Της Νικολέτας Θάνου

 

 «Πόλεμος πατήρ πάντων»  Ηράκλειτος

«Να μιλήσω για ήρωες, να μιλήσω για ήρωες …οι ήρωες προχωρούν στα σκοτεινά» : Γ. Σεφέρης, Τελευταίος Σταθμός

 

Όταν μιλάμε για ήρωες εννοούμε τους ανθρώπους εκείνους που σε δύσκολες συνθήκες και υπό την πίεση ανώτερων ηθικών επιταγών υπερέβησαν εαυτόν και πέτυχαν σημαντικές νίκες είτε στο πεδίο των μαχών σε περιόδους πολέμου ή στην αρένα του κοινωνικού βίου σε συνθήκες ειρήνης. Ακόμα όμως κι όταν η έκβαση του παράτολμου εγχειρήματος,  που διαπνεόταν από την πίστη σε υψηλές αρχές και ιδανικά και τη διάχυση της ατομικότητας  στο συλλογικό  συμφέρον, δεν είχε την επιθυμητή  κατάληξη, η  αυτοθυσία των ηρώων και οι άθλοι τους εξασφάλιζαν την υστεροφημία και μία ξεχωριστή θέση στις δέλτους της ιστορίας, ώστε να μνημονεύονται εις τους αιώνες και να τιμώνται ως ανυπέρβλητα πρότυπα αρετής και αντρείας.

 Ο Λυσίας στον Επιτάφιό του προς τιμήν των νεκρών του Πελοποννησιακού πολέμου, μακαρίζει αυτούς που θυσιάστηκαν για την πατρίδα θεωρώντας τους «ευδαιμονεστάτους», γιατί ο θάνατός τους δεν ήταν ούτε φυσικός ούτε τυχαίος, αλλά αποτέλεσμα επιλογής, επιλογής του καλλίστου θανάτου, αφού κινδύνευσαν για τα πιο μεγάλα και πιο ωραία.  Οι ήρωες της εποχής  εκείνης παρέκαμπταν τη θνητή τους φύση για να κερδίσουν την αθάνατη δόξα στα πεδία των μαχών, όπου κρινόταν μια επαίσχυντη  ζωή  σε περίπτωση δειλίας ή ένας τιμημένος  θάνατος στην  περίπτωση επίδειξης απαράμιλλου ηρωισμού.

Η ελληνική Ιστορία βρίθει επώνυμων και ανώνυμων ηρώων που χάθηκαν στα πεδία των μαχών σε καιρούς  όπου η μάχη  με αγχέμαχα όπλα αποτελούσε το βαρόμετρο του ηρωισμού, αλλά έδινε και το στίγμα της κινητικότητας, με την έννοια της δράσης και της αντίδρασης των αντίθετων δυνάμεων, που σύμφωνα με τον Ηράκλειτο αποτελούσε αρχή που ρυθμίζει τη λειτουργία της φύσης, αλλά και τις διαφορές, τις συγκρούσεις των ανθρώπων (πόλεμος πατήρ πάντων).  Ήταν ο πόλεμος ανάλογος με το λόγο που συνέχει τους ανθρώπους και τον κόσμο, ήταν η πάλη που εναρμονίζει τα αντίθετα  γεννώντας την ωραία αρμονία. Η επιβίωση του ανθρώπινου γένους εξασφαλίστηκε από όλους αυτούς που δέχτηκαν να συμμετάσχουν σε αυτή την πάλη οικειοθελώς  έχοντας συναίσθηση του υψηλού χρέους αλλά και του αντίπαλου δέοντος  που έστεκε πάντα ετοιμοπόλεμο και απειλητικό. Κάπως έτσι γεννήθηκαν οι ήρωες  της δράσης και του λόγου.

