν τα περισσότερα θετικά σχόλια με βαθμολογία που ξεπερνά το 90%.

Να μετασχηματίσεις το κείμενο, χρησιμοποιώντας μόνο το γ’ πρόσωπο, ενικό και πληθυντικό. Ποια αλλαγή παρατηρείς ως προς το ύφος λόγου;

(Τουριστική αγορά εργασίας: τελευταίες εξελίξεις και προοπτικές για την Ελλάδα.)

 

48. Ποια νομίζεις ότι είναι η πρόθεση του προσώπου που παραχωρεί τη συνέντευξη στην 3^η απάντηση που δίνει στο Κείμενο 2(Τουριστική αγορά εργασίας: τελευταίες εξελίξεις και προοπτικές για την Ελλάδα.) ; Πώς ο τρόπος, με τον οποίο επέλεξε να οργανώσει την απάντησή του, υπηρετεί την πρόθεση αυτή; Να αναπτύξεις την απάντησή σου σε 40-50 λέξεις.

 

 

49. Ποια είναι, σύμφωνα με το Κείμενο 1(Εγκώμιο της Φιλίας), η ψυχική επίδραση της φιλίας, με ποια άλλη διαδικασία συγκρίνεται και γιατί υπερτερεί; (60-70 λέξεις)

 

50. Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η νοηματική αλληλουχία ανάμεσα στην 3η και στην 4η παράγραφο του Κειμένου 2 (Πρακτική Φιλοσοφία).

 

Μπορούμε να διακρίνουμε τρία είδη φιλικών σχέσεων, κατά τον Αριστοτέλη: «διά το χρήσιμον», «δι’ ηδονήν», «διά το αγαθόν». Στην πρώτη περίπτωση, συνδεόμαστε μ’ έναν άνθρωπο, επειδή ο ένας μας είναι στον άλλο χρήσιμος (για τις υποθέσεις, τις ανάγκες, τη σταδιοδρομία, τις πολιτικές φιλοδοξίες μας κ.τ.λ.). Στη δεύτερη, διατηρούμε στενές σχέσεις μαζί του, επειδή μας προξενεί ευχαρίστηση (είναι διασκεδαστικός, έξυπνος συνομιλητής, επιδέξιος συμπαίκτης κ.τ.λ.). Και στις δύο περιπτώσεις, «αγαπούμε» τον άλλο κι εκείνος μας «αγαπά» όχι για την ανθρώπινη ποιότητά μας, επειδή, δηλαδή, είμαι εγώ αυτός που είμαι και είναι εκείνος αυτός που είναι (κατά το σώμα και την ψυχή, το ήθος, το πνεύμα), αλλά επειδή κάτι άλλο περιμένουμε απ’ αυτόν και αυτός από εμάς, ένα κέρδος (υλικό ή ηθικό) ή μιαν απόλαυση (την τέρψη της ευχάριστης συναναστροφής).

Του τρίτου είδους ο φιλικός δεσμός είναι η τέλεια, η ουσιαστική και ακατάλυτη φιλία. Τον κάνω συντροφιά, τον τιμώ, τον αγαπώ, με κάνει συντροφιά, με τιμά, με αγαπά, όχι επειδή περιμένω απ’ αυτόν ή εκείνος περιμένει από μένα ωφέλεια (με όλο που βέβαια και μπορώ και θα τον ωφελήσω, όπως και εκείνος επίσης, και μπορεί και θα με ωφελήσει), ούτε επειδή μου είναι ευχάριστος και του είμαι ευχάριστος (με όλο που πραγματικά αισθανόμαστε ευχαρίστηση ο ένας κοντά στον άλλο), αλλά επειδή, όντας ο καθένας μας αυτό που είναι, μοιάζουμε ο ένας στον άλλο –η ομοιότητά μας βρίσκεται στην ανθρώπινη αξία μας, στο υψηλό ποιόν της ανθρωπιάς μας. Η τέλεια, λοιπόν, φιλία είναι συνάντηση και δεσμός δύο προσώπων απάνω στον ίδιο ηθικό άξονα, στην ίδια αξιολογική κλίμακα. Θεμέλιο και εγγύηση της αγάπης τους είναι η «αρετή», και επειδή η αρετή είναι «κτήμα ες αεί» του ανθρώπου, ούτε αλλοτριώνεται, ούτε φθείρεται· οι φιλίες που δημιουργούνται απάνω σ’ αυτή τη βάση είναι σταθερές και μόνιμες, αδιάλυτες.

 

51. α) Να εντοπίσεις δύο παραδείγματα συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας στο Κείμενο 1 (Εγκώμιο της Φιλίας) και να εξηγήσεις την επικοινωνιακή τους λειτουργικότητα.

β) Τι πετυχαίνει ο δοκιμιογράφος στο Κείμενο 2(Πρακτική Φιλοσοφία) με τα ερωτήματα που θέτει στην τελευταία παράγραφο.

 

52. Να αξιολογήσεις τη συνάφεια του τίτλου του Κειμένου 1(ΣΕΙΡΗΝΕΣ) με το θέμα και τη θέση που παίρνει ο συντάκτης απέναντι σε αυτό.

 

53. Το Κείμενο 2 (Συνέντευξη Στέφανου Τραχανά) δομείται στη βάση της αντίθεσης. Να βρεις τα δύο σκέλη που συγκροτούν το δίπολο της αντίθεσης και να εξηγήσεις σε 40 περίπου λέξεις την πρόθεση του ομιλητή που υπηρετείται με τη συγκεκριμένη επιλογή.
54. α. Να εντοπίσεις στο Κείμενο 1(ΣΕΙΡΗΝΕΣ) τρία λεκτικά σχόλια του συντάκτη, ένα που να δηλώνει αμφισβήτηση, ένα που να εκφράζει ειρωνεία και ένα που αποτυπώνει την αγανάκτησή του

β. Στη δεύτερη απάντηση στο Κείμενο 2(Συνέντευξη Στέφανου Τραχανά) να δικαιολογήσεις τη χρήση της διπλής παύλας στο χωρίο «–ο «αγαπημένος εχθρός» πολλών–» και την επιλογή των εισαγωγικών στις τρεις περιπτώσεις που συναντούνται.

 

55. Ποιες πληροφορίες παρέχει το Κείμενο 2(Απόσπασμα από σύνοψη διαμεσολάβησης του Συνήγορου του Πολίτη) για το θέμα της εκπαίδευσης του κρατούμενου φοιτητή; Να τις παραθέσεις σε 50 – 60 λέξεις.

 

56. Να βρεις δύο σημεία του Κειμένου 1(Αυτοκτόνησε από «ντροπή», αλλά ποιος πραγματικά τον σκότωσε;) όπου ο λόγος είναι ειρωνικός και να δικαιολογήσεις αυτή την επιλογή λαμβάνοντας υπόψη το θέμα και την πρόθεση του συντάκτη.

 

57. Γράψε δύο λόγους για τους οποίους το Κείμενο 1(Αυτοκτόνησε από «ντροπή», αλλά ποιος πραγματικά τον σκότωσε;) διακρίνεται από το στοιχείο της επικαιρότητας ως άρθρο που είναι.

 

58. Στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 2(Από την «κοινωνία του θεάματος» στον «πολιτισμό της εικόνας») ο συγγραφέας διατυπώνει μια θέση. Ποια είναι αυτή και πώς διατυπώνεται λεκτικά; Εντόπισε στο σύνολο του κειμένου δύο (2) επιχειρήματα που οδηγούν με λογική πορεία στη θέση αυτή και περίγραψε με συντομία τη μεταξύ τους λογική σχέση.

 

59. Να περιγράψεις τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η συνοχή του λόγου και η αλληλουχία των νοημάτων ανάμεσα στην 1η και στη 2η παράγραφο του Κειμένου 1(Οπτικοακουστικά μέσα).

 

Τα οπτικοακουστικά μέσα έχουν εισβάλλει σήμερα και στο παιδικό περιβάλλον. Στη Γερμανία, σύμφωνα με μια έρευνα, η τηλεόραση αποτελεί το πιο προσφιλές μέσο και χρησιμοποιείται πολύ περισσότερο απ’ ό,τι οι μαγνητοσκοπημένες κασέτες και τα εικονογραφημένα βιβλία. Τα οπτικοακουστικά μέσα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του παιδικού κόσμου και η διεργασία των όσων βλέπουν ή ακούν αποτελεί σημαντικό τμήμα των βιωματικών εμπειριών του μικρού παιδιού. Τα οπτικοακουστικά μέσα θα έπρεπε ως εκ τούτου να παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στη διαπαιδαγώγηση και μόρφωση των μικρών παιδιών, μακριά από κριτικές συζητήσεις ως προς τη χρησιμότητά τους.

Η σκοπιμότητα της χρήσης των οπτικοακουστικών μέσων εξαρτάται από την ποιότητά τους, την κατάλληλη παιδαγωγική τους ενσωμάτωση και την προσωπική υποστήριξή τους από γονείς, εκπαιδευτικούς ή διδάσκοντες. Αν τα οπτικοακουστικά μέσα χρησιμοποιηθούν με τον κατάλληλο τρόπο για παιδιά, μπορούν να επηρεάσουν θετικά τη μαθησιακή διαδικασία. Προσφέρουν εναλλαγή στις δραστηριότητες του μαθήματος, καθιστούν δυνατή την πολυαισθητηριακή μάθηση και παρέχουν μια προσωπική πρόσβαση στον διδασκόμενο. Μπορούν να χρησιμεύσουν, επίσης, στη βελτίωση της συγκέντρωσης της προσοχής και της μνήμης.

 

60. α. Να βρεις στο Κείμενο 2(Από την «κοινωνία του θεάματος» στον «πολιτισμό της εικόνας») πέντε επίθετα που λειτουργούν ως σχόλια/αξιολογικές κρίσεις του συγγραφέα.

β. Να δικαιολογήσεις στο Κείμενο 1(Οπτικοακουστικά μέσα) την επιλογή του τρίτου ρηματικού προσώπου σε σχέση με το είδος του κειμένου και την πρόθεση αυτών που το συνέταξαν.

 

61. Σε 60-70 περίπου λέξεις να εκφράσεις τεκμηριωμένα τη συμφωνία ή τη διαφωνία σου με την φράση στο Κείμενο 2(Σπορ και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας) «Από όλες τις διοργανώσεις οι Ολυμπιακοί Αγώνες είναι η μεγαλύτερη».

 

62. Ο σκοπός για τον οποίο συντάχτηκε το Κείμενο 2(Σπορ και Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας) είναι να πληροφορήσει για το περιεχόμενο του βιβλίου. Να τεκμηριώσεις αυτή την παρατήρηση εντοπίζοντας δύο γλωσσικές επιλογές και εξηγώντας με συντομία πώς ικανοποιούν τον παραπάνω σκοπό.

 

63. α. «Κάθε χρόνο διεξάγονται πλήθος από συνέδρια, συγγράφονται βιβλία, εκδίδονται κώδικες οδηγιών και διακηρύξεις από Διεθνείς οργανισμούς, αθλητικές ομοσπονδίες και κυβερνητικούς φορείς, οι οποίοι ασχολούνται με το θέμα» (Κείμενο 1): Χωρίς να επιφέρεις κάποια αλλαγή στην αναφορική πρόταση να μετατρέψεις τη σύνταξη από παθητική σε ενεργητική και να εξηγήσεις με συντομία ποια διαφοροποίηση παρατηρείς στο ύφος του λόγου

β. Να εντοπίσεις στο Κείμενο 1(Το φίλαθλο πνεύμα) ένα σημείο στο οποίο το μήνυμα εκφέρεται με πιθανότητα και να μετατρέψεις τον τρόπο εκφοράς του σε βεβαιότητα.

 

 

64. Ο συγγραφέας στο Κείμενο 1(Η λογοτεχνία στο σχολείο) καταλήγει σε ένα συμπέρασμα. Ποιο είναι αυτό; Να περιγράψεις με συντομία τον λογικό τρόπο (επιχειρήματα και τεκμήρια) με τον οποίο καταλήγει στο συμπέρασμά του.

 

 

65. α. Στο Κείμενο 2(Το σχολείο της ζωής) παρατηρείται η επιλογή ρημάτων που δηλώνουν αναγκαιότητα. Να βρεις δύο χωρία που επιβεβαιώνουν την παραπάνω παρατήρηση και να δικαιολογήσεις αυτή την επιλογή με κριτήριο το θέμα του κειμένου.

β. Ο Εντγκάρ Μορέν προς το τέλος της απάντησής του στο Κείμενο 2(Το σχολείο της ζωής) χρησιμοποιεί πρώτο πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο και υποτακτική έγκλιση. Τι θέλει να πετύχει με τις δύο αυτές επιλογές

 

Ουσιαστικά, το σχολείο οφείλει να επιτρέπει στον καθένα να θέλει να υλοποιήσει τις προσδοκίες του, αλλά πάντοτε στους κόλπους μιας κοινότητας. Γι’ αυτό, θα έλεγα ότι εκπληρώνει πλήρως τον ρόλο του όταν κατορθώνει να διδάσκει συνδυασμένα την ιδέα της προσωπικής ευθύνης και της αλληλεγγύης απέναντι στους άλλους. «Να μάθουμε να ζούμε» (η διατύπωση είναι του Ρουσό) σημαίνει να προετοιμαστούμε, για να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της προσωπικής μας και της δημόσιας ζωής, να συνειδητοποιήσουμε τους κινδύνους του λάθους και της αυταπάτης, να συμφιλιωθούμε με την αβεβαιότητα, το τυχαίο, το απρόσμενο.

 

 

66. Στο Κείμενο 2(Οι μοναχικοί άνθρωποι έχουν βλέμμα βαθύ) η συγγραφέας παραθέτει μια φαινομενική και μια ουσιαστική διάσταση της έννοιας της κοινωνικότητας. Να την εξηγήσεις σε 50-60 λέξεις.

 

67. Να εντοπίσεις δύο τρόπους με τους οποίους οργανώνεται ο λόγος στην 3η παράγραφο του Κειμένου 2(Οι μοναχικοί άνθρωποι έχουν βλέμμα βαθύ). Να δικαιολογήσεις τις επιλογές της κειμενογράφου με βάση την πρόθεσή της σε κάθε περίπτωση.

 

Κοινωνικός δεν είναι ο κοσμικός. Κοινωνικός είναι ο άνθρωπος που μπορεί να συμπαθήσει τον άλλο. Να τον ακούσει με βαθιά προσοχή, να του ανοίξει την καρδιά του. Την κοινωνικότητα την ορίζει η ικανότητα της συμπάθειας και της αλληλοκατανόησης, ενώ την κοσμικότητα η σωματική συνύπαρξη για κάποιου είδους υλική συνεργασία: για να φωτογραφηθούμε, για παράδειγμα, σε κάποιο κοσμικό περιοδικό ή για να ανταλλάσσουμε επισκέψεις με σκοπό να παραμείνουμε σε ένα επίπεδο μελών καλής οικονομικής τάξεως κ.λπ.

 

 

68. α) Να ξαναγράψεις το απόσπασμα του Κειμένου 1 (στη 2η παράγραφο) (Μοναξιά: η πληγή του 21ου αιώνα): Οι άνθρωποι συχνά αναρωτιούνται: «Τι κάνω λάθος στις σχέσεις μου με τους άλλους;», «Γιατί δεν μπορώ να αντλήσω γνήσια ικανοποίηση μέσα από τις κοινωνικές μου επαφές;» μεταφέροντας σε πλάγιο λόγο τα λόγια των ανθρώπων που βρίσκονται σε ευθύ λόγο. Τι αλλάζει ως προς το ύφος λόγου;

β) Στη 2η παράγραφο του Κειμένου 2(Οι μοναχικοί άνθρωποι έχουν βλέμμα βαθύ) η συγγραφέας χρησιμοποιεί ασύνδετο σχήμα λόγου. Να το εντοπίσεις και να εξηγήσεις τους λόγους, για τους οποίους επιλέγει αυτό τον τρόπο σύνδεσης των νοημάτων.

Υπάρχουν άνθρωποι που μπορείς να ζεις μέσα τους χωρίς να ζεις μαζί τους. Όπως και άνθρωποι που ενώ ζεις μαζί τους είναι αδύνατον να ζεις μέσα τους, έγραφε ο Γκαίτε. Με άλλα λόγια, μέσα σε πολυμελή οικογένεια, μέσα σε φασαριόζικη παρέα που γλεντοκοπά, μέσα σε μια ομάδα που εκδράμει, η εσωτερική μοναξιά, η αληθινή γνήσια μοναξιά ενός μέλους μπορεί να φτάνει στην απελπισία. Δεν είναι όλοι γεννημένοι για να παντρευτούν, δεν είναι όλοι γεννημένοι για να γεννούν παιδιά.

 

69. Ο Αλβέρτος Σβάϊτσερ έχει τιμηθεί με το βραβείο Νόμπελ ειρήνης για τις απόψεις και το έργο του. Πιστεύεις ότι δικαιολογείται η παραπάνω διάκριση με βάση το περιεχόμενο του Κειμένου 2 (Aπόσπασμα από τη μυθιστορηματική βιογραφία του Τάσου Αθανασιάδη); Να εκθέσεις τη γνώμη σου σε 60-70 λέξεις.

 

 

70. α. Στη 2η παράγραφο του Κειμένου 1(«Hθική και οικουμενικές αξίες στον σημερινό κόσμο») επιλέγονται ως τρόποι οργάνωσης των νοημάτων η διαίρεση και η αντίθεση. Να επιβεβαιώσεις την παραπάνω παρατήρηση με δύο σχετικές αναφορές και να εξηγήσεις το επικοινωνιακό αποτέλεσμα που δημιουργούν.

H ηθική συνδέεται άμεσα με τις αξίες. Για τον Aξέλ Kαν, υπάρχουν δύο είδη αξιών: αυτές που έχουν τιμή και αυτές που είναι ανεκτίμητες, όπως οι ηθικές αξίες. Oι οικονομικές αξίες, που αφορούν τιμές και κέρδη, που είναι διαπραγματεύσιμες και που υπολογίζονται με μαθηματικές πράξεις, είναι οι αξίες που μπορούν να προσδιοριστούν και να εκτιμηθούν. Aντιθέτως, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό που μπορεί να ενδιαφέρει τους ανθρώπους, έχει άλλου είδους αξία, ανεκτίμητη.

