Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Η επέλαση του κορωνοϊού οδήγησε για ακόμη μια φορά στο κλείσιμο των σχολείων, με τη διαφορά τώρα ότι το εν λόγω μέτρο αφορά μόνο τις λεγόμενες «κόκκινες» περιοχές… Παρόλα αυτά, την ώρα που οι φωνές για δημιουργία μαθητών δύο ταχυτήτων, από τη στιγμή που κάποιοι θα συνεχίσουν με τηλεκπαίδευση (άγνωστο για πόσο διάστημα) και κάποιοι διά ζώσης, πληθαίνουν, στο προσκήνιο ήρθε ξανά το ζήτημα της αξιολόγησης των σχολικών μονάδων.
Έτσι, λοιπόν, την έναρξη της εσωτερικής και εξωτερικής αξιολόγησης των σχολικών μονάδων ως προς το εκπαιδευτικό τους έργο, σηματοδοτεί η υπογραφή της σχετικής υπουργικής απόφασης. Πρόκειται για ένα κυκλικό μοντέλο κατά το οποίο όλα τα σχολεία θα αξιολογούνται, ανά έτος, με βάση τον προγραμματισμό, το σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων.
Ειδικότερα, μεταξύ άλλων, στην υπουργική απόφαση αναφέρεται ότι «σκοπός της εσωτερικήςαξιολόγησης είναι η συνεχής βελτίωση της ποιότητας του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου σε επίπεδο σχολικής μονάδας και κατ’ επέκταση στο σύνολο του εκπαιδευτικού συστήματος». Παράλληλα, επισημαίνεται ότι «η εσωτερική αξιολόγηση – αυτοαξιολόγηση της σχολικής μονάδας είναι μια διαρκής, συμμετοχική και δυναμική διαδικασία στην οποία εμπλέκεται το σύνολο της σχολικής κοινότητας για τον εντοπισμό των θετικών σημείων, που συνδέονται με το έργο που παρέχει η σχολική μονάδα, αλλά και των σημείων που χρήζουν βελτίωσης.
H διαδικασία αυτή αποτελεί τη βάση για τον προγραμματισμό του εκπαιδευτικού έργου, καθώς και για το σχεδιασμό και την υλοποίηση δράσεων που θα συμβάλουν στη βελτίωση της ποιότητας των τριών βασικών λειτουργιών της σχολικής μονάδας, δηλαδή της παιδαγωγικής και μαθησιακής λειτουργίας, της διοικητικήςλειτουργίας, και της λειτουργίας της ως επαγγελματικής κοινότητας μάθησης, που προωθεί την επαγγελματική ανάπτυξη των εκπαιδευτικών.
Βασικός φορέας της διαδικασίας του προγραμματισμού και της εσωτερικής αξιολόγησης είναι η ίδια η σχολική μονάδα, ενώ θεμελιώδη στοιχεία της αποτελούν ο αναστοχασμός, σχετικά με το παρεχόμενο εκπαιδευτικό έργο, αλλά και η τεκμηριωμένη αξιολογική κρίση που βασίζεται στη συστηματική συλλογή στοιχείων από ποικιλία πηγών».
Ως προς την έκθεση εξωτερικής αξιολόγησης, αναφέρεται ότι περιλαμβάνει ανατροφοδοτικές παρατηρήσεις καθώς και προτάσεις υποστήριξης και βελτίωσης σχετικά με το συλλογικό προγραμματισμό, την ανάπτυξη και την υλοποίηση των σχεδίων δράσης της σχολικής μονάδας. Επίσης, περιλαμβάνει την τεκμηριωμένη αποτίμηση των λειτουργιών του σχολείου ανά θεματικό άξονα, αλλά και τη συνολική εκτίμηση των θετικών σημείων και των αδυναμιών του σχολείου όσον αφορά τις τρεις λειτουργίες, καθώς και προτάσεις βελτίωσης.
Ακόμη, επισημαίνεται, μεταξύ άλλων, ότι ο συντονιστής εκπαιδευτικού έργου παιδαγωγικής ευθύνης, κατά τη διατύπωση των ανατροφοδοτικών παρατηρήσεων και προτάσεων, πρέπει να λαμβάνει σοβαρά υπόψη τις συνθήκες λειτουργίας κάθε σχολικής μονάδας, τα κοινωνικο-πολιτισμικά δεδομένα της, τις προσπάθειες του εκπαιδευτικού προσωπικού, καθώς και το γενικότερο κλίμα του σχολείου.