Αν έρθουμε στο σήμερα θα δούμε ότι η σύγχρονη  πολυπλόκαμη πραγματικότητα και η ανορθόδοξη λογική της απαιτεί ήρωες που  μάχονται ενάντια σε αόρατους εχθρούς και ήρωες που αγωνίζονται  με τον εαυτό τους, προκειμένου να διατηρήσουν την εσωτερική τους ισορροπία. Ο πόλεμος επαναπρογραμματίστηκε,  ώστε ο άνθρωπος να στραφεί ενάντια στον εαυτό του και όχι στους πραγματικούς αυτουργούς της υποδούλωσής του. Είναι από τα σημεία των καιρών η απαγόρευση  όχι μόνο του αντιδραστικού  λόγου ως αντίλογου, αλλά και της άρσης του αντιπάλου ως μορφής, ως υλικής υπόστασης. Να στραφεί ο πληγιασμένος  και  ταλαιπωρημένος άνθρωπος ενάντια σε ποιον; Οι  εχθροί αόρατοι, ο αντίλογος ανύπαρκτος. Για πρώτη ίσως φορά στη νεότερη Ιστορία επήλθε μια συλλογική συμφωνία, μια παγκόσμια συναίνεση.  Το σύμφωνο της αδράνειας και της σιωπής. Η όποια εξέλιξη είναι μονόδρομος και συνιστά  έναν αθόρυβο πόλεμο  με τον φοβισμένο εαυτό μας, εφόσον είναι ο μοναδικός που δεν υπόσχεται θύματα. Ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε.

Η επιβεβλημένη, λοιπόν, απομόνωση κυοφορεί ήρωες. Ήρωες, όμως, άλλου τύπου, πιο εξελιγμένους, προσαρμοσμένους στα νέα δεδομένα. Αυτούς που στη μάχη με το φόβο θα βγουν αλώβητοι, αυτοί που θα σταθούν απέναντι στην οφθαλμολαγνεία της εξουσίας και στις σουρεαλιστικές της παραστάσεις  με σθένος και κριτική ματιά, ώστε και με αόρατους εχθρούς να τα βάλουν, αλλά και με το τέρας του φόβου, που κουρνιάζει στα τρίσβαθα της ψυχής τους και τώρα έχει θεριέψει και γίνεται ανεξέλεγκτο. Αυτοί θα είναι οι ήρωες του 21ου αιώνα, οι απλοί άνθρωποι της διπλανής πόρτας, οι άοπλοι, οι μη εκπαιδευμένοι, οι χωρίς πανοπλίες  και βαρύ υλικό οπλισμό, αλλά με ψυχικά αποθέματα τέτοια που θα αναδείξουν τη νέα μορφή του homo sapiens, τον  homo humanus, τη βελτιωμένη του εκδοχή, την ανθρώπινη. Είναι αυτοί που σηκώνουν το βάρος της ευθύνης  απέναντι  στον συνάνθρωπο, είναι αυτοί που η ηθική τους επένδυση απεκδύει τους αμοραλιστές της εξουσίας από το δίκαιο της Ισχύος αφήνοντάς τους εκτεθειμένους και «λίγους» απέναντι σε σύγχρονες απειλές.

 Ζούμε σε περίεργες εποχές. Το μέλλον είναι αβέβαιο όσο ποτέ άλλοτε. Αν υπάρχει κάτι που δεν πρέπει να ξεχαστεί είναι ότι η χώρα μας ανέθρεψε γενιές ηρώων που έδειξαν το δρόμο με το δικό τους μοναδικό τρόπο. Ήρθε η στιγμή να τους μνημονεύσουμε, να τους αφουγκραστούμε,  να συνομιλήσουμε μαζί τους  μελετώντας τους, ακολουθώντας το παράδειγμά τους.  Αυτή η μάχη με τον εαυτό μας και με τον ανοικτίρμονα  χρόνο,  θα μας ενδυναμώσει,  για να είμαστε υποψιασμένοι  ως σύγχρονοι  Λαοκόοντες απέναντι σε νέες  αλληλέγγυες “ προσφορές”,  που οι Μεσσίες των πολιτικών και οικονομικών καθεστώτων θα μας παρουσιάσουν ως σωτήριες. Έχουμε αμετάθετο χρέος να θωρακίσουμε την πνευματική και πολιτική μας υπόσταση, για να εξασφαλίσουμε την Αριστοτελική ευδαιμονία, η οποία βάναυσα μας αφαιρείται.   Ο ηρωισμός θα αναβλύσει αρχικά ως εσωτερική δύναμη για να μεγαλουργήσει ως εξωτερική. Το “Αγάπα τον άνθρωπο γιατί είσαι εσύ” του Καζαντζάκη επικαιροποιείται και ήρθε η ώρα να υλοποιηθεί. Ο σημερινός ήρωας είναι ο άνθρωπος, οι σημερινοί ήρωες είμαστε όλοι μας. Απλά ακόμη δεν το γνωρίζουμε.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.