 

β. Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλίζεται η αλληλουχία των νοημάτων στις τέσσερις τελευταίες παραγράφους του Κειμένου 1(«Hθική και οικουμενικές αξίες στον σημερινό κόσμο»)

[…]

Στις ανεκτίμητες αξίες εγγράφονται και αξίες που χαρακτηρίζουμε οικουμενικές. Πολλοί, ωστόσο, θεωρούν ότι ακόμη και οικουμενικές αξίες, όπως τα δικαιώματα του ανθρώπου, υπόκεινται στη σχετικότητα.

O Aξέλ Kαν συμφωνεί με την άποψη αυτή, αλλά διατηρεί τις επιφυλάξεις του. Γνωρίζουμε καλά, λέει, ότι συχνά στην ιστορική πραγματικότητα, τα δικαιώματα του ανθρώπου προβλήθηκαν ως το επιχείρημα των παλαιών αποικιοκρατών, που έλεγαν ότι είχαν ως αποστολή τους να εκπολιτίσουν τους απολίτιστους. Δικαίως, λοιπόν, προβληματιζόμαστε όταν βλέπουμε σήμερα τους αυτοανακηρυχθέντες υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων να αντιμετωπίζουν με σχετικότητα την ανθρώπινη ζωή, σε περιπτώσεις που οι ίδιοι εμπλέκονται σε πολεμικές συγκρούσεις.

Mας πείθουν άραγε όλοι αυτοί όταν μιλούν για «πόλεμο χωρίς κανένα θύμα»; Oχι ασφαλώς, διότι εννοούν κανένα θύμα στις δικές τους τάξεις, ανεξαρτήτως του αν η άλλη πλευρά θρηνεί αμάχους, γυναίκες και παιδιά που σκοτώνονται από βόμβες. Όλοι αυτοί ξεχνούν ότι το πρώτο από τα δικαιώματα του ανθρώπου είναι το ότι η ζωή του καθενός έχει την ίδια αξία.

Tα βέλη του Aξέλ Kαν έχουν στόχο την υποκρισία της Δύσης, όσον αφορά στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. O συνομιλητής του όμως, ο Zερόμ Mπεντέ, υπενθυμίζει ότι η Παγκόσμια Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Aνθρώπου δεν υπεγράφη μόνον από ορισμένους Δυτικούς. Aνάμεσα στους συντάκτες της ήταν, επί παραδείγματι, ένας Λιβανέζος κι ένας Iνδός. Eίναι σφάλμα, επισημαίνει, να «δυτικοποιούμε» τα δικαιώματα του ανθρώπου, περιορίζοντας έτσι τον οικουμενικό τους χαρακτήρα. Eπιπλέον, προσθέτει ο Mπεντέ, και οι λαοί που ζούσαν σε καθεστώς αποικιοκρατίας, όταν διεκδίκησαν την ανεξαρτησία τους, το έπραξαν στο όνομα των δικαιωμάτων του ανθρώπου, στα οποία περιλαμβάνεται το δικαίωμα της αυτοδιάθεσης και της εθνικής κυριαρχίας στον φυσικό πλούτο.

 

 

71. Να βρεις ένα σημείο στο Κείμενο 2 (Aπόσπασμα από τη μυθιστορηματική βιογραφία του Τάσου Αθανασιάδη) όπου ο λόγος είναι ειρωνικός και ένα σημείο στο οποίο είναι καταγγελτικός και να δικαιολογήσεις την κάθε επιλογή λαμβάνοντας υπόψη σου το θέμα του κειμένου και την πρόθεση του συντάκτη του.

 

72. Να αναπτύξεις σε 70 περίπου λέξεις τη συμφωνία ή τη διαφωνία σου με την θέση που διατυπώνει ο συγγραφέας στο τέλος του Κειμένου 2(Διαφέρω άρα υπάρχω): «η κοινή μας μοίρα είναι αυτή που μας ενώνει και οι χιλιάδες μικροδιαφορές αυτές που μας κάνουν ιδιαίτερους, άρα σημαντικούς» αξιοποιώντας στοιχεία του κειμένου.

 

73. α. Να σχολιάσεις με συντομία την αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κειμένου 2(Διαφέρω άρα υπάρχω) σε σχέση με το θέμα του και τη θέση που φαίνεται να παίρνει ο αρθρογράφος σε αυτό.

β. Στην δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1(Τα στερεότυπα) ο συγγραφέας χρησιμοποιεί ασύνδετο σχήμα λόγου. Να το εντοπίσεις και να εξηγήσεις τους λόγους, για τους οποίους επιλέγει αυτό τον τρόπο σύνδεσης των νοημάτων.

 

Ο Pickering1 ορίζει τα στερεότυπα ως έναν τρόπο να παρουσιάζονται και να αξιολογούνται άτομα με σταθερούς και άκαμπτους όρους. Τα στερεότυπα αναπαράγουν άνισες κοινωνικές σχέσεις και περιορίζουν την αυτενέργεια και την κοινωνική θέση των ατόμων που αποτελούν στόχο. Πιο συγκεκριμένα, τα στερεότυπα περιστρέφονται γύρω από ένα υποτιθέμενο χαρακτηριστικό της κοινωνικής ομάδας (λ.χ. γυναίκες, άντρες, νέοι/ες) ή της τάξης (λ.χ. συντηρητικοί, προοδευτικοί) στην οποία αναφέρονται, με αποτέλεσμα τα άτομα να μην αντιμετωπίζονται με τα δικά τους ιδιαίτερα προσωπικά χαρακτηριστικά αλλά μέσα από γενικές ομογενοποιημένες κατηγορίες στις οποίες η βιολογία, η εθνικότητα, ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η ηλικία κ.λπ, φαίνονται να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο. Τέτοιες εικασίες καθορίζονται με βάση το χαρακτηριστικό εκείνο που είναι ευρέως πιο διαδεδομένο για κάθε κατηγορία, με αποτέλεσμα να φαίνονται οι κατηγορίες αδιαμφισβήτητες και αμετάβλητες. Με λίγα λόγια, τα στερεότυπα αποτελούν μια άκαμπτη και απόλυτη μορφή πολιτισμικής εκπροσώπησης που δημιουργεί φραγμούς μεταξύ των ανθρώπων τοποθετώντας τους σε κατηγορίες με συγκεκριμένα χαρακτηριστικά. Επίσης, ο Pickering αναφέρει ότι τα στερεότυπα στηρίζουν τις υπάρχουσες δομές εξουσίας και όσοι/ες τα διαιωνίζουν συνήθως θεωρούν ότι βρίσκονται σε θέσεις μεγαλύτερης εξουσίας από αυτούς τους οποίους/τις οποίες αυτά αναφέρονται.

 

 

74. Ο επιστημονικός λόγος προσδιορίζεται από την κυριολεκτική χρήση της γλώσσας, την επίκληση στην αυθεντία, τους ορισμούς, την προτίμηση στην παθητική σύνταξη έναντι της ενεργητικής και από το στοιχείο ότι είναι αναλυτικός. Να επιβεβαιώσεις καθένα από τα παραπάνω γνωρίσματα με μια αναφορά στο Κείμενο 1(Τα στερεότυπα).

 

75. Ποια στάση ζωής προτείνει στο Κείμενο 2(Η αξία του μινιμαλισμού) ο συγγραφέας; Να οργανώσεις την απάντησή σου σε 60 λέξεις επισημαίνοντας και δύο χωρία του κειμένου, στα οποία φαίνεται η θέση του.

 

76. α. Να εντοπίσεις τρεις διαφορετικές γλωσσικές επιλογές με τις οποίες η συγγραφέας στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1 (ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ) προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τον δέκτη για την αναγκαιότητα των φυσικών πόρων για την ανάπτυξη.

 

Tο πρώτο συνθετικό της λέξης «αειφορία» είναι το «αεί» που σημαίνει «πάντοτε» Συνεπώς, αειφορία σημαίνει «η γη να φέρει, να έχει πάντοτε και τώρα και στο μέλλον φυσικούς πόρους που είναι απαραίτητοι για τη διατήρηση της ζωής και της ανάπτυξης, όπως το νερό, το έδαφος, ο καθαρός αέρας». Αυτοί οι φυσικοί πόροι είναι απαραίτητοι για την ανάπτυξη. Τίποτα δεν μπορεί να παραχθεί χωρίς νερό και ενέργεια, τίποτα υγιεινό δεν μπορεί να καλλιεργηθεί σε ένα υποβαθμισμένο, διαβρωμένο, ρυπασμένο έδαφος, όλοι έχουμε δικαίωμα να αναπνέουμε καθαρό αέρα. Αν τους φυσικούς πόρους τους χρησιμοποιούμε με σύνεση και σωφροσύνη τότε μπορούν να διατηρηθούν και στο μέλλον και να χρησιμοποιηθούν από τις μελλοντικές γενιές. Αν όχι, θα έρθει καιρός που θα εξαντληθούν τα αποθέματα νερού ή η ρύπανση θα είναι τόσο μεγάλη που το νερό, το έδαφος, ο αέρας δεν θα είναι κατάλληλα για την επιβίωσή μας. Και αυτός ο καιρός δεν αργεί να έρθει. Περίπου σε 100 χρόνια τον υπολογίζουν οι ειδικοί.

 

β. Ο συγγραφέας στο Κείμενο 2(Η αξία του μινιμαλισμού) επιλέγει, ανάμεσα στα άλλα, το πρώτο πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο. Να αναζητήσεις δύο λόγους, που κατά τη γνώμη σου δικαιολογούν αυτή του την επιλογή.

 

77. Σε 60 περίπου λέξεις να εξηγήσεις πώς συνομιλούν τα Κείμενα 1(ΑΕΙΦΟΡΙΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ) και 2(Η αξία του μινιμαλισμού) επισημαίνοντας τον κοινό θεματικό τους άξονα.

 

 

78. α) Ποια θεωρείς ότι είναι η στάση του αρθρογράφου στο Κείμενο 1 (Ψηφιακά κατοικίδια) απέναντι στα ψηφιακά κατοικίδια; Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με βάση στοιχεία του κειμένου.

 

β) Ποιες από τις παρακάτω θέσεις συμφωνούν με τα όσα ο ίδιος διατυπώνει στο άρθρο του και ποιες όχι; Να τις χαρακτηρίσεις με την ένδειξη Σωστή (Σ) ή Λανθασμένη (Λ), ανάλογα με την ορθότητα του περιεχομένου τους με βάση το Κείμενο 1 (Ψηφιακά κατοικίδια):

1. i) Η πρώτη απόπειρα κυκλοφορίας ψηφιακού κατοικίδιου έγινε με ενθουσιασμό δεκτή από το ευρύ κοινό και τον Τύπο.
2. ii) Η δημοσιογραφική στήλη στην οποία αρθρογραφεί ο συντάκτης ασχολείται με τα ζώα περιστασιακά.

iii) Τα σκυλορομπότ είναι ένας τρόπος που επινόησε η Βιομηχανία για να αποδεχτούμε στη ζωή μας την Τεχνητή Νοημοσύνη.

1. iv) Το ερωτηματικό μέσα στις παρενθέσεις ως σημείο στίξης (;) δηλώνει την πρόθεση του συντάκτη να απευθύνει ένα ερώτημα στους αναγνώστες του.
2. v) Ο άνθρωπος προχώρησε σε εφαρμογές της τεχνητής νοημοσύνης, αφού πρώτα είχε αποκωδικοποιήσει τις δικές του πνευματικές και συναισθηματικές λειτουργίες.

 

 

79. Να εντοπίσεις ένα απόσπασμα του Κειμένου 2 (Η ελευθερία μας γίνεται ανελευθερία) στο οποίο ο Θεοφάνης Τάσης επικαλείται την αυθεντία και να εξηγήσεις τη σκοπιμότητα αυτής της αναφοράς στη συγκεκριμένη περίπτωση.

Μπορούμε να αντιδράσουμε;

Ο Καβάφης σε ένα ποίημά του έγραψε: «Σε μερικούς ανθρώπους έρχεται μια μέρα που πρέπει το μεγάλο Ναι ή το μεγάλο το Όχι να πούνε». Αυτοί οι στίχοι είναι πυρηνικά ρομαντικοί: περιγράφουν έναν ήρωα που θα συναντήσει κάτι συγκλονιστικό και θα πρέπει να επιλέξει. Λίγοι θα βρεθούμε απέναντι σε ένα τέτοιο δίλημμα, δεν έχουμε τόσο μεγάλες στιγμές. Τα μικρά ναι και τα μικρά όχι έχουν μεγαλύτερη σημασία. Ως προς τη χρήση των αλγορίθμων στην καθημερινότητά μας, δεν θα τεθεί ποτέ ένα ερώτημα ριζικό, επέρχεται βαθμιαία η εξοικείωση, χωρίς να τη συνειδητοποιούμε.

 

80. Ποιο δίλημμα της ανθρωπότητας αποδίδει ο Θεοφάνης Τάσης στο Κείμενο 2(Η ελευθερία μας γίνεται ανελευθερία)με τη λέξη «σχοινοβασία», στο δεύτερο ερώτημα που του τίθεται; Θεωρείς ότι το δίλημμα αυτό εμπεριέχεται στο Κείμενο 1(Ψηφιακά κατοικίδια); Να τεκμηριώσεις τη θέση σου κάνοντας κειμενικές αναφορές.

 

 

81. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1 (Ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός) και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:

Κατά τη Louise Arbour,

α) η θεώρηση της φτώχειας σε συνάρτηση με τα ανθρώπινα δικαιώματα βρίσκεται στο προσκήνιο του ενδιαφέροντος της διεθνούς πολιτικής.

β) κατά μία εκδοχή η διαβίωση κάποιου ατόμου σε συνθήκες ανέχειας μπορεί να αποτελεί εξ ολοκλήρου συνέπεια των δικών του επιλογών.

γ) η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων που υφίστανται οι φτωχοί αποτελεί ένα ζήτημα γνωστό και σαφές για όλους.

δ) η αντιμετώπιση της φτώχειας αποτελεί ένα ζήτημα κατά κύριο λόγο πολιτικό.

ε) η ασιτία μπορεί να περιορίσει τον βαθμό ελευθερίας που αισθάνεται κάποιος.

 

82. Να σχολιάσεις την επιλογή της Louise Arbour να αναφερθεί στο κλείσιμο του κειμένου της στον Κόφι Αναν: ποιο σκοπό της εξυπηρετεί και με ποια τεχνική τον επιτυγχάνει; Κείμενο 1 (Ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός)

Σε μία από τις τελευταίες ομιλίες του ως Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ, ο Κόφι Ανάν δήλωσε πως θεωρεί ως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα της θητείας του, το ότι η παγκόσμια προσοχή στράφηκε στον αγώνα ενάντια στη φτώχεια. Είχε τονίσει πως η φτώχεια συνοδεύεται από ένα ιδιαίτερο αίσθημα αδυναμίας και από φαινόμενα προσβολής της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Κυρίως, όμως, ο Γενικός Γραμματέας αναγνώρισε τα ανθρώπινα δικαιώματα, την ασφάλεια και την ανάπτυξη ως απαραίτητα συστατικά ενός κόσμου στον οποίο όλοι θα απολαμβάνουν μεγαλύτερη ελευθερία. Καθώς ένας στους επτά κατοίκους αυτού του κόσμου μαστίζεται από την πείνα, η εν λόγω ελευθερία εξαρτάται από την καταπολέμηση της φτώχειας, που αποτελεί μία από τις σοβαρότερες προκλήσεις της εποχής μας για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

 

 

83. Να σχολιάσεις το σκίτσο «Το Αόρατο Χέρι», που εμπεριέχεται στο Κείμενο 2(Γελοιογραφώντας για τα ανθρώπινα δικαιώματα), και να επισημάνεις τον τρόπο που συνομιλεί με το Κείμενο 1(Ανθρώπινα δικαιώματα, φτώχεια και κοινωνικός αποκλεισμός).
84. α) Ποια είναι, κατά τη γνώμη σου, η πρόθεση της συντάκτριας στο Κείμενο 1(Καμία πατρίδα για την Τρίτη ηλικία); Να την ερμηνεύσεις με βάση στοιχεία του κειμένου.

β) Κατά πόσο οι παρακάτω περίοδοι λόγου συμφωνούν με τις απόψεις που διατυπώνονται στο Κείμενο 1 (Καμία πατρίδα για την Τρίτη ηλικία) ; Να σημειώσεις «Σωστό», αν θεωρείς ότι το περιεχόμενό τους είναι στο σύνολό του ορθό σε σχέση με τα νοήματα, και «Λάθος» αν το θεωρείς λανθασμένο:

1. i) Σύμφωνα με μία παλαιά ιαπωνική πρακτική, οι ηλικιωμένοι και οι αδύναμοι έδιναν οι ίδιοι τέλος στη ζωή τους, λόγω της ανεπάρκειας υλικών πόρων.
2. ii) Η εγκατάλειψη ενός ηλικιωμένου σε περιόδους κρίσης αποτελεί μια τακτική που αφορά την Άπω Ανατολή και την Ευρώπη εξίσου.

iii) Η πανδημία του κορωνοϊού έδωσε μία νότα αισιοδοξίας στην προσπάθεια του ανθρώπου να απομακρύνει τα γηρατειά από τον θάνατο.

1. iv) Η περιθωριοποίηση των ηλικιωμένων αποτελεί μια φυσιολογική διαδικασία, δεδομένου ότι οι άνθρωποι αυτοί έχουν ήδη βιώσει την κορύφωση της ύπαρξής τους και πλέον είναι γερασμένοι.
2. v) Η ταύτιση των ηλικιωμένων με τις έννοιες «αποσύνθεση» και «κοινωνικό βάρος» αποτελεί ευθύνη των ίδιων, γι’ αυτό και μόνοι τους πρέπει να αποτινάξουν αυτήν την ταυτότητα από πάνω τους.
3. Να σχολιάσεις τον τίτλο του Κειμένου 1(Καμία πατρίδα για την Τρίτη ηλικία) γλωσσικά και να δείξεις τη νοηματική σχέση που έχει με το περιεχόμενο του άρθρου που συνοδεύει.

Να συγκρίνεις τα Κείμενα 1(Καμία πατρίδα για την Τρίτη ηλικία) και 2(Ηλικιωμένων εγκώμιο) ως προς το περιεχόμενο και να εντοπίσεις δύο κοινά σημεία ως προς τις θέσεις των συντακτών τους και δύο διαφορές. Να εκθέσεις τις απόψεις σου σε περίπου 80-90 λέξεις.