Αναντίρρητα η αξιολόγηση είναι μια διαδικασία που αν λειτουργήσει σωστά και φυσικά με αντικειμενικά κριτήρια έχει τα φόντα να βελτιώσει την ποιότητα της εκπαίδευσης… Στη θεωρία, λοιπόν, η αξιολόγηση του εκπαιδευτικού έργου των σχολείων κάλλιστα θα μπορούσε να συμβάλει στην αναβάθμιση της παρεχόμενης Παιδείας και φυσικά στη βελτίωση πολλών ατέρμονων καταστάσεων που υπάρχουν…
Στο σημείο, όμως, αυτό γεννιούνται αρκετά ερωτήματα και πρώτα απ’ όλα γιατί επιλέγεται να ξεκινήσει μία τέτοια διαδικασία εν μέσω πανδημίας και γενικής αποδιοργάνωσης… Για δεύτερη συνεχή χρονιά τα σχολεία υπολειτουργούν, τα κενά ήταν και είναι αρκετά, τα προβλήματα κυριαρχούν, η τηλεκπαίδευση συνεχίζεται στα σχολεία των «κόκκινων» περιοχών και φυσικά όλο το σκηνικό που έχει δημιουργηθεί μόνο κανονικότητα δεν θυμίζει…
Οι μεταρρυθμίσεις, όποιας φύσεως κι αν είναι, οφείλουν -για να έχουν και κάποιο αποτέλεσμα- να εφαρμόζονται υπό κανονικές συνθήκες κι έπειτα φυσικά από συνεχή διάλογο των άμεσα εμπλεκομένων πλευρών. Επίσης, για να γίνει σωστή και αντικειμενική αξιολόγηση που θα βοηθήσει ώστε να αναβαθμιστούν τα σχολεία στην πράξη, το υπουργείο οφείλει να δώσει στους καθηγητές όλα τα μέσα που χρειάζονται ώστε να κάνουν τη δουλειά τους απρόσκοπτα… Στο πλαίσιο αυτό δεν είναι δυνατόν να ζητάς από τους εκπαιδευτικούς να προσαρμόζονται από μόνοι τους σε κάθε αλλαγή που επιχειρείς δίχως να τους επιμορφώνεις… Δεν γίνεται να θέλεις να αξιολογήσεις το εκπαιδευτικό έργο σε σχολεία όπου τα κενά των καθηγητών δεν καλύπτονται έγκαιρα, σε σχολεία που δεν έχουν υποδομές και υλικοτεχνικό εξοπλισμό για να δουλέψουν οι εκπαιδευτικοί…
Τι νόημα έχει να αξιολογήσεις τα σχολεία αν πρώτα δεν σταματήσεις σαν κράτος να αναθέτεις σε καθηγητές να διδάσκουν αντικείμενα που δεν έχουν σπουδάσει; Σε τι θα βοηθήσει η αξιολόγηση αν δεν μειωθούν οι μαθητές στις τάξεις ώστε το μάθημα να γίνει ποιοτικότερο και καλύτερο; Πώς θα αναβαθμιστεί το έργο των εκπαιδευτικών όταν διδάσκουν συνεχώς με τα ίδια σχολικά εγχειρίδια, μερικά από τα οποία βρίθουν λαθών και εκτός αυτού είναι και κακογραμμένα… Πώς θα αξιολογήσεις τα σχολεία όπου ο επαγγελματικός προσανατολισμός απουσιάζει; Και πολλά ακόμη που αν τα απαριθμήσουμε, θα χαθεί το μέτρημα…
Από την άλλη πλευρά, ούτε λύση είναι να λες συνέχεια «όχι» σε όλα. Η αξιολόγηση είναι απαραίτητη, για να πετύχει, όμως, εκτός από τα παραπάνω, χρειάζεται επιπλέον καλόπιστη κριτική, συνεννόηση και συζήτηση ώστε να καταλήξει ο κλάδος σε μια εποικοδομητική πρόταση που όντως θα οδηγεί σε καλύτερα σχολεία και εκπαιδευτικούς (εφαρμόσιμη πρόταση και όχι τα συνήθη ανεφάρμοστα). Η παρούσα πρόταση του υπουργείου είναι μια πρώτη βάση, αλλά πρέπει να συνοδευτεί από έργα και άμεσες παρεμβάσεις. Τα προβλήματα είναι γνωστά σε όλους, λύσεις υπάρχουν, θέληση και πράξεις χρειάζονται…
Οποιαδήποτε προσπάθεια αξιολόγησης για να έχει σωστή βάση πρέπει να έχει κοινά και αποδεκτά κριτήρια από όλους και να ελέγχεται διαρκώς από όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Όχι μόνο από όποιον είναι στην κυβέρνηση την εκάστοτε χρονική στιγμή. Τέλος, χρειάζεται χρηματοδότηση και ενίσχυση όλων των εκπαιδευτικών δομών. Με τον τρόπο αυτό και πολλά προβλήματα θα διορθωθούν αλλά και θα αποτιμάται ουσιαστικά το έργο της κάθε σχολικής μονάδας μήπως και τα επόμενα χρόνια υπάρξει ουσιαστική βελτίωση στον τόσο σημαντικό για όλη τη χώρα τομέα της Παιδείας…
