Αδίδακτο κείμενο: Ξενοφῶντος Συμπόσιον Ι, 11-12 (Πανελλήνιες 2011)
Ξενοφῶντος Συμπόσιον Ι, 11-12
Ἐκεῖνοι μὲν οὖν σιωπῇ ἐδείπνουν, ὥσπερ τοῦτο ἐπιτεταγμένον αὐτοῖς ὑπὸ κρείττονός τινος. Φίλιππος δ’ ὁ γελωτοποιὸς κρούσας τὴν θύραν εἶπε τῷ ὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις τε εἴη καὶ δι’ ὅ τι κατάγεσθαι βούλοιτο, συνεσκευασμένος τε παρεῖναι ἔφη πάντα τὰ ἐπιτήδεια ὥστε δειπνεῖν τἀλλότρια, καὶ τὸν παῖδα δὲ ἔφη πάνυ πιέζεσθαι διά τε τὸ φέρειν μηδὲν καὶ διὰ τὸ ἀνάριστον εἶναι. ὁ οὖν Καλλίας ἀκούσας ταῦτα εἶπεν· Ἀλλὰ μέντοι, ὦ ἄνδρες, αἰσχρὸν στέγης γε φθονῆσαι· εἰσίτω οὖν. καὶ ἅμα ἀπέβλεψεν εἰς τὸν Αὐτόλυκον, δῆλον ὅτι ἐπισκοπῶν τί ἐκείνῳ δόξειε τὸ σκῶμμα εἶναι.
ὁ ἀνάριστος = ο νηστικός
Μετάφραση
Εκείνοι, λοιπόν, δειπνούσαν σιωπηλά, σαν να τους είχε επιβληθεί αυτό από κάποιον ανώτερο. Ο Φίλιππος, ο γελωτοποιός, αφού χτύπησε την πόρτα, είπε σε αυτόν που του απάντησε να αναγγείλει ποιος ήταν και για ποιο λόγο επιθυμούσε να μπει μέσα∙ είπε, επίσης, ότι είχε έρθει έχοντας όλα τα αναγκαία για να δειπνήσει με ξένα φαγητά, και πως το παιδί στενοχωριόταν πολύ γιατί δεν είχε μαζί του τίποτε και γιατί ήταν νηστικό. Ο Καλλίας, λοιπόν, όταν άκουσε αυτά, είπε∙ αλλά, βέβαια, φίλοι μου, είναι ντροπή να του αρνηθούμε την είσοδο στο σπίτι∙ ας περάσει λοιπόν μέσα. Και συγχρόνως έστρεψε το βλέμμα του στον Αυτόλυκο, εξετάζοντας φανερά πώς είχε φανεί σ’ εκείνον το αστείο.
- Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις:
κρείττονος: την αιτιατική πληθυντικού του ίδιου βαθμού στο θηλυκό γένος
= κρείττονας – κρείττους
ὅ τι: τη γενική ενικού του ίδιου γένους
= οὗτινος – ὅτου
ἔφη: το τρίτο ενικό πρόσωπο της ευκτικής του ενεστώτα
= φαίη
πάντα: τη δοτική πληθυντικού στο ίδιο γένος
= τοῖς πᾶσι(ν)
φέρειν: το απαρέμφατο αορίστου β΄ στην ίδια φωνή
= ἐνεγκεῖν
ταῦτα: την ονομαστική πληθυντικού του θηλυκού γένους
= αὗται
ἄνδρες: την κλητική του ενικού
= ἄνερ
αἰσχρόν: τη δοτική ενικού του συγκριτικού βαθμού στο ίδιο γένος
= τῷ αἰσχίονι
εἰσίτω: το δεύτερο ενικό πρόσωπο στην ίδια έγκλιση στον ίδιο χρόνο
= εἴσιθι
δόξειε: το τρίτο ενικό πρόσωπο της οριστικής του ίδιου χρόνου
= ἔδοξε(ν)
- Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω λέξεων και φράσεων: αὐτοῖς, τῷὑπακούσαντι, διὰτὸφέρειν, ἀνάριστον, φθονῆσαι, ἐκείνῳ
αὐτοῖς: Αντικείμενο στη μετοχή ἐπιτεταγμένον
τῷ ὑπακούσαντι: Επιθετική μετοχή (με υποκείμενο το άρθρο της), ως έμμεσο αντικείμενο του ρήματος εἶπε
διὰ τὸ φέρειν: Έναρθρο απαρέμφατο, το οποίο μαζί με την πρόθεση διά, δημιουργεί έναν εμπρόθετο επιρρηματικό προσδιορισμό της αιτίας
ἀνάριστον: Κατηγορούμενο στη λέξη τὸν παῖδα μέσω του συνδετικού απαρεμφάτου εἶναι
φθονῆσαι: Τελικό απαρέμφατο, ως υποκείμενο στην απρόσωπη έκφραση αἰσχρὸν (ἐστί). Υποκείμενο του απαρεμφάτου εννοείται σε αιτιατική πτώση, λόγω ετεροπροσωπίας, η αντωνυμία ἡμᾶς
ἐκείνῳ: Δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου μέσω του δοξαστικού ρήματος δόξειε
- «εἶπε τῷὑπακούσαντι εἰσαγγεῖλαι ὅστις εἴη»: Να μετατρέψετε τον πλάγιο λόγο σε ευθύ. Να ληφθεί υπόψη ότι ο πλάγιος λόγος εξαρτάται από το «εἶπε τῷ ὑπακούσαντι».
Ευθύς λόγος: Εἰσάγγειλον ὅστις εἰμί
Το τελικό απαρέμφατο αορίστου εἰσαγγεῖλαι θα μετατραπεί σε προστακτική αορίστου, ώστε να εκφραστεί η έννοια της επιθυμίας. Ενώ, η ευκτική του πλαγίου λόγου της πλάγιας ερωτηματικής θα τραπεί σε Οριστική, μιας και εξαρτάται πλέον από αρκτικό χρόνο (η προστακτική αορίστου είναι αρκτικός χρόνος).