 

86. Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λανθασμένες, σύμφωνα με τα νοήματα των Κειμένων 1[Το υλικό της σκέψης. Η γλώσσα ως παράθυρο στην ανθρώπινη φύση] και 2[Η συνείδηση αποτελεί ακόμα μεγάλο μυστήριο] . Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου, παραθέτοντας για την καθεμία από ένα σχετικό χωρίο-απόσπασμα από τα Κείμενα.

1 Τα ανθρώπινα συναισθήματα αντιδρούν με αναμενόμενους τρόπους στην πρόσληψη των πληροφοριών, γι’ αυτό και επιλέγουμε την ολόπλευρη ενημέρωση. (Κείμενο 1)

2. Τα ορθολογικά συστήματα επηρεάζονται από τις πληροφορίες που δέχονται ανεξαρτήτως της ποσότητας ή του μεγέθους τους. (Κείμενο 1)
3. Οι θέσεις των νευροεπιστημόνων για τον εγκέφαλο είναι σύμφωνες με εκείνες των ψυχολόγων. (Κείμενο 2)
4. Τα ένστικτα και οι αυτοματισμοί δημιουργούν συνήθειες στους ανθρώπους, οι οποίες λειτουργούν ενάντια στην ελευθερία. (Κείμενο 2)
5. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος, προστατευμένος στο κύτος του, δεν έρχεται σε καμία επαφή με τα εξωτερικά ερεθίσματα. (Κείμενο 2)

 

87. Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2[Η συνείδηση αποτελεί ακόμα μεγάλο μυστήριο], ο Θανάσης Ντινόπουλος παραθέτει επιστημονικά δεδομένα και ερευνητικές απόψεις. Να εντοπίσετε δύο σχετικά χωρία που να τεκμηριώνουν τα παραπάνω και να σχολιάσετε την λειτουργία τους λαμβάνοντας υπόψη την ιδιότητα του συνεντευξιαζομένου.

Τα παιχνίδια που παίζουμε όταν χρησιμοποιούμε τη γλώσσα κάθε άλλο παρά απερίσκεπτα είναι. Προέρχονται από το γεγονός ότι η συνομιλία είναι μια χαρακτηριστικά κοινωνική δραστηριότητα. Κάνουμε διάφορα πράγματα με τις λέξεις ‒προσφέρουμε, διατάζουμε, απειλούμε, εισηγούμαστε‒, και όλα αυτά κατ’ ανάγκη επηρεάζουν τις μεταξύ μας σχέσεις. Επιλέγουμε τις λέξεις μας με προσοχή, διότι θα πρέπει να φέρουν εις πέρας δύο αποστολές συγχρόνως: να μεταδώσουν τις προθέσεις μας και να διατηρήσουν ή να επαναδιαπραγματευθούν τους δεσμούς μας με τους συνανθρώπους μας. […]

 

88. Ποιο περιεχόμενο έχει η έννοια της «άγνοιας» για τον άνθρωπο στα Κείμενα 1[Το υλικό της σκέψης. Η γλώσσα ως παράθυρο στην ανθρώπινη φύση] και 2[Η συνείδηση αποτελεί ακόμα μεγάλο μυστήριο] ; Ποια είναι η οπτική από την οποία ο συγγραφέας και ο συνεντευξιαζόμενος προσεγγίζουν αυτή την έννοια;

 

89. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις αποδίδουν ορθά απόψεις του συγγραφέα του Κειμένου 2(Voices of the Earth: Θέατρο – Περιβάλλον – Κοινωνική Δικαιοσύνη); Να χαρακτηρίσεις το περιεχόμενό τους ως Σωστό (Σ) ή Λανθασμένο (Λ). Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου, παραθέτοντας σχετικά χωρία-αποσπάσματα από το κείμενο.
90. Η παράσταση Voices of the Earth (Φωνές της Γης) δημιουργήθηκε στο πλαίσιο ευρύτερου προγράμματος για την ευαισθητοποίηση απέναντι στην κλιματική αλλαγή.
91. Τα έργα τα οποία αξιοποιήθηκαν για την παράσταση έχουν ευρύτητα προέλευσης, ανήκουν σε όλες τις επιστήμες αλλά δεν περιλαμβάνουν πολιτικές τοποθετήσεις.
92. Η άποψη του Rush Rehm είναι ότι η Φύση είναι πάντοτε θετική απέναντι στον άνθρωπο.
93. Ο Rush Rehm δηλώνει γοητευμένος από τη διαχρονικότητα και την καθολικότητα του ζητήματος της σχέσης ανθρώπου – Φύσης.
94. Ο Rush Rehm θεωρεί ότι η εστίαση του ενδιαφέροντος στις σύγχρονες προσεγγίσεις για τη Φύση είναι καθοριστικό στοιχείο της παράστασης.
95. Το ύφος του Κειμένου 1(Παράγει η ανεργία ρύπανση;) μπορεί να χαρακτηριστεί, κατά κύριο λόγο, ως σοβαρό. Να εντοπίσεις δύο στοιχεία της γλώσσας του κειμένου τα οποία τεκμηριώνουν αυτόν τον χαρακτηρισμό, να δηλώσεις τη λειτουργία τους και να αξιολογήσεις την αποτελεσματικότητά τους.

 

91. Να σχολιάσεις τον τίτλο του Κειμένου 1 (Παράγει η ανεργία ρύπανση;) αναφορικά με την αποτελεσματικότητά του και την νοηματική σχέση που έχει με το υπόλοιπο κείμενο.

 

92. Ποιες από τις παρακάτω προτάσεις αποδίδουν ορθά απόψεις του συγγραφέα του Κειμένου 2[Δοκιμές]; Να χαρακτηρίσεις το περιεχόμενό τους ως Σωστό (Σ) ή Λανθασμένο (Λ). Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου, παραθέτοντας σχετικά χωρία-αποσπάσματα από το κείμενο.
93. Ο Σεφέρης υποστηρίζει ότι οι ποιητές πρέπει να αξιολογούνται σύμφωνα με τις ιδιαιτερότητες της τέχνης τους.
94. Η μόρφωση, για πολλούς, αποτελεί απόλυτο τεκμήριο ότι μπορεί κανείς να κατανοεί σε βάθος τα μουσικά του ακούσματα.
95. Κατά την άποψη του Σεφέρη, η ελλιπής μόρφωση είναι ανυπέρβλητο εμπόδιο για την προσέγγιση της ποιητικής τέχνης.
96. Η ημιμάθεια είναι το σοβαρότερο εμπόδιο για να μπορεί κάποιος να σκεφτεί δημιουργικά.
97. Η ποίηση δεν κρίνεται σύμφωνα με τα κριτήρια των άλλων τεχνών, γιατί τα μέσα τα οποία μετέρχεται ‒γράμματα, λέξεις‒ είναι, στη συνείδηση των ανθρώπων, αυτονόητα ερμηνεύσιμα.

 

93. Αν ο σκοπός της τελευταίας απάντησης στη συνέντευξη της Ζυράννας Ζατέλη «Μου αρέσει να λέω … και πέρασε από σαράντα κύματα» είναι να μεταδώσει στον αναγνώστη την εμπειρία της διαδικασίας συγγραφής ενός βιβλίου, να σχολιάσετε τον ρόλο της πρώτης πρότασης «Μου αρέσει να λέω … σαν τα θεριά που γλείφουν τις πληγές τους» στην επίτευξη αυτού του σκοπού.

 

Η γραφή και η δυσκολία της διαδικασίας πριν από τη γραφή. Μας δίνετε ένα πέρασμα στον κήπο σας, στην «κουζίνα του συγγραφέα». Σας δυσκόλεψε αυτό το βιβλίο; Πήρε καιρό για εσάς;

Μου αρέσει να λέω πως ξεκινάμε να γράφουμε σαν τα πουλιά που κελαηδούν στα δέντρα και καταλήγουμε σαν τα θεριά που γλείφουν τις πληγές τους. Ας μην πάρουμε τοις μετρητοίς ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά και μόνο ως εικόνα υπαινίσσεται πολλά. Ναι, μου παίρνει καιρό να γράψω ένα βιβλίο, μου τρώει τα σπλάχνα. Να φανταστείτε, όταν τολμώ να πω παραέξω πως το τελειώνω, μου λένε «δηλαδή σε κάνα δυο μήνες;», ενώ εγώ εννοώ τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμη. Αλλά μπροστά στα πέντε κι έξι που προηγήθηκαν… Αυτό ειδικά το βιβλίο μού πήρε τον διπλάσιο σχεδόν καιρό, κι ας είναι αισθητά μικρότερο σε αριθμό σελίδων από τα υπόλοιπα μυθιστορήματά μου. Ήθελα όμως να κλείσει αβίαστα και όχι «από κεκτημένη» ο κύκλος αυτής της τριλογίας, που την ξεκίνησα το 1995 και πέρασε από σαράντα κύματα.

 

94. Ποια η λειτουργία του ερωτήματος «δηλαδή σε κάνα δυο μήνες;» στην τελευταία απάντηση του Κειμένου 1 (Το γράψιμο υπερβαίνει το βίωμα) και του ερωτήματος «(ποιό είναι το νόημα ενός ζωγραφικού πίνακα;)» του Κειμένου 2[Δοκιμές]; Στην απάντησή σου να λάβεις υπόψη τα σημεία στίξης και το είδος των κειμένων.

 

Η γραφή και η δυσκολία της διαδικασίας πριν από τη γραφή. Μας δίνετε ένα πέρασμα στον κήπο σας, στην «κουζίνα του συγγραφέα». Σας δυσκόλεψε αυτό το βιβλίο; Πήρε καιρό για εσάς;

Μου αρέσει να λέω πως ξεκινάμε να γράφουμε σαν τα πουλιά που κελαηδούν στα δέντρα και καταλήγουμε σαν τα θεριά που γλείφουν τις πληγές τους. Ας μην πάρουμε τοις μετρητοίς ούτε το ένα ούτε το άλλο, αλλά και μόνο ως εικόνα υπαινίσσεται πολλά. Ναι, μου παίρνει καιρό να γράψω ένα βιβλίο, μου τρώει τα σπλάχνα. Να φανταστείτε, όταν τολμώ να πω παραέξω πως το τελειώνω, μου λένε «δηλαδή σε κάνα δυο μήνες;», ενώ εγώ εννοώ τουλάχιστον δύο χρόνια ακόμη. Αλλά μπροστά στα πέντε κι έξι που προηγήθηκαν… Αυτό ειδικά το βιβλίο μού πήρε τον διπλάσιο σχεδόν καιρό, κι ας είναι αισθητά μικρότερο σε αριθμό σελίδων από τα υπόλοιπα μυθιστορήματά μου. Ήθελα όμως να κλείσει αβίαστα και όχι «από κεκτημένη» ο κύκλος αυτής της τριλογίας, που την ξεκίνησα το 1995 και πέρασε από σαράντα κύματα.

 

95. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1 και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:
96. Η ελευθερία μας καθορίζεται, σύμφωνα με τον αρθρογράφο, από τις προθέσεις και τις πράξεις μας.
97. Η ελευθερία, ως έννοια, συναρτάται με τη ζωή και προκύπτει ως αποτέλεσμα μάθησης και πράξης.
98. Οι ελεύθερες επιλογές σχετίζονται με την καθημερινή ζωή και δεν παρουσιάζουν ιδιαίτερες δυσκολίες.
99. Η ανευθυνότητα συνδέεται με την καθήλωση στην παιδική ηλικία και με την απόσειση των συνεπειών που έχουν οι επιλογές μας.
100. Η συνειδητή ελευθερία προϋποθέτει ότι γνωρίζουμε τα συναισθήματα, τα βιώματα και τις επιθυμίες μας.

 

96. Να εξετάσεις ποιος από τους δύο τίτλους, του Κειμένου 1(Ελευθερία και ευθύνη. Είμαστε όσο ελεύθεροι νομίζουμε ότι είμαστε;) ή του Κειμένου 2(Ο δικός σου χρόνος.), είναι επικοινωνιακά πιο αποτελεσματικός και γιατί. Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με στοιχεία από τους τίτλους. (50-60 λέξεις).

 

97. α. Στην 3η παράγραφο του Κειμένου 2(Ο δικός σου χρόνος.) ο συγγραφέας επιδιώκει

1) να καταγγείλει τα κακώς κείμενα του σημερινού κόσμου,

2) να ενημερώσει τον αναγνώστη για τη βασική θέση του σχετικά με τον κόσμο

3) να εξηγήσει στον αναγνώστη πώς βλέπει αυτός τη θέση του ατόμου μέσα στον κόσμο. Να διαλέξεις ποιο από τα τρία θεωρείς σωστό και να αναφέρεις τρεις (3) γλωσσικούς τρόπους, με τους οποίους υλοποιεί την πρόθεσή του.

Όταν το συνειδητοποιήσεις και το αποδεχτείς αυτό, αρχίζεις να φτιάχνεις τον δικό σου χρόνο. Εκείνος περιλαμβάνει όχι διαφορετικούς ρυθμούς – δεν είναι θέμα ταχύτητας – αλλά μία ζωή που θα περιέχει τις αλλαγές που αντέχεις, τις εξελίξεις που είσαι πρόθυμος να ακολουθήσεις, τις μάχες που θα είσαι φτιαγμένος για αυτές.

 

β. Να επισημάνεις τα ρηματικά πρόσωπα στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 2(Ο δικός σου χρόνος.) και να αιτιολογήσεις την εναλλαγή τους

 

Για να μην παρεξηγηθώ, δεν δαιμονοποιώ το καινούργιο – κοροϊδεύαμε το 1995 όσους έπαιρναν μαζί τους το κινητό στην ταβέρνα και το άφηναν επάνω στο τραπέζι, και τώρα, αν φύγω μια μέρα από το σπίτι χωρίς κινητό, νιώθω εξαφανισμένος, ένας άνθρωπος που είναι εκτός εμβέλειας. Είναι πολύ δύσκολο να μην ακολουθείς. Αλλά είναι ακόμη πιο δύσκολο να ορίζεις μόνος σου το μικρό κομμάτι χρόνου και χώρου που σου αναλογεί, να αναπτύσσεις αναλογικές δεξιότητες σε έναν ψηφιακό κόσμο, λίγη καρδιά ακανόνιστη κόντρα στο κανονικό που καταλαμβάνει όλον τον αέρα μας.

 

 

98. Σε 70-80 λέξεις, αξιοποιώντας και στοιχεία από το συγκείμενο (τα συμφραζόμενα), να σχολιάσεις τη φράση που διατυπώνεται στο Κείμενο 2 «Ο φεμινισμός είναι ανθρωπισμός: δεν αφορά μόνο τις γυναίκες αλλά ολόκληρη την κοινωνία».

 

99. Να εξετάσεις τον τίτλο του Κειμένου 1(«Η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία: Το κολλώδες πάτωμα και η γυάλινη οροφή»)

 α) ως προς τη χρήση της γλώσσας και β) ως προς τη σχέση του με το θέμα και το περιεχόμενο του κειμένου.

 

100. Να δικαιολογήσεις τη διαφορά που παρατηρείται στα Κείμενα 1(«Η θέση της γυναίκας στην ελληνική κοινωνία: Το κολλώδες πάτωμα και η γυάλινη οροφή») και 2(«Ο φεμινισμός δεν αφορά μόνο τις γυναίκες αλλά ολόκληρη την κοινωνία») στο ρηματικό πρόσωπο και τη λειτουργία της γλώσσας με κριτήριο το είδος του κειμένου και την πρόθεση που φαίνεται να έχει στο καθένα ο πομπός.

 

101. Ποιο είναι το θέμα του Κειμένου 2 (Το βολικό μπαλάκι των άβολων ευθυνών) και ποια η πρόθεση του συντάκτη του; Να απαντήσεις σε 60-70 λέξεις παραθέτοντας σχετικές αναφορές από το κείμενο.

 

102. Να βρεις στο Κείμενο 1 (Τα δύο βασικά βάθρα της δημοκρατίας) ένα σημείο στο οποίο ο συγγραφέας οργανώνει τον λόγο του με την τεχνική του ορισμού, να παραθέσεις με συντομία τα χαρακτηριστικά/συστατικά του μέρη και να εξηγήσεις πώς αυτός ο τρόπος οργάνωσης σχετίζεται με το θεματικό κέντρο του κειμένου.

Με την έκφραση «ατομικές ελευθερίες» εννοούμε τις μη παραβιαστέες, από ετεροκαθορισμό οιουδή-ποτε, περιοχές του πεδίου της «προσωπικής ελευθερίας», όπως και η κατοικία, η αλληλογραφία, οι τηλε-φωνικές συνδιαλέξεις, ο στοχασμός και οι απότοκές του πεποιθήσεις, οι μετακινήσεις από τόπο σε τόπο και όμοια. «Ατομικές ελευθερίες» άρα, θεωρούμε το απαραβίαστο, κατ’ αρχήν της κατοικίας, το απόρρητο επίσης της αλληλογραφίας και των τηλεφωνικών συνδιαλέξεων, τη μη αναγκαστική επιβολή θρησκευτικών είτε φιλοσοφικών πεποιθήσεων, το ανεπίτρεπτο αυθαίρετων συλλήψεων είτε κρατήσεων, τη μη απαγόρευση ταξιδιών και τα όμοια.

 

103. Να αναζητήσεις τη νοηματική σχέση που διέπει τα Κείμενα 1 (Τα δύο βασικά βάθρα της δημοκρατίας) και 2 (Το βολικό μπαλάκι των άβολων ευθυνών) σε 70 περίπου λέξεις. Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με αναφορές από τα δύο κείμενα.

 

104. Η αρθρογράφος του Κειμένου 1 (Πλανητική η κρίση της Παιδείας) καταλήγει στη διαπίστωση πως «Οι πολίτες του κόσμου χρειάζονται μια γενική μόρφωση» (στην αρχή της 4ης παραγράφου). Μέσα από ποια επιχειρήματα έφτασε σε αυτή τη διαπίστωση; Να παρουσιάσεις την πορεία του συλλογισμού της σε 70-80 λέξεις.

 

105. α. Στο Κείμενο 2 (Ο αποκλεισμός της φαντασίας) η αρθρογράφος επιλέγει να χρησιμοποιήσει εκτεταμένα αποσπάσματα της άποψης ενός ειδικού. Να παραθέσεις δύο λόγους που, κατά τη γνώμη σου, την ώθησαν σε αυτή την επιλογή.

β. Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 1(Πλανητική η κρίση της Παιδείας) η συγγραφέας διατυπώνει μια αντίθεση. Ποια είναι τα δύο αντιτιθέμενα μέλη και ποιοι είναι οι λόγοι που, κατά τη γνώμη σου, την ωθούν σε αυτή την επιλογή;

Σήμερα βιώνουμε μια κρίση ευρέος φάσματος και διεθνούς κλίμακας. Δεν μιλώ για την παγκόσμια οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008. Μιλώ για μια κρίση που περνά απαρατήρητη, η οποία, όμως, μακροπρόθεσμα μπορεί να αποβεί πολύ πιο επικίνδυνη για το μέλλον της δημοκρατίας: μια πλανητική κρίση παιδείας.

 

106. Ποια κοινά σημεία προβληματισμού εντοπίζεις στα Κείμενα 1(Πλανητική η κρίση της Παιδείας) και 2(Ο αποκλεισμός της φαντασίας); Να απαντήσεις σε 70-80 λέξεις με σχετικές κειμενικές ενδείξεις (δεν λαμβάνονται υπόψη στην έκταση της απάντησης).

 

107. α. Για καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις να γράψεις τη λέξη Σωστό ή Λάθος, ανάλογα με το αν νομίζεις ότι η φράση αποδίδει ορθά το νόημα των κειμένων 1(Η κατάκτηση της ευτυχίας σε 7 απλά μαθήματα) και 2(Τι είναι το slowliving που κατακτά όλο και περισσότερους οπαδούς):
108. Η κυρίαρχη αντίληψη για την ευτυχία εντοπίζεται σήμερα κυρίως στην προσπάθεια επίτευξης ευχαρίστησης. (Κείμενο 1)
109. Οι πλούσιοι άνθρωποι είναι και περισσότερο ευτυχισμένοι. (Κείμενο 1)
110. Η πολυδιάσπαση ενδιαφερόντων και δραστηριοτήτων είναι ένα ορθό πρότυπο ευτυχισμένης ζωής. (Κεί-μενο 1)
111. Η συνεχής παρακολούθηση κοινωνικών δικτύων οδηγεί σταδιακά σε εξάντληση. (Κείμενο 2)
112. Το slow living αφορά ανθρώπους απαθείς και αδιάφορους για τη δουλειά τους. (Κείμενο 2)

β. Να εξηγήσεις με συντομία (40 – 50 λέξεις) τη φράση του Κειμένου 1 «Λάβετε υπόψη ότι η ευτυχία εξαρτάται από την κατάσταση του μυαλού μας».

 

108. Το Κείμενο 1(Η κατάκτηση της ευτυχίας σε 7 απλά μαθήματα) ανήκει στο κειμενικό είδος των οδηγιών. Να εντοπίσεις πέντε γλωσσικές επιλογές που να τεκμηριώνουν αυτόν τον χαρακτηρισμό και να εξηγήσεις πως η κάθε μια λειτουργεί εξυπηρετώντας τον στόχο του κειμένου.

 

109. Ποια κοινά σημεία προβληματισμού εντοπίζεις ανάμεσα στα Κείμενα 1(Η κατάκτηση της ευτυχίας σε 7 απλά μαθήματα) και 2(Τι είναι το slowliving που κατακτά όλο και περισσότερους οπαδούς). Να απαντήσεις σε 70 – 80 λέξεις με σχετικές κειμενικές αναφορές (δεν προσμετρώνται στις λέξεις της απάντησης).

 

110. Για καθεμιά από τις παρακάτω φράσεις να γράψεις τη λέξη Σωστό ή Λάθος, ανάλογα με το αν νομίζεις ότι η φράση αποδίδει ορθά το νόημα των Κειμένων 1(Πώς τα σχολεία της Σουηδίας εκπαιδεύουν παιδιά με περιβαλλοντική συνείδηση) και 2(Αυτός ο πλανήτης είναι το μόνο μας σπίτι.). Στη συνέχεια να τεκμηριώσεις την απάντησή σου, παραθέτοντας για την καθεμία από ένα αντίστοιχο χωρίο από τα κείμενα:
111. Η έμπρακτη ευαισθησία των Σουηδών για το φυσικό περιβάλλον είναι αποτέλεσμα μόνο του εκπαιδευτικού συστήματος της χώρας τους. (Κείμενο 1)
112. Οι Σουηδοί εκπαιδευτικοί αισθάνονται έκπληκτοι από το επίπεδο της περιβαλλοντικής δράσης των νέων. (Κείμενο 1)
113. Οι Σουηδοί μαθητές/-τριες δεν επιτρέπεται να κρίνουν τις πολιτικές επιλογές που αφορούν στο περιβάλλον και τη βιωσιμότητα. (Κείμενο 1)
114. Για την προστασία του περιβάλλοντος χρειάζεται η συμμετοχή όλων των πολιτών μέσα από τις επιλογές της καθημερινής ζωής. (Κείμενο 2)
115. Οι παραδοσιακές αξίες κάθε τόπου δεν μπορούν να συμβάλουν στην προστασία του περιβάλλοντος. (Κείμενο 2)

 

111. Ποια είναι η θέση/ισχυρισμός του συντάκτη του Κειμένου 1(Πώς τα σχολεία της Σουηδίας εκπαιδεύουν παιδιά με περιβαλλοντική συνείδηση) και ποιον τρόπο και μέσα επιλέγει, για να μας πείσει γι’ αυτόν; Να αναφέρεις τέσσερα χωρία του κειμένου που στηρίζουν την απάντησή σου.

 

112. α. Το Κείμενο 2(Αυτός ο πλανήτης είναι το μόνο μας σπίτι.) εκφράζει με ποικίλους γλωσσικούς τρόπους όπως η βεβαιότητα, η υποχρέωση και η δυνατότητα το μήνυμα του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ. Να εντοπίσεις δύο παραδείγματα για κάθε μία από τις προηγούμενες περιπτώσεις

β. Να βρεις δύο σημεία στο Κείμενο 2(Αυτός ο πλανήτης είναι το μόνο μας σπίτι.), όπου επιλέγεται το πρώτο πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο και να δικαιολογήσεις σε κάθε περίπτωση την επιλογή αυτή

113. Ποια θέση για την κλιματική αλλαγή εκφράζει ο κ. Κώστας Καρτάλης στην πρώτη του απάντηση στο Κείμενο 2 (Κλιματική αλλαγή: Πώς θα είναι η ζωή στην Ελλάδα σε δέκα χρόνια.); Περίγραψε σε 50-60 λέξεις πώς προσπαθεί να γίνει πειστικός.

 

114. α. Να εξετάσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κειμένου 1 (Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ!)

β. Να δικαιολογήσεις την επιλογή του συγγραφέα στο Κείμενο 1(Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ!) να παραθέσει δύο ερωτήματα στο τέλος του κειμένου του.

 

Ποιος έχει την κύρια ευθύνη; Το κύριο, όμως, ερώτημα που έχει τεθεί και είναι αμείλικτο είναι το ακόλουθο «τι κάνουμε», πολιτικά, κοινωνικά, επιστημονικά;

 

115. Να βρεις στο Κείμενο 1(Η κλιματική αλλαγή είναι εδώ!) πέντε σχόλια που διατυπώνει ο συγγραφέας, τρία λεκτικά και δύο με σημεία στίξης και να εξηγήσεις την πρόθεσή του με την επιλογή καθενός απ’ αυτά.

 

116. Να εκφράσεις σε 80 περίπου λέξεις τη συμφωνία ή τη διαφωνία σου με την άποψη που διατυπώνεται στο Κείμενο 1(Περιστασιακοί φίλοι: ποιοι είναι και γιατί είναι σημαντικοί): «…μια τέτοια επικοινωνία – μέσω μια πλατφόρμας – δεν μπορεί να αντικαταστήσει το κοινωνικό περιστατικό, όπως να τους συναντήσετε σε μια ομαδική συγκέντρωση ή εκδήλωση».

 

117. Στο Κείμενο 2(ΔΕΦΤΕΡΟΣΠΛΙΚΟΣ) παρατηρούμε ότι κυριαρχεί το α΄ ενικό και β΄ ενικό ρηματικό πρόσωπο; Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σου, το επικοινωνιακό αποτέλεσμα αυτής της εναλλαγής προσώπων και πώς συνδέεται με το είδος του κειμένου;

 

118. Για ποιον σκοπό νομίζεις ότι ο συγγραφέας του Κειμένου 2(ΔΕΦΤΕΡΟΣΠΛΙΚΟΣ) έγραψε και έστειλε την επιστολή του στον συγκεκριμένο αποδέκτη; Να αναφέρεις τρεις γλωσσικές επιλογές με τις οποίες θεωρείς ότι ικανοποιεί την πρόθεσή του.

 

119. Στο Κείμενο 2(Η ΜΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ) ο συντάκτης με μεγάλη βεβαιότητα γράφει «Η αλληλοβοήθεια είναι δύναμη και του καθενός ανθρώπου και της κοινότητας όλης.». Λαμβάνοντας υπόψη τον χρόνο που δημοσιεύτηκε το συγκεκριμένο κείμενο, θεωρείς ότι αυτή η άποψη ισχύει και σήμερα; Να τεκμηριώσεις την προσωπική σου θέση σε 80 περίπου λέξεις.

 

120. Να περιγράψεις τον τρόπο με τον οποίο επιτυγχάνεται η αλληλουχία των νοημάτων στο χωρίο του Κειμένου 2(Η ΜΙΚΡΗ ΠΑΤΡΙΔΑ) «Σαν τι βοήθεια όμως πρέπει να δίνει στους τριγυρινούς του … Πρώτα απ’ όλα αυτήν πρέπει να σεβόμαστε.»

 

121. α) Η συγγραφέας στο Κείμενο 1 (Απουσιάζει λόγω ασθενείας) επιλέγει να ξεκινήσει με την αναφορά σε ένα πείραμα. Να σχολιάσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα αυτής της επιλογής.

Στο σύντομο χρονικό διάστημα που διετέλεσα ψυχολόγος σε ένα σχολείο της ελίτ, κάναμε με τη συνάδελφό μου, που είχαμε αντικριστά γραφεία, ένα αθώο πείραμα. Η σκέψη μας ήταν ότι τα παιδιά που προετοιμάζονται να γίνουν οι ηγέτες του κόσμου στερούνται μιας στοιχειώδους παρατήρησης που θα τους φέρει σε επαφή με το πραγματικό, με αυτό που βρίσκεται εμπρός τους. Η εκπαίδευσή τους μπορεί να περιλάμβανε γλώσσες, ταξίδια, γνώσεις, αυτό δεν σημαίνει ότι τα συντονίζει με την πραγματικότητα ή τα κάνει καλύτερους ανθρώπους. Κάθε φορά που μία από τις δυο μας (τις ψυχολόγους του σχολείου) απουσίαζε, η άλλη έβαζε μια μεγάλη ανακοίνωση στην πόρτα της ότι «Απουσιάζει λόγω ασθενείας». Και η άλλη απέναντι άνοιγε την πόρτα της, για να παρατηρήσει πόσοι από τους μαθητές θα διάβαζαν την εν λόγω –ομολογουμένως ευανάγνωστη– ανακοίνωση. Τα αποτελέσματα για το «αθώο» πείραμά μας ήταν συντριπτικά. ‘Όλα, μα όλα τα παιδιά (άνω των 15 ετών, αφού βρισκόμασταν σε Λύκειο) έμπαιναν στο απέναντι γραφείο, για να ρωτήσουν πού είναι η ψυχολόγος τους. Κανένα τους, όσο χρονικό διάστημα διήρκεσε αυτό το πείραμα, δεν διάβασε την ανακοίνωση.

 

 

β) Να σχολιάσεις στην τελευταία παράγραφο του Κειμένου 1(Απουσιάζει λόγω ασθενείας) τη συνεχή χρήση των ερωτήσεων. Τι πετυχαίνει η συγγραφέας με τα ερωτήματα που θέτει;

Σκεφτόμαστε πόσα παιδιά θα γεννηθούν την ώρα που δυσκολευόμαστε να μιλήσουμε για την πορεία μετά τη γέννηση ενός παιδιού. Γιατί τι είναι ένα παιδί σήμερα εάν δεν είναι φορέας της ζωής; Ένας φορέας ελπίδας, μια δύναμη αλλαγής και ανατροπής; Τι είναι ένα παιδί εάν δεν είναι η επένδυση του γονέα, του κράτους και της κοινωνίας στην καλλιέργειά του, στην υγεία του, στη μόρφωσή του και κυρίως στην ηθική του, για να συνεχίσει η ζωή να ανθεί; Τι είναι ένα παιδί εάν δεν είναι η ικανότητά μας να προοδεύσουμε, να μακροημερεύσουμε, να αποκτήσει η χώρα ένα υγιές δυναμικό ανάπτυξης, αξιών και οράματος;

 

122. Ποιο ήταν το αντικείμενο της έκθεσης για την οποία γίνεται λόγος στο Κείμενο 2 (ΟΗΕ: Η Φύση πορεύεται προς την καταστροφή εξαιτίας του ανθρώπου) και ποιες προτάσεις διατυπώνονται σ’ αυτήν για την προστασία της φύσης (50 – 60 λέξεις);

 

123. Βρες στο Κείμενο 1(Η νήσος του Πάσχα κι εμείς) ένα σημείο στο οποίο ο συγγραφέας οργανώνει τον λόγο του με την τεχνική της αναλογίας, παράθεσε με συντομία τα δύο μέλη της και εξήγησε πώς αυτός ο τρόπος οργάνωσης σχετίζεται με το θεματικό κέντρο του κειμένου.

[…]

Το ηθικό δίδαγμα αυτής της ιστορίας; Το ηθικό δίδαγμα αφορά εμάς. Βάλτε δίπλα δίπλα τη Νήσο του Πάσχα και τον Πλανήτη Γη, και υπάρχουν μερικές ανησυχητικές ομοιότητες. Απλώς αναλογιστείτε: Η Νήσος του Πάσχα είναι μια κουκκίδα στον απέραντο ωκεανό, η Γη είναι μια κουκκίδα στο απέραντο σύμπαν. Οι νησιώτες δεν είχαν βάρκες για να δραπετεύσουν· εμείς δεν έχουμε διαστημόπλοια, για να μας πάνε μακριά. Η Νήσος του Πάσχα υπέστη αποψίλωση και γνώρισε υπερπληθυσμό· ο πλανήτης μας υφίσταται μόλυνση και υπερθέρμανση.[…] «Η απληστία της ανθρωπότητας είναι απεριόριστη» γράφουν οι αρχαιολόγοι Πολ Μπαν και Τζον Φλένλι στο βιβλίο τους Easter Island, Earth Island (Νησί του Πάσχα, Νησί της Γης). […] Όσο ο πλανήτης εξακολουθεί να θερμαίνεται κι εμείς εξακολουθούμε να καταναλώνουμε και να ρυπαίνουμε, η Νήσος του Πάσχα φαντάζει ως μια τέλεια μεταφορά για το μέλλον μας.

 

124. Να συγκρίνεις τα Κείμενα 1(Η νήσος του Πάσχα κι εμείς) και 2 (ΟΗΕ: Η Φύση πορεύεται προς την καταστροφή εξαιτίας του ανθρώπου) με κριτήριο την πρόθεση των συντακτών τους τεκμηριώνοντας την απάντησή σου με αναφορά σε δύο γλωσσικές επιλογές κάθε συγγραφέα. (70-80 λέξεις)

 

125. Να ερμηνεύσεις την πρόθεση του συγγραφέα του Κειμένου 1(Υπερατλαντικό δουλεμπόριο από το 15ο αιώνα)βασιζόμενος/η σε σχετικά στοιχεία του.

 

126. α. Να αξιολογήσεις την αποδεικτική αξία της μαρτυρίας στο Κείμενο 1(Υπερατλαντικό δουλεμπόριο από το 15ο αιώνα) «Δεν έχουν όπλα ούτε τα γνωρίζουν, γιατί τους έδειξα ένα σπαθί… και ήταν τόσο αδαείς που κόπηκαν».

β. Να σχολιάσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κειμένου 2(Η σκοτεινή πλευρά της σοκολάτας).

 

127. Να συγκρίνεις με κριτήριο το περιεχόμενο τα Κείμενα 1(Υπερατλαντικό δουλεμπόριο από το 15ο αιώνα) και 2(Η σκοτεινή πλευρά της σοκολάτας) τεκμηριώνοντας με σχετικές αναφορές την απάντησή σου. (60-70 λέξεις)

 

 

128. Το Κείμενο 1(Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα και οι κίνδυνοι που κρύβουν) καταλήγει με την επισήμανση: «Οι ενδείξεις από τις έρευνες που έχουν γίνει προς το παρόν υποδεικνύουν την αποφυγή τους (των γενετικά τροποποιημένων τροφίμων)». Να παραθέσεις σε 60 -70 λέξεις τρεις λόγους που αναφέρει η αρθρογράφος, για τους οποίους θα ήταν συνετό να αποφεύγονται τα μεταλλαγμένα τρόφιμα.

 

129. α. Να αξιολογήσεις τον τίτλο του Κειμένου 2[Ντομάτες γεμιστές (με ορμόνες)] ως προς τη σχέση του με το περιεχόμενο και ως προς την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητά του, σε σχέση με την πρόθεση της αρθρογράφου.

β. Να εντοπίσεις τρία παραδείγματα συνυποδηλωτικής χρήσης της γλώσσας στο Κείμενο 2[Ντομάτες γεμιστές (με ορμόνες)] και να εξηγήσεις την επικοινωνιακή τους λειτουργικότητα σε κάθε περίπτωση.

 

130. Ποια στάση θεωρούν οι συγγραφείς των Κειμένων 1(Τα μεταλλαγμένα τρόφιμα και οι κίνδυνοι που κρύβουν)Και 2 [Ντομάτες γεμιστές (με ορμόνες)] ότι πρέπει να τηρήσουν οι άνθρωποι απέναντι στην κατανάλωση γενετικώς μεταλλαγμένων τροφίμων; Να εκθέσεις την άποψή σου σε 60-70 λέξεις περί-που.

