Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Ξυπνάς το πρωί, ανοίγεις τα μάτια σου, σηκώνεσαι από το κρεβάτι και το πρώτο πράγμα που συνειδητοποιείς είναι πως για ακόμη μια μέρα συνεχίζεται αυτό το «κακόγουστο αστείο»… Τρέχεις γρήγορα να ετοιμαστείς για να πας στη δουλειά σου, μέσα στον πανικό σου ξεχνάς να στείλεις το απαραίτητο μήνυμα για να μετακινηθείς, φοράς τη μάσκα σου, φοβάσαι διαρκώς μην αρρωστήσεις, ανησυχείς για τα αγαπημένα σου πρόσωπα, ξεκινάς τη μέρα σου και χωρίς να το καταλάβεις έχει πάλι βραδιάσει… Ετοιμάζεσαι να κλείσεις τα μάτια σου, κοιμάσαι και όλα πάλι απ’ την αρχή…
Και αν δουλεύεις ακόμη ή έχεις ανοιχτή την επιχείρησή σου βλέπεις κάποιο φως στον ορίζοντα! Αν, πάλι, έχεις χάσει τη δουλειά σου λόγω της πανδημίας, βλέπεις να αυξάνονται κατακόρυφα η ανασφάλεια και το άγχος, έχεις περισσότερο χρόνο για αρνητικές σκέψεις και δεν βλέπεις πουθενά φως… Αποφασίζεις να ενημερωθείς για όσα συμβαίνουν, βλέπεις και ακούς παντού για γεγονότα που σε στενοχωρούν, σκέφτεσαι αν θα γίνουν κάποτε όλα όπως παλιά και αναπολείς τα πιο απλά καθημερινά πράγματα που έκανες, τα οποία τα «χλεύαζες» γιατί πολύ απλά τα θεωρούσες δεδομένα… Τώρα, όμως, που τα πάντα έχουν ανατραπεί και θέλεις να κάνεις όλα εκείνα που υπό κανονικές συνθήκες φρόντιζες να αναβάλλεις με κάθε ευκαιρία, δεν μπορείς… Πόσο οξύμωρο είναι όλο αυτό!
Όλα τα παραπάνω θα μπορούσαν να είναι οι καθημερινές σκέψεις ενός ενήλικα την ώρα που τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τον κορωνοϊό και τις μεταλλάξεις του, τα εμβόλια, τα κρούσματα, τους θανάτους, τους διασωληνωμένους, το άνοιγμα και το κλείσιμο των σχολείων, των επιχειρήσεων, τους απλήρωτους και μη λογαριασμούς, και πολλές ακόμη -αρνητικές στην πλειοψηφία τους- σκέψεις… Και τονίζω το «θα μπορούσαν» διότι φυσικά υπάρχουν και εκείνοι που παρά τα όσα γίνονται συνεχίζουν να σκέφτονται τα πάντα υπό ένα θετικό πρίσμα και ομολογώ ότι τους ζηλεύω!
Το προνόμιο, όμως, της σκέψης δεν το έχουμε μόνο οι ενήλικες αλλά και τα παιδιά! Το ότι η πανδημία έχει επηρεάσει τόσο την εκπαιδευτική διαδικασία όσο και την ψυχολογία των μαθητών, με όλη αυτή την πολύμηνη αποχή από τα σχολεία και τις συνεχόμενες αλλαγές, είναι χιλιοειπωμένο… Αναντίρρητα οι συνέπειες στη συναισθηματική και κοινωνική ανάπτυξη των παιδιών είναι πάρα πολύ σοβαρές και σ’ αυτό συντελούν τα μέγιστα η διακοπή της κανονικότητας της εκπαίδευσης, των σωματικών δραστηριοτήτων και των ευκαιριών κοινωνικοποίησης, παράγοντες που είναι σημαντικοί για τη φυσιολογική ανάπτυξη όλων των παιδιών.