 

131. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1(Πολίτες του κόσμου) και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:
132. Ο πατριωτισμός και η θρησκευτική ευλάβεια αντιτίθενται, ως «υγιείς» επιλογές, στις ακρότητες του εθνικισμού και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, αντίστοιχα.
133. Οι δύο διαδοχικές τρομοκρατικές ενέργειες, στις οποίες αναφέρεται ο συγγραφέας, υπογραμμίζουν την ανάγκη της μετανάστευσης ως όπλου στη μάχη κατά του κάθε είδους ρατσισμού.
134. Είναι αναμφισβήτητο ότι ο 21ος αιώνας θα υπερνικήσει τον 20ο στο ζοφερό θέμα των θρησκευ-τικών διώξεων και των εθνοκαθάρσεων.
135. Η δυσανεκτική συμπεριφορά αποτελεί χαρακτηριστικό του ανθρώπου από τότε που εμφανίστηκε στη γη και είναι αδύνατον να καταπολεμηθεί.
136. Η ιδιότητα του κοσμοπολίτη δεν συνδέεται υποχρεωτικά με την οικονομική άνεση ή με την εκκεντρικότητα.

 

132. Ο σκοπός του Κειμένου 2 είναι να καταπολεμήσει το ρατσισμό. Να εντοπίσεις δύο σημειωτικούς τρόπους (γλώσσα κειμένου, εικόνα κ.ά.) με τους οποίους αισθητοποιεί ο φωτογράφος το μήνυμά του και να εξηγήσεις με συντομία αν και με ποιον τρόπο ικανοποιούν τον παραπάνω σκοπό

 

133. Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου 1 (Πολίτες του κόσμου) παρατηρείται εκτεταμένη χρήση των εισαγωγικών. Σε 70-80 λέξεις να εντοπίσεις δύο σχετικές περιπτώσεις και να εξηγήσεις ποια ειδική λειτουργία επιτελούν κάθε φορά υπηρετώντας το σκοπό του κειμένου

 

«Πατριωτισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ’ όλα την αγάπη για τη χώρα σου. Εθνικισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ’ όλα το μίσος για τις άλλες». Η θρυλική ρήση του Σαρλ ντε Γκολ δεν χάνει τίποτε από το νόημά της εάν αντικαταστήσουμε τον πατριωτισμό με τη θρησκευτική ευλάβεια και τον εθνικισμό με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό. Πίσω και από τις δύο περιπτώσεις κρύβεται η ίδια πάθηση: η δυσανεξία. Το μήνυμα που ήρθε αυτές τις μέρες από τη Νέα Ζηλανδία, όπως και η απάντηση στο μήνυμα από την Ολλανδία, εμπεριείχε, θα έλεγε κανείς, μια πανομοιότυπη «ταξιδιωτική οδηγία», με τη διαφορά να εντοπίζεται μονάχα στους παραλήπτες: «Καθίστε εκεί που κάθεστε. Μην το κουνάτε ρούπι. Μακριά από τον τόπο σας – αυτόν που θεωρείτε εσείς ως τόπο σας ή αυτόν που θεωρούν ως τόπο σας οι άλλοι για πάρτη σας – είστε ανεπιθύμητοι». Το παλιό καλό αντιρατσιστικό σύνθημα που είχα δει στη Στουτγάρδη το 1990, όταν ήταν της μόδας οι πυρπολήσεις ξενώνων μεταναστών – «Μην ξεχνάς πως και εσύ είσαι ξένος παντού εκτός από εδώ» –, μπορεί τώρα να συμπληρωθεί με μια ζοφερή προειδοποίηση: «Μετά την απομάκρυνση από την πατρίδα σου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται».

 

 

134. Ποια είναι η διπλή ιδιότητα του συγγραφέα και ποιο το άγχος του, σύμφωνα με το Κείμενο 2(Τι είναι συγγραφέας;); Να απαντήσεις σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων.

 

135. Το Κείμενο 1 (Λογοτεχνία και κριτική, οι δίδυμες αδελφές) συνιστά ανακοίνωση σε επιστημονικό συνέδριο. Να εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές που επιβεβαιώνουν την παραπάνω θέση, παραθέτοντας τα αντίστοιχα χωρία, και να εξηγήσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητά τους.

 

136. α. Στην τρίτη, τέταρτη και πέμπτη παράγραφο του Κειμένου 1 (Λογοτεχνία και κριτική, οι δίδυμες αδελφές)(«Βέβαια τις δυσκολίες… συγγραφέα») παρατηρούμε ότι η διαίρεση, η αντίθεση και ο ορισμός χρησιμοποιούνται ως τρόποι οργάνωσης και ενίσχυσης της αλληλουχίας των νοημάτων. Ποια είναι η έννοια που διαιρείται, ποιες αντίστοιχα αυτές που παρουσιάζονται αντιθετικά και ποιες αυτές που ορίζονται;

Βέβαια τις δυσκολίες, μικρότερες ή μεγαλύτερες, του γραψίματος τις γνωρίζουμε όλοι, και μάλιστα όλοι όσοι βρισκόμαστε σ’ αυτήν την αίθουσα, γιατί όλοι, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είμαστε άνθρωποι της γραφής. Εδώ όμως θα ήθελα να τονίσω ότι και στη μια και στην άλλη περίπτωση το γράψιμο προχωρεί μέσα από τη διαδικασία ενός συνεχούς ξεδιαλέγματος, μιας συνεχούς επιλογής. Να σταθώ όμως για λίγο σ’ αυτές τις δύο περιπτώσεις.

Στην πρώτη, την περίπτωση του κειμένου ενός επιπέδου, εκείνον που το γράφει, είτε επειδή του το επιβάλλει κάποια εξουσιαστική αρχή ή θεσμός, είτε επειδή του το υπαγορεύει κάποιος με αυθεντία, είτε ακόμα επειδή του το υποβάλλει ο ίδιος του ο εαυτός, θα τον αποκαλούσα απλώς γραφέα.

Ενώ στη δεύτερη περίπτωση, εκείνον που γράφει ένα κείμενο με πολλαπλά επίπεδα, που δεν προβαίνει στην απλή αποτύπωση ήδη διαμορφωμένων πραγμάτων, αλλά επιχειρεί να τα συλλάβει στην κίνησή τους μέσα από το φίλτρο όσο το δυνατό περισσότερων υποκειμένων, ανασυνθέτοντάς τα όμως μέσα από το δικό του φίλτρο και τελικά τα προτείνει στους άλλους, κάνοντάς τους συναναγνώστες, συνταξιδιώτες, συνενόχους, θα τον έλεγα, όπως άλλωστε τον έχει ονοματίσει η γλώσσας μας, […], συγγραφέα.

 

β. «η γραφή προχωρεί έχοντας να υπερβεί διαδοχικά εμπόδια» (Κείμενο 1, Λογοτεχνία και κριτική, οι δίδυμες αδελφές), «Σε ένα σημείο μονάχα συγκλίνουν» (Κείμενο 2, Τι είναι συγγραφέας;): Να αντικαταστήσεις καθεμιά από τις παραπάνω υπογραμμισμένες λέξεις με μία συνώνυμη λέξη ή φράση, ώστε το ύφος λόγου να γίνει ανεπίσημο

 

137. Πώς ορίζει η συντάκτρια του Κειμένου 2(Πώς μπορούμε να «τηλε-εργαζόμαστε» αποτελεσματικά;) τον όρο «επαγγελματική εξουθένωση»; Ποια απάντηση δίνει με το κείμενό της στο ερώτημα του τίτλου «Πώς μπορούμε να “τηλε-εργαζόμαστε” αποτελεσματικά»; Να την καταγράψεις σε μία παράγραφο 50-60 λέξεων

 

138. α. Στις δύο τελευταίες περιόδους του Κειμένου 1 ο συγγραφέας επιλέγει το β΄ πληθυντικό πρόσωπο και επαναλαμβάνει το πρόθημα «τηλε». Να δικαιολογήσεις αυτές τις δύο επιλογές, με κριτήριο το θέμα του κειμένου και την πρόθεση του συγγραφέα.

 

Οπότε, παρά τα πλεονεκτήματά της, δεν είναι όλα ρόδινα με την τηλεργασία. Όμως περιμένω να ακούσω και τις δικές σας απόψεις, είτε τηλεργάζεστε είτε τηλεκπαιδεύετε, είτε τηλεκπαιδεύεστε, είτε τηλε-συνεδριάζετε. Σας αρέσει το τηλε-;

 

β. Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2 (Πώς μπορούμε να «τηλε-εργαζόμαστε» αποτελεσματικά;) η συγγραφέας χρησιμοποιεί ασύνδετο σχήμα λόγου. Να το εντοπίσεις και να εξηγήσεις ποιον επικοινωνιακό σκοπό υπηρετεί, κατά τη γνώμη σου.

[…] Οι εργαζόμενοι σε όλο τον κόσμο αντιμετώπισαν τις προκλήσεις της εξ αποστάσεως εργασίας, όπως θολά-ασαφή όρια μεταξύ εργασίας και μη εργασίας, αυξημένες απαιτήσεις στο σπίτι, ιδιαίτερα για εργαζομένους με μικρά παιδιά, έλλειψη-μειωμένη υποστήριξη από συναδέλφους και προϊσταμένους, αυξημένες απαιτήσεις εργασίας λόγω των αλλαγών στις διαδικασίες εργασίας για την τήρηση των κανονισμών καθώς και πολύωρη χρήση των υπολογιστών. Το ερώτημα που τίθεται είναι πώς οι εργαζόμενοι μπορούν να παραμείνουν υγιείς και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά στη δουλειά και στο σπίτι κατά τη διάρκεια αυτού του πειράματος συλλογικής τηλεργασίας και ποιες είναι οι αποτελεσματικές στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν […].

139. Με κριτήριο το ύφος λόγου να συγκρίνεις τα Κείμενα 1 και 2(Πώς μπορούμε να «τηλε-εργαζόμαστε» αποτελεσματικά;). Ποιο πιστεύεις ότι πετυχαίνει να προσελκύσει περισσότερο το ενδιαφέρον του αναγνώστη; Να εκθέσεις τεκμηριωμένα την άποψή σου με σχετικές κειμενικές αναφορές σε μία παράγραφο 110-130 λέξεων.

 

140. Να αξιολογήσεις τη συνάφεια του τίτλου του Κειμένου 1 (Οικογένεια σε κρίση) με το θέμα του και τη θέση που παίρνει ο συγγραφέας απέναντι σε αυτό.

 

141. Να εντοπίσεις μία ειρωνική φράση στο Κείμενο 1(Οικογένεια σε κρίση) και μία πρόταση που διατυπώνεται με βεβαιότητα στο Κείμενο 2 και να δικαιολογήσεις αυτές τις επιλογές, λαμβάνοντας υπόψη σου το θέμα του κάθε κειμένου και την αντίστοιχη πρόθεση του συντάκτη του.

 

142. α. «Η οικογένεια που έπαιξε βασικό ρόλο στη μετάβαση από την αγροτική κοινωνία στην κοινωνία των πόλεων στην Ελλάδα, που φρόντισε κατά προτεραιότητα την εκπαίδευση των παιδιών της, την υγεία τους, ακόμη και τα στραβά τους δοντάκια, που είχε ενσωματώσει όλες τις παιδαγωγικές θεωρίες αντιαυταρχισμού, […], αυτή η υπερπροστατευτική μειλίχια οικογένεια θεωρούνταν πλέον από τον ελληνικό κινηματογράφο ότι αποτυπώνει όλες τις αντιφάσεις και τα άγχη αυτής της εποχής, περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο θέμα.» Να αντικαταστήσεις τις παραπάνω υπογραμμισμένες λέξεις του χωρίου του Κειμένου 1 (Οικογένεια σε κρίση) (1η παράγραφος) με συνώνυμες, ώστε το ύφος λόγου να γίνει πιο λόγιο.

 

β. Στην τρίτη παράγραφο («Πιστεύω πως με λίγη καλή οργάνωση … με τα οποία μπορώ να μοιράζομαι τη σκηνή».) του Κειμένου 2 ο συνεντευξιαζόμενος χρησιμοποιεί μικροπερίοδο λόγο. Να τον εντοπίσεις και να επισημάνεις δύο λόγους, για τους οποίους επιλέγει αυτό τον τρόπο σύνδεσης των νοημάτων.

 

«Πιστεύω πως με λίγη καλή οργάνωση μπορεί να βρεις τρόπο για να αφοσιωθείς στους αγαπημένους σου. Όπως συχνά λέω, δεν είναι ο χρόνος της παρουσίας μου στο σπίτι αυτό που έχει σημασία όσο η ποιότητα του χρόνου που περνάμε μαζί ως οικογένεια. Επέβαλα ένα μέγιστο χρονικό όριο απουσίας για τις συναυλίες μου. Έχω επίσης το προνόμιο να έχω δίπλα μου τη σύζυγό μου, η οποία είναι και η μάνατζέρ μου. Και έχω πια και δύο παιδιά με τα οποία μπορώ να μοιράζομαι τη σκηνή».

 

143. Ποια είναι η βασική θέση που διατυπώνει ο συγγραφέας του Κειμένου 2 (Η τεχνολογική ανάπτυξη στα όριά της) και ποια, κατά την άποψή σου, η πρόθεσή του, ο σκοπός για τον οποίο έγραψε το κείμενο; Πιστεύεις ότι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνει το κείμενό του εξυπηρετεί την πρόθεσή του αυτή;

 

144. α. Να περιγράψεις τον τρόπο με τον οποίο συνδέονται νοηματικά οι τρεις πρώτες παράγραφοι του Κειμένου 2(Η τεχνολογική ανάπτυξη στα όριά της)

Ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους της εποχής μας είναι ο ασταμάτητος ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης. Η ιδέα ότι η τεχνολογία και η επιστήμη θα συνεχίσουν να γεννούν νέες ιδέες, νέες ανακαλύψεις και νέες λύσεις ολοένα και πιο γρήγορα, όπως θεωρούμε ότι συμβαίνει τους τελευταίους δύο αιώνες. Αυτή την ιδέα την ασπάζονται, τη θεωρούν αξιωματική αλήθεια και την αναπαράγουν όλοι. Όλοι; Όχι όλοι. Εδώ και μερικές δεκαετίες κάποιες άλλες φωνές κοιτάνε τα δεδομένα και τα στοιχεία και διαπιστώνουν κάτι το ανησυχητικό. Μια αλλαγή. Μια επιβράδυνση. Μια «Μεγάλη Στασιμότητα». Στο πρόσφατο βιβλίο του «Human Frontiers» ο συγγραφέας και ερευνητής Μάρτιν Μπάσκαρ συνοψίζει όλα αυτά τα δεδομένα που δείχνουν ότι η τεχνολογική έκρηξη των τελευταίων δύο αιώνων ήταν μια εξαίρεση στην ανθρώπινη ιστορία και όχι απαραίτητα μια διαχρονική νέα κανονικότητα.

Τι μας λέει ουσιαστικά το βιβλίο; Ότι τα όρια της επιστήμης και της τεχνολογίας γίνονται πια ασφυκτικά. Σε κάποια πεδία έχουμε ήδη αρχίσει να νιώθουμε ότι τα φτάνουμε. Σε άλλα, το μέγεθος των προβλημάτων είναι τόσο μεγάλο που φαίνεται ότι οι σημερινές δυνατότητές μας δεν επαρκούν, για να το ξεπεράσουμε. Κι οι ιδέες που θα χρειαστούμε στο μέλλον θα είναι ακόμα πιο δύσκολες. Αυτό δεν σημαίνει ότι όλα έχουν τελειώσει και ότι φτάνουμε απαραίτητα στο τέλος ενός τεχνολογικού «διαλείμματος». Στο τελευταίο μέρος του βιβλίου ο Μπάσκαρ εξηγεί πώς θα μπορέσουμε να διατηρήσουμε την παραγωγή νέων ιδεών και νέων επιστημονικών και τεχνολογικών ανακαλύψεων, μετατοπίζοντας το «ταβάνι» της ανθρώπινης δημιουργίας παρακάτω στο χρόνο. Ένα από τα στοιχεία που παρουσιάζει είναι ενδεικτικό.

Σήμερα, λέει, στον κόσμο μας ζουν περίπου 8 εκατομμύρια επιστήμονες. Για να διατηρήσουμε την παραγωγή επιστημονικής γνώσης σε παρόμοια με τα σημερινά επίπεδα, θα χρειαστεί μέχρι το 2071 στον κόσμο να ζουν και να δουλεύουν 64 εκατομμύρια επιστήμονες. Αν και η δημογραφική τάση είναι μην αναστρέψιμη και, σύμφωνα με κάποιες εκτιμήσεις θα οδηγήσει σε μείωση του παγκόσμιου πληθυσμού από το 2060 και μετά περίπου, ακόμα κι έτσι θα πρόκειται τότε για λιγότερο από 1% του παγκόσμιου πληθυσμού.

 

β. Στην 1η παράγραφο της τοποθέτησής του (Κείμενο 1, Ο αντίκτυπος της Τεχνολογίας) ο Νόαμ Τσόμσκι δίνει μια αναλογία. Ποια είναι τα μέλη της και τι θέλει με αυτήν να τονίσει;

 

145. Να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες λέξεις στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2(Η τεχνολογική ανάπτυξη στα όριά της) με άλλες συνώνυμες λέξεις ή φράσεις που θα μετατρέψουν τον λόγο από μεταφορικό σε κυριολεκτικό. Ποια αλλαγή παρατηρείς στην πρόθεση του συγγραφέα;

Ένας από τους πιο διαδεδομένους μύθους της εποχής μας είναι ο ασταμάτητος ρυθμός της τεχνολογικής εξέλιξης. Η ιδέα ότι η τεχνολογία και η επιστήμη θα συνεχίσουν να γεννούν νέες ιδέες, νέες ανακαλύψεις και νέες λύσεις ολοένα και πιο γρήγορα, όπως θεωρούμε ότι συμβαίνει τους τελευταίους δύο αιώνες. Αυτή την ιδέα την ασπάζονται, τη θεωρούν αξιωματική αλήθεια και την αναπαράγουν όλοι. Όλοι; Όχι όλοι. Εδώ και μερικές δεκαετίες κάποιες άλλες φωνές κοιτάνε τα δεδομένα και τα στοιχεία και διαπιστώνουν κάτι το ανησυχητικό. Μια αλλαγή. Μια επιβράδυνση. Μια «Μεγάλη Στασιμότητα». Στο πρόσφατο βιβλίο του «Human Frontiers» ο συγγραφέας και ερευνητής Μάρτιν Μπάσκαρ συνοψίζει όλα αυτά τα δεδομένα που δείχνουν ότι η τεχνολογική έκρηξη των τελευταίων δύο αιώνων ήταν μια εξαίρεση στην ανθρώπινη ιστορία και όχι απαραίτητα μια διαχρονική νέα κανονικότητα.

 

146. Ποια είναι η βασική θέση που διατυπώνει ο συγγραφέας του Κειμένου 2 («Τα λέμε») και ποια κατά τη γνώμη σου, η πρόθεσή του, ο σκοπός για τον οποίο έγραψε το κείμενο; Πιστεύεις ότι πετυχαίνει το σκοπό του;

 

147. α. «Το savoir vivre καλύπτει κάθε πτυχή της ανθρώπινης ζωής στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Είναι αλήθεια ότι στα κοινωνικά δίκτυα και στη διαδικτυακή επικοινωνία επελαύνει η αγένεια. Πιστεύω ότι όλοι θα έπρεπε να αναρωτιόμαστε για το αποτύπωμα που αφήνουμε στον εικονικό κόσμο.»

Να μεταγράψεις το παραπάνω χωρίο του Κειμένου 1 (Ο κυνηγός των χαμένων καλών τρόπων) αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις και φράσεις με άλλες, προκειμένου η λειτουργία της γλώσσας από μεταφορική να γίνει κυριολεκτική. Πρόσεξε ώστε να μην αλλάξει το νόημα και κάνε όποιες αλλαγές κρίνεις σκόπιμες σε σύνταξη προς αυτή την κατεύθυνση

β. Ποια είναι η πρόθεση του συγγραφέα στην προτελευταία παράγραφο του Κειμένου 2 («Τα λέμε»), να πληροφορήσει ή να προβληματίσει; Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου παραθέτοντας τρεις σχετικές γλωσσικές επιλογές

 

Εδώ δεν προλαβαίνουμε τις πληροφορίες που μας βομβαρδίζουν από παντού, τις εκδηλώσεις που πολλαπλασιάζονται με γεωμετρική πρόοδο για τις ανάγκες των δημόσιων σχέσεων, θα σκεφτούμε κιόλας για σχέσεις, για ειλικρίνειες και για αξίες; Τουλάχιστον να σώσουμε τον εαυτούλη μας, να μπορούμε να τον θαυμάζουμε και να τον εμπορευόμαστε.

 

148. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση τα Κείμενα 1 (H σημασία της λαϊκής παράδοσης) και 2 (Σεβασμός στην παράδοση αλλά όχι αγιοποίηση) και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου.
149. Η έννοια της παράδοσης αποκλείει κάθε στοιχείο εξέλιξης και προόδου. (Κείμενο 1)
150. Η λαϊκή παράδοση συνδέεται αποκλειστικά με το χθες ενός τόπου. (Κείμενο 1)
151. Η παράδοση αφορά και στην κοινωνική συμπεριφορά του ανθρώπου. (Κείμενο 1)
152. Οι νέοι στο σύνολό τους δείχνουν ενδιαφέρον για την παραδοσιακή μουσική. (Κείμενο 2)
153. Η παράδοση, για να είναι ελκυστική, πρέπει να προβάλλεται ως ανεξίτηλη και ως μοναδικό σημείο αναφοράς των επόμενων γενεών. (Κείμενο 2)

 

 

149. Ο επιστημονικός λόγος είναι περιγραφικός, αποδεικτικός, αντικειμενικός, με προτίμηση στη λογική χρήση της γλώσσας και όχι τη συγκινησιακή, με συχνή επίκληση στην υπάρχουσα βιβλιογραφία. Να τεκμηριώσεις τα παραπάνω χαρακτηριστικά του στο Κείμενο 1(H σημασία της λαϊκής παράδοσης).

Αν και η έννοια της λαϊκής παράδοσης συνδέεται με το παρελθόν, δεν σημαίνει ότι είναι συνώνυμη της στασιμότητας και της οπισθοδρόμησης. Η παράδοση είναι ένας συνδετικός κρίκος παρόντος και μέλλοντος που θα επιτρέψει την ομαλή μετάβαση από τη μία γενιά στην άλλη. Για τη δόμηση του νέου κρίνεται απαραίτητη η στήριξη σε αυτήν. (Πατσίλη, 2017). Η παράδοση μπορεί να ειπωθεί ότι είναι η συμπυκνωμένη πείρα από όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Για αυτό οι επιτυχίες αλλά και τα σφάλματα των προγόνων θα βοηθήσουν τους νεότερους να οικοδομήσουν κάτι καινούριο πάνω σε στέρεες και γερές βάσεις.

Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι συνήθως, όταν γίνεται αναφορά στις παραδόσεις, αναφέρονται παράλληλα και τα ήθη και τα έθιμα. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι είναι λέξεις στενά συνδεμένες μεταξύ τους, καθώς αλληλοσυμπληρώνονται. Τα ήθη είναι αντιλήψεις, καθιερωμένα πρότυπα κοινωνικής συμπεριφοράς σύμφωνα με το άγραφο ηθικό δίκαιο, οι νοοτροπίες και τα συναισθήματα, ενώ τα έθιμα είναι ενέργειες με τις οποίες εκφράζονται τα ήθη. Τα έθιμα έχουν προκύψει από μακροχρόνιες κοινές συνήθειες που έχουν καθιερωθεί και ρυθμίζουν την ομαδική ζωή μιας κοινότητας, ενός λαού. Η γνώση της λαϊκής παράδοσης σημαίνει και γνώση των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τόπου και του λαού. Μόνο αν κάποιος είναι γνώστης των γνωρισμάτων του τόπου του, θα μπορέσει να διατηρήσει την εθνική του ταυτότητα. Η αξία της λαϊκής παράδοσης δεν περιορίζεται σε ένα μόνο πεδίο, αλλά διαπερνά πλήθος τομέων της ανθρώπινης ζωής. Τέτοιοι είναι ο ιστορικός, ο κοινωνικός, ο ψυχολογικός, ο εκπαιδευτικός και ο καλλιτεχνικός (Κονταξή, 2016).

[…]

 

150. Το Κείμενο 1 (H σημασία της λαϊκής παράδοσης) αναφέρεται στη σημασία της λαϊκής παράδοσης, ενώ στο Κείμενο 2 (Σεβασμός στην παράδοση αλλά όχι αγιοποίηση) διατυπώνονται κρίσεις σχετικά με τον τρόπο προσέγγισής της από τους νέους. Να επιβεβαιώσεις σε 60 περίπου λέξεις την παραπάνω παρατήρηση αξιοποιώντας σχετικά νοήματα που διατυπώνονται στα δύο κείμενα.

 

 

151. Ποιοι είναι οι βασικοί θεματικοί άξονες του Κειμένου 2 («Ευρώπη») και ποιο κοινό σημείο βρίσκεις με το Κείμενο 1 («Περίπατος στην Ευρώπη»); Ταυτίζονται ή διαφοροποιούνται οι απόψεις των συγγραφέων των δύο κειμένων;

 

 

152. Στο Κείμενο 1(«Περίπατος στην Ευρώπη») ο συγγραφέας οργανώνει το λόγο του με την τεχνική της αναλογίας. Παράθεσε με συντομία τα δύο μέλη της. Τι πετυχαίνει ο συγγραφέας με αυτή την τεχνική;

[…] Η Ευρώπη είναι σαν ένας κήπος που συγκεντρώνει τα πιο διαφορετικά λουλούδια, τα πιο αταίριαστα χρώματα. Κάθε φορά που περνούμε τα σύνορα μιας ευρωπαϊκής χώρας, αισθανόμαστε πως όλα αλλάζουν τριγύρω μας, όχι μόνο η γλώσσα και οι κοινωνικές  συμβάσεις, μα κι ο αέρας που αναπνέουμε, κ΄ η ουσία της γης που πατούμε, κι ο χαρακτήρας των ανθρώπων που συναντούμε. Σε κάθε ευρωπαϊκή χώρα αισθανόμαστε αμέσως μια ιδιαίτερη έκφραση, μοναδική και αμίμητη, μια ιδιαίτερη φυσιογνωμία, ζωντανή και αεικίνητη, δημιούργημα της φύσης, των αιώνων και της ιδιοφυϊας ενός λαού. […]

 

 

153. Στο Κείμενο 1 («Περίπατος στην Ευρώπη») στόχος του συγγραφέα είναι να μυήσει τον αναγνώστη στην ιδέα και αξία της πολυμορφίας που διακρίνει την Ευρώπη. Να εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές με τις οποίες προσπαθεί να πετύχει τον παραπάνω στόχο του και να εξηγήσεις με συντομία πώς η καθεμία τον υπηρετεί.

 

 

 

154. Να δικαιολογήσεις την επιλογή της άποψης του Αλβέρτου Σβάϊτσερ στην αρχή του Κειμένου 2 (χαιρετισμός κ. Σακελλαροπούλου) σε σχέση με το θέμα του και τη θέση που έχει σε αυτό η Πρόεδρος της Δημοκρατίας στο κείμενο –χαιρετισμό της. Να οργανώσεις σε 50-60 λέξεις την απάντησή σου.

 

«Για τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ιδιαίτερα για τους ανθρώπους με αναπηρία, τους πάσχοντες σε ολόκληρο τον βίο τους, ό,τι και να κάνουμε είναι πάντα λίγο», έλεγε ο Αλβέρτος Σβάιτσερ[1]. Οι δυσκολίες, κάποτε ανυπέρβλητες, που αντιμετωπίζουν στην καθημερινότητά τους οι συμπολίτες μας ΑμεΑ, καθιστούν επιτακτικό χρέος όλων μας τη διαρκή υποστήριξη και φροντίδα τους, όπως και τη συνεχή παροχή αξιόπιστων υπηρεσιών μέσα σε σύγχρονες και κατάλληλα εξοπλισμένες θεραπευτικές μονάδες. Από καιρό τώρα, οι υπηρεσίες Κέντρων Διημέρευσης και Ημερήσιας Φροντίδας τεσσάρων συλλόγων για ενήλικες και παιδιά με αναπηρίες, στεγάζονται σε παλαιές και δυσλειτουργικές εγκαταστάσεις, εντός του Μητροπολιτικού Πάρκου του Ελληνικού. Η απόφαση της εταιρείας […] να προχωρήσει με δικές της δαπάνες στην ανέγερση ενός πρωτοποριακού κτιριακού συγκροτήματος στον χώρο του πρώην αεροδρομίου για τη στέγαση όλων αυτών των συλλόγων αποτελεί σημαντικό βήμα, τόσο για τους ευάλωτους συνανθρώπους μας και τις οικογένειές τους που συμπάσχουν, όσο και για την ορθή αξιοποίηση της περιοχής, προς όφελος πάντα της ελληνικής κοινωνίας. […]

Η επικείμενη έναρξη των εργασιών ανέγερσης του συγκροτήματος αυτού, στο πρότυπο των αειφόρων σχολικών κτιρίων, μας γεμίζει χαρά και αισιοδοξία για το παρόν και το μέλλον των ευάλωτων συμπολιτών μας. Σε καιρούς κρίσης και οξυμένων προκλήσεων, η κοινωνική αλληλεγγύη είναι το πιο ισχυρό μας αντίδοτο. Εύχομαι αυτή η «Κιβωτός» φροντίδας, μάθησης και αγάπης να είναι σύντομα έτοιμη, συμβάλλοντας με την παρουσία της στην κοινωνική, υγειονομική και περιβαλλοντική αναβάθμιση ολόκληρης της περιοχής».

 

155. Να απαντήσεις τεκμηριωμένα με δύο σχετικές αναφορές αν η πρόθεση του συντάκτη στη 2η παράγραφο του Κειμένου 1 (Σπιναλόγκα: Χρέος της Unesco να την αναδείξει το 2021 ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς) είναι να πείσει τον αναγνώστη με βάση τη λογική ή το συναίσθημα.

 

«19 Ιουνίου 1957. Η τελευταία [άρρωστη] των λεπρών ημέρα Τετάρτη». Σε αυτές τις δέκα λέξεις, τις οποίες έγραψε αχνά πάνω στην πόρτα του πάλαι ποτέ φαρμακείου με τη βοήθεια ενός κακοξυσμένου μολυβιού, η τελευταία κάτοικος της Σπιναλόγκα κατάφερε να χωρέσει μια ιστορία ανείπωτου πόνου. Μια ιστορία κοινωνικού αποκλεισμού, απομόνωσης και προκατάληψης που κράτησε για περισσότερα από 50 χρόνια. Οικογένειες χωρίστηκαν με βία σε μια στιγμή, αγαπημένοι χάθηκαν για πάντα, άνθρωποι καταδικάστηκαν σε μια ιδιότυπη φυλακή, για να σώσουν τον πλησίον τους. Ψυχές βίωσαν ζωντανές μια «κάθοδο στον Άδη»…

 

 

156. α. Να εντοπίσεις και να δικαιολογήσεις με συντομία την επιλογή του ασύνδετου σχήματος λόγου στην τρίτη παράγραφο του Κειμένου 1 (Σπιναλόγκα: Χρέος της Unesco να την αναδείξει το 2021 ως Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς)

 

Κι όμως η Σπιναλόγκα δεν είναι απλώς ένα ακόμη σύμβολο της ανθρώπινης δυστυχίας. Είναι μια μοναδική εκδήλωση σπουδαίων και πανανθρώπινων αξιών οι οποίες σήμερα μοιάζουν πιο επίκαιρες από ποτέ. Η αγάπη για την ελευθερία, το πείσμα για τη ζωή, η ανθεκτικότητα και η έμπρακτη πίστη ότι ο άνθρωπος, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες, μπορεί και πρέπει να ανυψώνεται πάνω από την συνθήκη της απλής διαβίωσης και να επιδιώκει συλλογικά το ευ ζην.

 

 

β. «Σε καιρούς κρίσης και οξυμένων προκλήσεων, η κοινωνική αλληλεγγύη είναι το πιο ισχυρό μας αντίδοτο. Εύχομαι αυτή η «Κιβωτός» φροντίδας, μάθησης και αγάπης να είναι σύντομα έτοιμη, συμβάλλοντας με την παρουσία της στην κοινωνική, υγειονομική και περιβαλλοντική αναβάθμιση ολόκληρης της περιοχής».

Να αντικαταστήσεις στο παραπάνω χωρίο του Κειμένου 2 (χαιρετισμός κ.  Σακελλαροπούλου) τις υπογραμμισμένες φράσεις με άλλες χωρίς να αλλάξει το νόημα, αλλά η λειτουργία της γλώσσας να γίνει κυριολεκτική από μεταφορική. Παράλληλα, να κάνεις όποια άλλη αλλαγή (σε σύνταξη, γραμματικούς τύπους κ.ά.) κρίνεις απαραίτητη για την ορθή απόδοση του νοήματος

 

 

157. Σε 70-80 λέξεις, αξιοποιώντας και στοιχεία από το συγκείμενο (τα συμφραζόμενα), να σχολιάσεις τη φράση που διατυπώνεται στο Κείμενο 1 (Η θέση του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η κοινοτική φιλοδοξία για μια κοινή πολιτιστική πολιτική) «Μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική δεν μπορεί παρά να αποτελεί αναγκαία συνθήκη για μια ισχυρή Ενωμένη Ευρώπη».

 

158. Να εξετάσεις τον τίτλο του Κειμένου 2(Ο βρόχος του θανάτου): α) ως προς τη μορφή και τη χρήση της γλώσσας και β) ως προς τη σχέση του με το θέμα και το περιεχόμενο του κειμένου.

 

159. Αφού διαβάσεις τα Κείμενα 1 (Η θέση του πολιτισμού στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η κοινοτική φιλοδοξία για μια κοινή πολιτιστική πολιτική) και 2 (Ο βρόχος του θανάτου), να εντοπίσεις κοινά ή διαφορετικά σημεία προβληματισμού. Να απαντήσεις σε 70-80 λέξεις με σχετικές κειμενικές ενδείξεις (δεν λαμβάνονται υπόψη στην έκταση της απάντησης).

 

160. Ποια είναι η βασική θέση που διατυπώνει η συγγραφέας του Κειμένου 2 (Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την ιστορία) και ποια κατά τη γνώμη σου, η πρόθεσή της;

 

161. Να εξετάσεις τον τίτλο του Κειμένου 1 («Ο φτωχός συγγενής») α) ως προς τη μορφή και τη χρήση της γλώσσας και β) ως προς τη σχέση του με το περιεχόμενο του κειμένου

 

162. Να ξαναγράψεις την 1η παράγραφο του Κειμένου 2 (Μόνο λίγα χιλιόμετρα. Ιστορίες για την ιστορία) αντικαθιστώντας τις υπογραμμισμένες λέξεις με άλλες ισοδύναμες, ώστε το απλό ύφος που προσδίδουν αυτές οι λέξεις να μετατραπεί σε πιο σοβαρό, για να ταιριάζει με το υπόλοιπο απόσπασμα.

 

Η Ιστορία είναι η ιστορία των ανθρώπων. Αυτών των εύθραυστων , θνησιγενών πλασμάτων, των εκτεθειμένων σε κάθε κίνδυνο και κάθε ανατροπή. Των ίδιων ανθρώπων, όμως, που έχουν παράλληλα, νου, σκέψη, βούληση, αισθήματα, στοχεύσεις, ανιδιοτέλεια, αίσθηση χρόνου. Των ανθρώπων που κατανοούν τη μικρή τους ζωή. Τούτο μετατρέπει τον άνθρωπο σε ένα συναρπαστικό ον που ενώ γνωρίζει ότι τα πάντα είναι εφήμερα και ανατρέψιμα, λειτουργεί ως αθάνατος. Η Ιστορία παραμερίζει το έκτακτο και εστιάζει στη συνέχεια, μπορεί να αναδείξει την καθόλου τυχαία αλληλεπίδραση των πραγμάτων και να αποκωδικοποιήσει τις αλληλουχίες και τις συνάφειες. Η Ιστορία ως επιστήμη παρέχει τη βάση για συναρπαστικούς συνδυασμούς που μοιάζουν σε πολλά με μαθηματική εξίσωση.[…]

 

 

163. Ποια είναι η πρόθεση του συντάκτη του Κειμένου 2 (Μαθήματα Ζωής), να πληροφορήσει ή να κατευθύνει/παρακινήσει τον δέκτη; Απάντησε σε 60 λέξεις παραθέτοντας τρία σημεία από το κείμενο που τεκμηριώνουν τη γνώμη σου.