Τι θα μπορούσε άραγε να σκέφτεται, για παράδειγμα, ένας μαθητής που λίγους μήνες πριν δώσει πανελλαδικές εξετάσεις, εκτός των πρακτικών προβλημάτων που υπάρχουν στην προετοιμασία του, έχει παράλληλα να αντιμετωπίσει και το ψυχολογικό κόστος της καραντίνας και του εγκλεισμού;
Σύνθετη απάντηση γιατί φυσικά κάθε άνθρωπος είναι ξεχωριστή προσωπικότητα και το βλέπει διαφορετικά! Κάποιος μπορεί να χαίρεται που μειώθηκε η ύλη, κάποιος πάλι ίσως είναι χαρούμενος που μπορεί να παρακολουθεί το μάθημα από το κρεβάτι του και κάποιος άλλος μπορεί να αγωνιά ακόμη περισσότερο από ό,τι πριν γιατί γνωρίζει πως η διά ζώσης εκπαίδευση τόσο στο σχολείο όσο και στο φροντιστήριο δεν μπορεί να αντικατασταθεί με την τηλεκπαίδευση και κατά συνέπεια φοβάται ότι σε κάποιο βαθμό αυτό θα του κοστίσει στο τέλος. Και οι τρεις, όμως, είναι σίγουρο ότι θα ήθελαν να ζήσουν ξανά σε ένα ασφαλές περιβάλλον, τόσο σχολικό όσο και κοινωνικό, δίχως περιορισμούς…
Πρόσφατα, συνομιλώντας με ορισμένους μαθητές μου της τελευταίας τάξης του Λυκείου διαπίστωσα τελικά ότι το ψυχολογικό κόστος πιθανώς στο τέλος να είναι ακόμη μεγαλύτερο από το εκπαιδευτικό… Θέλω, όμως, πάρα πολύ να σταθώ στην απάντηση ενός παιδιού στην ερώτηση γιατί «πιστεύετε πως η απόδοσή σας έχει πέσει τώρα τελευταία;». Η απάντηση μπορεί να ήταν λιτή αλλά ταυτόχρονα έλεγε σχεδόν τα πάντα με λίγες λέξεις: «Δάσκαλε, κουράστηκα. Θέλω να ζήσω πάλι!».
Πραγματικά με ταρακούνησε και κάπου εκεί κατάλαβα για ακόμη μια φορά ότι κι εμείς οι εκπαιδευτικοί οφείλουμε περισσότερο από ποτέ άλλοτε να διαδραματίσουμε ένα σημαντικό ρόλο στην προάσπιση της ψυχικής υγείας των μαθητών μας. Ας μην ξεχνάμε ότι και τα παιδιά με τη σειρά τους δεν είναι δυνατόν να σκέφτονται μόνο το σχολείο και τα μαθήματά τους… Θέλουν κι αυτά να ζήσουν ξανά όπως πριν, να συζητήσουν με τους φίλους τους, να παίξουν, να ερωτευτούν, να κάνουν τις βόλτες τους, να γελάσουν, όπως κι εμείς επιθυμούσαμε το ίδιο στην ηλικία τους…
Εκπαιδευτικός δεν σημαίνει μόνο «διδάσκω την ύλη και μεταφέρω γνώσεις και μεθοδολογίες». Είναι αναγκαίο τις ώρες αυτές τα παιδιά να μπορούν να μας εμπιστευτούν, να νιώθουν ασφάλεια και αμέριστη συμπαράσταση στην προσπάθειά τους… Παράλληλα μέσα από τη συζήτηση πρέπει να τους οδηγήσουμε να υιοθετήσουν υγιείς στρατηγικές αντιμετώπισης του στρες (άσκηση, διάβασμα, διαχείριση χρόνου, μουσική) προκειμένου να μη βρίσκουν μοναδικό διέξοδο από την καραντίνα στη συνεχή ενασχόληση με το διαδίκτυο, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια…
Η εξελισσόμενη πανδημία με «πρωταγωνιστή» έναν αόρατο πλην όμως ύπουλο, επίμονο και ισχυρό εχθρό έχει προκαλέσει (και συνεχίζει να προκαλεί) τεράστια συναισθηματική επιβάρυνση, με αποτέλεσμα η ψυχική υγεία του γενικού πληθυσμού να μετεξελίσσεται σε έναν ακόμη μεγάλο ασθενή που θα αναγκαστεί να θεραπεύσει σε δεύτερο χρόνο το σύστημα υγείας. Συμπληρώνοντας σχεδόν ένα χρόνο, μέσα στον οποίο μάθαμε να συνυπάρχουμε με τον ιό, το μόνο που μπορούμε να αναφωνήσουμε με σιγουριά, είναι ότι «θέλουμε να ζήσουμε ξανά», μέσα σ’ ένα ασφαλές περιβάλλον όπου πρώτιστα δεν θα κινδυνεύει η υγεία μας! Μέχρι να φτάσει η ώρα αυτή, οφείλουμε να τηρούμε τα μέτρα και πάνω απ’ όλα να ελπίζουμε σ’ ένα καλύτερο αύριο!