 

 

164. α. Να σχολιάσεις τη μορφή του τίτλου του Κειμένου 1 (Μη στερείτε από τα παιδιά τα λάθη τους!)

β. Να αξιολογήσεις τον τίτλο του Κειμένου 2 (Μαθήματα Ζωής) ως προς την επικοινωνιακή του αποτελεσματικότητα.

 

 

165. Στην προτελευταία παράγραφο του Κειμένου 2 (Μαθήματα Ζωής) να αντικαταστήσεις τις υπογραμμισμένες φράσεις με άλλες, ώστε τα νοήματα να μην διαφοροποιηθούν, αλλά η λειτουργία της γλώσσας από μεταφορική να γίνει κυριολεκτική.

 

Το όμορφο διαβάζοντας ένα τέτοιο βιβλίο είναι πως βρίθει θετικότητας και, αν μας λείπει κάτι αυτές τις μέρες, είναι η αισιοδοξία που αναζητούμε, για να φυσήξει το μαύρο σύννεφο πάνω από τα κεφάλια μας. «Η ομορφιά της αποτυχίας» εκτός του ότι προσφέρει πληροφορίες για τεράστιες προσωπικότητες που πάτησαν τη γη, με τη δομή του σε δεκαέξι κεφάλαια χωρισμένα σε συμβουλευτικές ενότητες, βοηθάει το προσωπικό «σκάψιμο» του αναγνώστη που το αναζητά· έτσι, δεν αποτελεί μονάχα ένα φωτεινό αναγνωστικό ταξίδι, αλλά και ένα βιβλίο που μέσα του θα σημειώσεις κάμποσες γραμμές και τα κεφάλαιά του θα πρέπει να τα εισπράξεις ως διδαχές μελετώντας τα προσεκτικά.

 

 

166. Στο Κείμενο 1 (Σκέψεις για τη θανατική ποινή) ο Άλμπερ Καμύ τάσσεται κατά της θανατικής ποινής χωρίς όμως να θεωρεί ότι η κοινωνία πρέπει να δείχνει ελαστικότητα απέναντι στον θύτη. Να επιβεβαιώσεις ή να διαψεύσεις την ορθότητα της παραπάνω διαπίστωσης σε μία παράγραφο 60 – 70 λέξεων με σχετικές αναφορές στο κείμενο (τρεις συνολικά είναι αρκετές).

 

167. α. Με ποιον τρόπο οργανώνεται η 3η παράγραφος του Κειμένου 2 (Θανατική Ποινή: Η εσχάτη των ποινών) και πώς συνδέει τα νοήματα του κειμένου;

[…]

Παρά τους τόσους αγώνες, λοιπόν, ανά τους αιώνες και την αναγνώριση πλέον της ζωής ως υπέρτατου δικαιώματος και προϋπόθεσης για την ύπαρξη όλων των υπολοίπων, χαρακτηριστικό που οδηγεί πολλούς στο να το αποκαλούν «φυσικό δικαίωμα», η θανατική ποινή συνεχίζει να εφαρμόζεται, κυρίως σε πολλές πολιτείες των ΗΠΑ και σε πολλές ανατολικές χώρες, ενώ στην Ευρώπη έχει πλέον καταργηθεί και αποτελεί παρελθόν. […]

 

 

 

β. Να δικαιολογήσεις στην 1η παράγραφο του Κειμένου 1 (Σκέψεις για τη θανατική ποινή) την επιλογή του συγγραφέα να χρησιμοποιήσει α´ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο με κριτήριο το θέμα του κειμένου και την πρόθεση του συντάκτη του.

Στην Ενωμένη Ευρώπη η επίσημη κατάργηση της θανατικής ποινής θα έπρεπε να είναι το πρώτο άρθρο του ευρωπαϊκού κώδικα για λόγους λογικής και ρεαλισμού ταυτόχρονα Λογικής πριν απ’ όλα. Το να ορίζουμε ότι ένας άνθρωπος πρέπει να πλήττεται με την οριστική τιμωρία είναι σα να αποφασίζουμε ότι αυτός ο άνθρωπος δεν έχει πλέον καμιά ευκαιρία να επανορθώσει. Σε αυτό το σημείο τα επιχειρήματα αναμετριούνται τυφλά και αποκρυσταλλώνονται σε μια στείρα αντιπαράθεση. Η αβεβαιότητά μας για το δικαίωμα που έχουμε να σκοτώνουμε πηγάζει από το γεγονός ότι όλοι είμαστε δικαστές και διάδικοι. Χωρίς απόλυτη αθωότητα δεν υπάρχει απόλυτη κρίση. Κανείς από εμάς δεν έχει το δικαίωμα να αναγορευτεί σε απόλυτο κριτή και να αποφανθεί για την οριστική έλλειψη του χειρότερου των ενόχων, αφού κανείς από εμάς δεν μπορεί να διεκδικήσει την απόλυτη αθωότητα. Δεν υπάρχουν δίκαιοι, αλλά μόνο καρδιές λιγότερο ή περισσότερο φτωχές σε δικαιοσύνη.

 

168. Στα Κείμενα 1 (Σκέψεις για τη θανατική ποινή) και 2 (Θανατική Ποινή: Η εσχάτη των ποινών) και οι δύο συγγραφείς υποστηρίζουν την άποψη ότι η θανατική ποινή πρέπει να καταργηθεί. Σε ποιο από τα δύο κείμενα η θέση του συντάκτη διατυπώνεται με πιο άμεσο και ευθύ τρόπο; Να απαντήσεις τεκμηριωμένα σε 60-70 λέξεις λαμβάνοντας ως κριτήριο τη λογική οργάνωση των νοημάτων των δύο κειμένων.

 

 

169. α) Ποια είναι, κατά τη γνώμη σου, η πρόθεση της συντάκτριας στο Κείμενο 2 (Η Ελλάδα των κοινωνικών ανισοτήτων); Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου με βάση στοιχεία του κειμένου.

 

β) Κατά πόσο οι παρακάτω περίοδοι λόγου συμφωνούν με τις απόψεις που διατυπώνονται στα Κείμενα 1 (Η πανδημία Covid-19 ως παράγοντας επιδείνωσης των ανισοτήτων υγείας) και 2 (Η Ελλάδα των κοινωνικών ανισοτήτων); Να σημειώσεις «Σωστό», αν θεωρείς ότι το περιεχόμενό τους είναι στο σύνολό του ορθό σε σχέση με τα νοήματα, και «Λάθος» αν το θεωρείς λανθασμένο:

Κείμενο 1

1. i) Η πανδημία του κορωνοϊού υπήρξε μία υγειονομική κρίση που αντιμετωπίστηκε αποτελεσματικά.
2. ii) Κατά την εξέλιξη της πανδημίας αρκετοί δημοσιογράφοι, σε αντίθεση με πολιτικούς, υποστήριζαν την κοινωνική ουδετερότητα του κορωνοϊού ως νόσου.

Κείμενο 2

iii) Η Ελλάδαως χώρα δείχνει να αποδέχεται το διαφορετικό.

1. iv) Οι «πολλαπλές διακρίσεις» αποτελούν μία έννοια δυσνόητη που σχετίζεται με την κακομεταχείριση των ανθρώπων.
2. v) Πάνω από τους μισούς Έλληνες επικροτούν στη γυναίκα τον ρόλο της νοικοκυράς.

 

 

170. Έχει υποστηριχτεί ότι ο επιστημονικός λόγος οφείλει να είναι απρόσωπος και αντικειμενικός. Επίσης διακρίνεται από τη χρήση ειδικού λεξιλογίου, την προτίμηση της παθητικής σύνταξης έναντι της ενεργητικής και την επίκληση στη λογική ως τρόπο πειθούς. Να επιβεβαιώσεις καθένα από τα παραπάνω γνωρίσματα με μία αναφορά στο Κείμενο 1 (Η πανδημία Covid-19 ως παράγοντας επιδείνωσης των ανισοτήτων υγείας).

 

 

171. Να συγκρίνεις τα Κείμενα 1 (Η πανδημία Covid-19 ως παράγοντας επιδείνωσης των ανισοτήτων υγείας) και 2 (Η Ελλάδα των κοινωνικών ανισοτήτων) ως προς το περιεχόμενο και να περιγράψεις τον τρόπο που, κατά τη γνώμη σου, συνομιλούν.

 

172. α. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1 («Αποκαλύπτοντας τη βία»: μια δύσκολη αλλά αναγκαία απόφαση.)και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:

 

1. Η παρουσία της έμφυλης βίας σε όλες τις χώρες του πλανήτη μπορεί να γίνει αντιληπτή μέσα από τις σχετικές καταγγελίες που γίνονται συχνά.
2. Το θύμα της έμφυλης βίας αισθάνεται ότι δεν αποτελεί αυτόνομη προσωπικότητα και ότι δεν ασκεί έλεγχο στη ζωή του.
3. Οι ψυχολογικές επιπτώσεις της χρόνιας κακοποίησης είναι κύριος λόγος για τον οποίο το θύμα δεν θεωρείται άμοιρο ευθυνών που δεν καταγγέλλει τη βία που υφίσταται.
4. Το αίτημα για βοήθεια από την πλευρά των θυμάτων συμβαδίζει συχνά με συναισθήματα φόβου και ενοχής για ό,τι τους συνέβη.
5. Είναι σημαντικό να παρακινείται το θύμα έμφυλης βίας να κάνει αποκαλύψεις, χρειάζεται, ωστόσο, και να λαμβάνονται μέτρα για την ασφάλειά του.

 

β. Να εντοπίσεις δύο (2) κοινά χαρακτηριστικά στη συμπεριφορά των θυμάτων έμφυλης βίας, όπως παρουσιάζονται στα Κείμενα 1 («Αποκαλύπτοντας τη βία»: μια δύσκολη αλλά αναγκαία απόφαση.) και 2 (Οι νεκρές γυναίκες δεν γυρίζουν πίσω), και να σχολιάσεις ποιο θεωρείς εσύ ως το πιο σοβαρό.

 

173. Ποια είναι η βασική θέση των αρθρογράφων στην πρώτη και στη δεύτερη παράγραφο του Κειμένου 1 («Αποκαλύπτοντας τη βία»: μια δύσκολη αλλά αναγκαία απόφαση.); Πώς οργανώνεται το κείμενο στις παραγράφους αυτές, για να πειστεί ο αναγνώστης για την ορθότητα της θέσης τους;

 

Η έμφυλη βία συνιστά παγκόσμιο φαινόμενο. Παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και εκφράζεται ως μορφή ισχύος και ελέγχου, θέτοντας σε κίνδυνο την ψυχική και τη σωματική υγεία του θύματος. Εν τούτοις, είναι ανεπαρκώς καταγγελλόμενη.

Στην έμφυλη βία το θύμα νιώθει τρομοκρατημένο, ένοχο, ντροπιασμένο, ταπεινωμένο και απροστάτευτο. Η απώλεια αυτονομίας και ελέγχου και η αίσθηση αδυναμίας αποτρέπουν από κάθε προσπάθεια φυγής από τον δράστη, ειδικά εάν αυτός κατέχει θέση εξουσίας και ελέγχου, από την οποία εξαρτώνται η επιβίωση ή/και η επίτευξη ενός σημαντικού στόχου ζωής του θύματος. Το θύμα υφίσταται άμεσο ή έμμεσο εκφοβισμό, πράγμα που εμποδίζει την αποκάλυψη και την καταγγελία της βίας.

 

 

174. Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σου, ο σκοπός της αρθρογράφου στο Κείμενο 2; (Οι νεκρές γυναίκες δεν γυρίζουν πίσω) Να αναφέρεις τέσσερις (4) γλωσσικές επιλογές, με τις οποίες διαμορφώνεται το ύφος του κειμένου, ώστε να υπηρετεί τον σκοπό αυτό.

 

 

175. Να χαρακτηρίσεις τις παρακάτω προτάσεις ως Σωστές ή Λαθεμένες, σύμφωνα με τα νοήματα των Κειμένων 1 (Διεθνές Δίκαιο για την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: Ερωτήσεις και Απαντήσεις) & 2 (Η γκιλοτίνα τραυμάτισε τον Ουγκό). Να τεκμηριώσεις την απάντησή σου, παραθέτοντας σχετικά χωρία – αποσπάσματα από τα κείμενα:
176. Τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι δυνατόν να εντοπιστούν στο σύνολο των ανθρώπινων πολιτισμών. (Κείμενο 1)
177. Η παρουσία των κανόνων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι, αποκλειστικά, προϊόν των σύγχρονων, εξελιγμένων κοινωνιών. (Κείμενο 1)
178. Οι εθνικές κυβερνήσεις μπορούν να νομοθετούν κατά βούληση καθώς οι θέσεις των

Εκθέσεων της Επιτροπής Δικαιωμάτων του Ανθρώπου δεν έχουν πολιτικό κόστος.

(Κείμενο 1)

4. Ο Βίκτορ Ουγκό αφιέρωσε τη ζωή και τη δράση του στην προώθηση της κατάργησης της θανατικής ποινής, και λόγω προσωπικών βιωμάτων. (Κείμενο 2)
5. Η θέση του Ουγκό ότι το «απόλυτο αγαθό», είναι η ανθρώπινη ζωή βασίστηκε σε φιλοσοφικά και θεολογικά ρητορικά σχήματα, ώστε να είναι πιο πειστική. (Κείμενο 2)

 

176. Στο Κείμενο 1 (Διεθνές Δίκαιο για την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: Ερωτήσεις και Απαντήσεις) επιλέγεται, στις περισσότερες περιπτώσεις, η ενεργητική σύνταξη. Λαμβάνοντας υπόψη τη διαλογική μορφή του κειμένου: να σχολιάσετε τους λόγους για τους οποίους προκρίθηκε αυτή η σύνταξη, παραθέτοντας και χαρακτηριστικά χωρία και την αποτελεσματικότητά της αναφορικά με την πειστικότητα των λεγομένων.

 

177. Ποιοι είναι οι «μοχλοί πίεσης» για την εφαρμογή ή/και την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα Κείμενα 1 (Διεθνές Δίκαιο για την προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: Ερωτήσεις και Απαντήσεις) & 2 (Η γκιλοτίνα τραυμάτισε τον Ουγκό); Αυτοί οι «μοχλοί πίεσης» συνοδεύονται από παραδείγματα, να τα εντοπίσεις στα Κείμενα και να αξιολογήσεις τον ρόλο τους στην κάθε περίπτωση;

 

178. α. Ποιες πληροφορίες παρέχει το Κείμενο 2 (Άνθρωποι και ρομπότ: Οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης) για το θέμα του βιβλίου και την πρόθεση του συντάκτη του; Να τις παραθέσεις σε 50-60 λέξεις.

β. Να εξηγήσεις με συντομία το περιεχόμενο της φράσης «ηλεκτρισμό του 21ου αιώνα» με την οποία ολοκληρώνεται το Κείμενο 2 (Άνθρωποι και ρομπότ: Οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης)

 

179. Ο συντάκτης του Κειμένου 1 (Τεχνητή Νοημοσύνη, ξανά) χρησιμοποιεί β’ πληθυντικό ρηματικό πρόσωπο, το οποίο εναλλάσσει με το α’ πληθυντικό. Ποιο είναι, κατά τη γνώμη σου, το επικοινωνιακό αποτέλεσμα των παραπάνω γλωσσικών επιλογών;

Στην ταινία του Κιούμπρικ «S.O.S, Πεντάγωνο καλεί Μόσχα» βλέπουμε να έρχεται η ολική καταστροφή γιατί έχει αφεθεί στις μηχανές ένα περιθώριο πρωτοβουλίας σε περίπτωση κρίσης. Πρόκειται βέβαια για κωμωδία, αλλά πόσο πιθανό είναι σήμερα ένα τέτοιο σενάριο; 

Θα δείτε πόσο συχνά η τέχνη έρχεται να γεννήσει ή τροφοδοτήσει ιδέες, φόβους, όνειρα, αλλά και να μας προετοιμάσει το έδαφος για δράση. Κατ’ αρχάς, κατανοείτε ότι η ταινία αυτή –και μια πληθώρα άλλων έργων– επί της ουσίας είναι ο στοχασμός της ανθρωπότητας. Μας υποδεικνύει τι δε θέλουμε να γίνει. Βάζει άλλον έναν σπόρο σκέψης στο χωράφι μας. Οπότε, ο καλλιτέχνης, ο δημιουργός, μειώνει την πιθανότητα δυστοπικών σεναρίων μόνο και μόνο με το έργο του.[…]

 

180. Στην πρώτη παράγραφο του Κειμένου 2 (Άνθρωποι και ρομπότ: Οι προκλήσεις της τεχνητής νοημοσύνης) ο συγγραφέας παραθέτει μια θέση. Ποια είναι αυτή και σε ποιον βαθμό, κατά τη γνώμη σου, την αποδεικνύει με πειστικό τρόπο.

Το όριο ανάμεσα στην επιστημονική φαντασία και την πραγματικότητα γίνεται δυσδιάκριτο στις μέρες μας. Χάρη στην αλματώδη πρόοδο της τελευταίας δεκαετίας, η τεχνητή νοημοσύνη διεισδύει στις πιο διαφορετικές πλευρές της σύγχρονης ζωής. Αλγόριθμοι αναγνωρίζουν πρόσωπα σε βίντεο από κάμερες παρακολούθησης, υπολογιστές και φορητές συσκευές επικοινωνούν με τον άνθρωπο σε φυσική γλώσσα, νευρωνικά δίκτυα διαβάζουν αξονικές τομογραφίες, αυτοκινητοβιομηχανίες ετοιμάζουν αυτόνομα ΙΧ, χωρίς οδηγούς.[…]

 

 

181. Ποιο είναι το θέμα του Κειμένου 1 (Πώς χάθηκε μισός αιώνας για τη σωτηρία της Γης) και ποια η βασική θέση που διατυπώνει η συντάκτριά του; Ποιος είναι, κατά τη γνώμη σου, ο σκοπός για τον οποίο έγραψε το κείμενό της;

 

182. Η τελευταία παράγραφος («Η αγροτική παραγωγή επηρεάζει… σε αυτή την προσπάθεια») του Κειμένου 2 (Η γεωργία στα χρόνια της κλιματικής αλλαγής) αναπτύσσεται με σύγκριση-αντίθεση και παραδείγματα. Να αναφέρεις τα δεδομένα που αντιτίθενται και τα παραδείγματα που παραθέτονται και να δικαιολογήσεις αυτή την επιλογή, λαμβάνοντας υπόψη σου το θέμα του κειμένου και την πρόθεση του συνεντευξιαζόμενου.

 

«Η αγροτική παραγωγή επηρεάζει αλλά και επηρεάζεται από την κλιματική αλλαγή. Η γεωργική και κτηνοτροφική παραγωγή καταναλώνει το 80% του νερού, ενώ η παραγωγική διαδικασία ευθύνεται για εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Η εγκατάσταση μονοκαλλιεργειών, από την άλλη, προκαλεί μείωση της βιοποικιλότητας. Υπάρχουν όμως και πρακτικές που επιβραδύνουν τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, όπως η αλλαγή των καλλιεργειών, οι τεχνικές αύξησης της οργανικής ουσίας στο έδαφος και οι δράσεις ενάντια στη διάβρωση των εδαφών. Επίσης, η προώθηση τροφίμων με χαμηλό αποτύπωμα άνθρακα και ενεργειακό αποτύπωμα αποτελεί απάντηση του μάρκετινγκ σε αυτή την προσπάθεια».

 

183. Στην πρώτη παράγραφο («Ανελέητα κύματα καύσωνα… επιστημονικής φαντασίας») του Κειμένου 1 (Η γεωργία στα χρόνια της κλιματικής αλλαγής) η αρθρογράφος θέτει τρία ερωτήματα. Να αιτιολογήσεις αυτή την τριπλή επιλογή σε σχέση με την προλογική θέση της παραγράφου και την πρόθεση της συντάκτριας του κειμένου.

Ανελέητα κύματα καύσωνα σε Καναδά, Δυτικές ΗΠΑ και Μεσόγειο. Εκατοντάδες πύρινα μέτωπα σε Ιταλία, Ελλάδα, Τουρκία, Ισπανία. Φονικές πλημμύρες σε Γερμανία, Βέλγιο και Κίνα. Μαζικό λιώσιμο πάγων στη Γροιλανδία. Σφοδρές χιονοθύελλες στη Βραζιλία. Όλες οι φυσικές καταστροφές που σαρώνουν τον πλανήτη έχουν έναν κοινό παρονομαστή: την κλιματική αλλαγή. Πόσα χρόνια πριν γνώριζε η ανθρωπότητα; Και τι έκανε για να την αποφύγει; Πόσες δεκαετίες πήγαν τελικά χαμένες για το περιβάλλον; Τα σημάδια υπήρχαν. Όμως τα αγνόησαν, τα υποτίμησαν. Η απειλή φάνταζε με σενάριο επιστημονικής φαντασίας. […]

 

 

 

184. Η εικόνα του Κειμένου 2 αναπαριστά κάποιες από τις θέσεις του Κειμένου 1 (Πολιτισμός της εικόνας ή βλέπω, άρα υπάρχω). Ποιες είναι αυτές οι θέσεις; Να απαντήσεις σε 50-60 λέξεις, αξιοποιώντας και τα δύο κείμενα.

 

 

185. Να εξετάσεις τον βαθμό στον οποίο αποδεικνύεται ικανοποιητικά – πειστικά η θέση που διατυπώνεται στον πρόλογο του Κειμένου 11 (Πολιτισμός της εικόνας ή βλέπω, άρα υπάρχω), τεκμηριώνοντας την απάντησή σου.

 

186. Στην 3η παράγραφο του Κειμένου 1 (Πολιτισμός της εικόνας ή βλέπω, άρα υπάρχω) η συγγραφέας διατυπώνει τις σκέψεις της με τη μορφή ερωτήσεων. Ποια η λειτουργία των ερωτήσεων αυτών ως προς το επικοινωνιακό αποτέλεσμα;

Έλκουν και απωθούν. Δίνουν και μαζί παίρνουν, μεταμορφώνοντας σταδιακά τη ζωή σε μια εκτεταμένη ιστορία εικόνων και αρκετούς από τους αλλοτινούς κυνηγούς της γνώσης σε καταναλωτές οπτικών προϊόντων. Οι όλο και πιο εξελιγμένες τεχνολογίες ψηφιακής απεικόνισης και οπτικής ανάλυσης εξασκούν την ανθρώπινη όραση. Όμως, πόσο ευρύς είναι αυτός ο οπτικός γραμματισμός σε σύγκριση με τον γλωσσικό; Έγινε το μάτι πιο ικανό να συλλαμβάνει στην εικόνα σημεία που ερμηνεύουν δυσδιάκριτα σύμβολα και υλικά ίχνη, αφανείς συνθήκες, εμπειρίες, κοσμοθεωρίες, αξίες, να εντοπίζει στοιχεία που επηρεάζουν το θυμικό, τη φαντασία, τα όνειρα, τις φαντασιώσεις των θεατών;

 

187. Να αξιολογήσεις τη συνάφεια του τίτλου του Κειμένου 1 (Επιτυχής μεταμόσχευση πνεύμονα) με το θέμα του και τη θέση που παίρνει η αρθρογράφος απέναντι σε αυτό

 

188. Το Κείμενο 2 (Η «μη ηθική» πλευρά των μεταμοσχεύσεων) αποτελεί παράδειγμα αποδεικτικού λόγου που έχει ως σκοπό να ενημερώσει και να πείσει τον αναγνώστη. Να εντοπίσεις δύο γλωσσικές επιλογές που ενισχύουν την πειστικότητα των νοημάτων και να εξηγήσεις πώς υπηρετούν την παραπάνω πρόθεση του συγγραφέα

 

189. α. «Έτσι, η διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου δεν διενεργείται από ένα μόνον ιατρό αλλά από τρεις». Να μετατρέψεις, κάνοντας τις απαραίτητες αλλαγές, την παραπάνω πρόταση του Κειμένου 2 (Η «μη ηθική» πλευρά των μεταμοσχεύσεων) στην αντίθετη σύνταξη και να σχολιάσεις τις διαφοροποιήσεις που παρατηρείς στο ύφος του λόγου.

β. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως οι μεταμοσχεύσεις είναι η μοναδική θεραπευτική απάντηση σε τελικού σταδίου ανεπάρκεια οργάνων και πως ο καθένας μας μπορεί να βρεθεί σε αυτή τη θέση. Το “κλειδί”, ωστόσο, σε αυτή την προσπάθεια βρίσκεται στα χέρια όλων μας, καθώς προϋπόθεση για περισσότερες μεταμοσχεύσεις είναι η αύξηση των δωρητών οργάνων». Να εντοπίσεις στο απόσπασμα του Κειμένου 1(Επιτυχής μεταμόσχευση πνεύμονα) ένα σημείο στο οποίο το μήνυμα εκφέρεται με βεβαιότητα και να μετατρέψεις τον τρόπο εκφοράς του έτσι, ώστε να δηλώνεται πιθανότητα

 

 

190. Το κείμενο 1(Η αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης) οργανώνεται με τίτλους: έναν υπέρτιτλο και δύο υπότιτλους. Να σχολιάσεις σύντομα σε 50 περίπου λέξεις τη μεταξύ τους νοηματική σύνδεση.

 

191. Τι επιδιώκει ο συγγραφέας του Κειμένου 1 (Η αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης) δημοσιεύοντας το κείμενό του στον Τύπο; Να καταγράψεις δύο (2) γλωσσικές επιλογές με τις οποίες επιχειρεί να πραγματοποιήσει τον σκοπό ή τους σκοπούς του.

Όλα τα σημαντικά γεγονότα που διαδραματίζονται αυτή τη στιγμή σε όλο τον πλανήτη έχουν μια αδιαμφισβήτητη περιβαλλοντική διάσταση. Από την αύξηση της τιμής του πετρελαίου, τη χρόνια διένεξη Ισραηλινών-Παλαιστινίων, τις φοβερές πυρκαγιές του τελευταίου καλοκαιριού, τη διαρκή ατμοσφαιρική ρύπανση της Αθήνας, τη ρύπανση των επιφανειακών και των υπόγειων νερών κ.ά., όλα αυτά τα φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους γεγονότα σχετίζονται, άμεσα ή έμμεσα, με το περιβάλλον. Οι καμπάνες και οι σειρήνες της προειδοποίησης για την κατάρρευση του παγκόσμιου οικοσυστήματος ηχούν εδώ και πολλά χρόνια. Η ζημιά που έχει υποστεί το περιβάλλον σε πλανητική, εθνική και τοπική κλίμακα πλησιάζει τα όρια του μη αντιστρεπτού.[…]

 

 

192. Συγκρίνοντας τα Κείμενα 1(Η αναγκαιότητα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης) και 2 (Σκίτσο του Osvaldo Gutiérrez Gómez), να αποδώσεις σε 80 περίπου λέξεις τη συμπληρωματική οπτική του σκιτσογράφου (Κείμενο 2) για τη στάση μας απέναντι στο περιβάλλον; Πρόσεξε να αναλύσεις στην απάντησή σου τόσο την εικόνα όσο και τη λεζάντα (τον τίτλο κάτω από το σκίτσο).

 

 

 

193. Να χαρακτηρίσεις ως σωστή (Σ) ή λανθασμένη (Λ) καθεμία από τις παρακάτω περιόδους με βάση το Κείμενο 1 (Πολίτες του κόσμου) και να αιτιολογήσεις την απάντησή σου, καταγράφοντας στο απαντητικό φύλλο το κατάλληλο χωρίο του κειμένου:
194. Ο πατριωτισμός και η θρησκευτική ευλάβεια αντιτίθενται, ως «υγιείς» επιλογές, στις ακρότητες του εθνικισμού και του θρησκευτικού φονταμενταλισμού, αντίστοιχα.
195. Οι δύο διαδοχικές τρομοκρατικές ενέργειες, στις οποίες αναφέρεται ο συγγραφέας, υπογραμμίζουν την ανάγκη της μετανάστευσης ως όπλου στη μάχη κατά του κάθε είδους ρατσισμού.
196. Είναι αναμφισβήτητο ότι ο 21^ος αιώνας θα υπερνικήσει τον 20^ο στο ζοφερό θέμα των θρησκευτικών διώξεων και των εθνοκαθάρσεων.
197. Η δυσανεκτική συμπεριφορά αποτελεί χαρακτηριστικό του ανθρώπου από τότε που εμφανίστηκε στη γη και είναι αδύνατον να καταπολεμηθεί.
198. Η ιδιότητα του κοσμοπολίτη δεν συνδέεται υποχρεωτικά με την οικονομική άνεση ή με την εκκεντρικότητα.

 

 

 

194. Ο σκοπός του Κειμένου 2 (φωτογραφία) είναι να καταπολεμήσει το ρατσισμό. Να εντοπίσεις δύο σημειωτικούς τρόπους (γλώσσα κειμένου, εικόνα κ.ά.) με τους οποίους αισθητοποιεί ο φωτογράφος το μήνυμά του και να εξηγήσεις με συντομία αν και με ποιον τρόπο ικανοποιούν τον παραπάνω σκοπό.

 

195. Στην πρώτη παράγραφο του κειμένου 1 (Πολίτες του κόσμου) παρατηρείται εκτεταμένη χρήση των εισαγωγικών. Σε 70-80 λέξεις να εντοπίσεις δύο σχετικές περιπτώσεις και να εξηγήσεις ποια ειδική λειτουργία επιτελούν κάθε φορά υπηρετώντας το σκοπό του κειμένου.

«Πατριωτισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ’ όλα την αγάπη για τη χώρα σου. Εθνικισμός είναι όταν βάζεις πάνω απ’ όλα το μίσος για τις άλλες». Η θρυλική ρήση του Σαρλ ντε Γκολ δεν χάνει τίποτε από το νόημά της εάν αντικαταστήσουμε τον πατριωτισμό με τη θρησκευτική ευλάβεια και τον εθνικισμό με τον θρησκευτικό φονταμενταλισμό.[2] Πίσω και από τις δύο περιπτώσεις κρύβεται η ίδια πάθηση: η δυσανεξία.[3] Το μήνυμα που ήρθε αυτές τις μέρες από τη Νέα Ζηλανδία, όπως και η απάντηση στο μήνυμα από την Ολλανδία,[4] εμπεριείχε, θα έλεγε κανείς, μια πανομοιότυπη «ταξιδιωτική οδηγία», με τη διαφορά να εντοπίζεται μονάχα στους παραλήπτες: «Καθίστε εκεί που κάθεστε. Μην το κουνάτε ρούπι. Μακριά από τον τόπο σας – αυτόν που θεωρείτε εσείς ως τόπο σας ή αυτόν που θεωρούν ως τόπο σας οι άλλοι για πάρτη σας – είστε ανεπιθύμητοι». Το παλιό καλό αντιρατσιστικό σύνθημα που είχα δει στη Στουτγάρδη το 1990, όταν ήταν της μόδας οι πυρπολήσεις ξενώνων μεταναστών – «Μην ξεχνάς πως και εσύ είσαι ξένος παντού εκτός από εδώ» –, μπορεί τώρα να συμπληρωθεί με μια ζοφερή προειδοποίηση: «Μετά την απομάκρυνση από την πατρίδα σου ουδέν λάθος αναγνωρίζεται».

 

 

196. Να ερμηνεύσεις την πρόθεση του συγγραφέα του Κειμένου 1 (Υπερατλαντικό δουλεμπόριο από το 15ο αιώνα) βασιζόμενος/η σε σχετικά στοιχεία του.

 

197. α. Να αξιολογήσεις την αποδεικτική αξία της μαρτυρίας στο Κείμενο 1(Υπερατλαντικό δουλεμπόριο από το 15ο αιώνα) «Δεν έχουν όπλα ούτε τα γνωρίζουν, γιατί τους έδειξα ένα σπαθί… και ήταν τόσο αδαείς που κόπηκαν».

β. Να σχολιάσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητα του τίτλου του Κειμένου 2(Η σκοτεινή πλευρά της σοκολάτας).

 

198. Να συγκρίνεις με κριτήριο το περιεχόμενο τα Κείμενα 1(Υπερατλαντικό δουλεμπόριο από το 15ο αιώνα) και 2 (Η σκοτεινή πλευρά της σοκολάτας) τεκμηριώνοντας με σχετικές αναφορές την απάντησή σου. (60-70 λέξεις)

 

199. Στο Κείμενο 1 (Η επιστροφή μου στην Ελλάδα αποδείχθηκε πολύ καλή απόφαση. Η κουλτούρα του Έλληνα βοηθάει να κάνουμε καλύτερη έρευνα), συσχετίζοντας τα ρήματα που βρίσκονται σε παροντικούς χρόνους με τα υπόλοιπα που βρίσκονται σε παρελθοντικούς χρόνους, να σχολιάσεις σε 80 περίπου λέξεις τη συναισθηματική κατάσταση που βιώνει, σήμερα, ο συνεντευξιαζόμενος.

 

200. Να περιγράψεις με συντομία τον τρόπο με τον οποίο εξασφαλίζεται η αλληλουχία των νοημάτων στο Κείμενο 2 (Πολιτισμικές ιδιαιτερότητες: Αιτία για διενέξεις).

 

201. Να εντοπίσεις ένα σημείο σύγκλισης και ένα σημείο αντίθεσης ανάμεσα στα Κείμενα 1(Η επιστροφή μου στην Ελλάδα αποδείχθηκε πολύ καλή απόφαση. Η κουλτούρα του Έλληνα βοηθάει να κάνουμε καλύτερη έρευνα) και 2 (Πολιτισμικές ιδιαιτερότητες: Αιτία για διενέξεις) με κριτήριο το περιεχόμενό τους. Να απαντήσεις σε 80 λέξεις με αναφορές στα κείμενα.

 

 

202. Ποια είναι η βασική θέση που διατυπώνει ο συγγραφέας του Κειμένου 2 (Γκοτζίλες στην ομίχλη) και ποια, κατά τη γνώμη σου, η πρόθεσή, ο σκοπός για τον οποίο έγραψε το κείμενο; Πιστεύεις ότι ο τρόπος με τον οποίο οργανώνει το κείμενό του εξυπηρετεί την πρόθεσή του αυτή;

 

203. Η ολικότητα αυτή είναι απότοκος της ολικότητας που έχει η ανθρώπινη πράξη, η οποία συμβαίνει πάντοτε σε ένα πλαίσιο σχέσεων με τον περίγυρό μας, υλικό και ανθρώπινο. Η γλώσσα αναπτύσσεται με συνεχή στάδια αφαίρεσης της συνολικότητας, μέρος της οποίας επιβιώνει στις αμφίσημες λέξεις και φράσεις που χρησιμοποιούμε.

Οι υπογραμμισμένες λέξεις του παραπάνω κειμένου να αντικατασταθούν με άλλες, νοηματικά ισοδύναμες, οι οποίες να αποδίδουν με πιο απλό τρόπο τα γραφόμενα.

 

204. Στο Κείμενο 1(Εικόνα και αρχαιολογία. Η περίπτωση της προϊστορικής αρχιτεκτονικής) παρατηρείται συχνή αναφορά σε ειδικούς επιστήμονες σχετικά με τη σχέση γλώσσας και εικόνας. Λαμβάνοντας υπόψη και το είδος του κειμένου να αναφερθείς στους λόγους αυτής της επιλογής από τον συγγραφέα και να αξιολογήσεις την επικοινωνιακή αποτελεσματικότητά της.

 

[1] Γνωστός για το ανθρωπιστικό του έργο, πρόσωπο – σύμβολο του περασμένου αιώνα, καθώς με δωρεές που συγκέντρωσε από πλούσιους της Ευρώπης δημιούργησε νοσοκομείο στο Λαμπαρονέ της Γκαμπόν και αφιέρωσε τη ζωή του στη θεραπεία ασθενών της περιοχής.

[2] Θεολογικό ρεύμα του αμερικανικού προτεσταντισμού, εχθρικό απέναντι στην επιστήμη, που στοχεύει στην επιστροφή στις εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις.

[3] (μεταφορικά εδώ) Η δυσκολία ή η ανικανότητα να ανεχτούμε τον συνάνθρωπο.

[4] Δύο διαδοχικές τρομοκρατικές ενέργειες∙ η πρώτη από ισλαμιστές, η δεύτερη από άτομα ακραίας πολιτικής ιδεολογίας.