Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Η αξιολόγηση είναι το πιο παλιό, αλλά και το πιο νέο αντικείμενο ενδιαφέροντος στην ελληνική εκπαίδευση. Είναι το πιο παλιό, γιατί ανέκαθεν υπήρχαν μορφές εκπαιδευτικής αξιολόγησης, έστω και αν περιορίζονταν σχεδόν αποκλειστικά στην παραδοσιακή «εξέταση» των μαθητών και στην παραδοσιακή «επιθεώρηση» των εκπαιδευτικών. Είναι το πιο νέο, γιατί μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται συνείδηση του εκπαιδευτικού κόσμου η ανάγκη για αναθεώρηση των μεθόδων και μέσων εκπαιδευτικής αξιολόγησης.
Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο διαπιστώνεται η ανάγκη για μια νέα θεώρηση των αντιλήψεων περί αξιολόγησης, όχι μόνο μέσα στα στενά πλαίσια της εξέτασης και της επιθεώρησης, αλλά σε ευρύτερα, και προπάντων ορθότερα και περισσότερο επιστημονικά πλαίσια. Διαπιστώνεται επιπλέον η ανάγκη για ουσιαστικότερη και επωφελέστερη χρήση τόσο της διαδικασίας όσο και των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης.
Η αξιολόγηση στην εκπαίδευση είναι ένα βαρυσήμαντο αλλά και επίκαιρο ζήτημα την ώρα που πρόσφατα μόλις η υπουργός Παιδείας τόνισε σχετικά σε συνέντευξή της ότι «σχεδιάζουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα αξιολόγησης πρώτα των σχολικών μονάδων και εν συνεχεία των εκπαιδευτικών, με αποκλειστικό στόχο τη διαρκή βελτίωση, την επιβράβευση αλλά και την αναβάθμιση του παρεχόμενου εκπαιδευτικού έργου συνολικά. Η αξιολόγηση θα συνδέεται με την αντιμετώπιση αδυναμιών σε επίπεδο σχολικής μονάδας και με την επιμόρφωση των εκπαιδευτικών, που θα είναι εστιασμένη στις ανάγκες τους. Πιστεύουμε και επενδύουμε στους δασκάλους και στους καθηγητές μας».
Αρχικά, πρέπει να τονιστεί ότι η εκπαιδευτική αξιολόγηση, ζητούμενο που τίθεται ολοένα και πιο επιτακτικά στις σύγχρονες κοινωνίες, είναι ένας ευρύς όρος ο οποίος δεν περιορίζεται στον έλεγχο της προόδου των μαθητών αλλά περιλαμβάνει τη λειτουργία και αποτίμηση ολόκληρου του εκπαιδευτικού συστήματος. Η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων είναι μια διαδικασία η οποία οδηγεί στη διαπίστωση των ισχυρών και αδύνατων σημείων του οργανωτικού τους πλαισίου και στη λήψη μέτρων με σκοπό τη βελτίωση…
Στην ευρύτητα του όρου της αξιολόγησης εντάσσεται και η αξιολόγηση του διδακτικού έργου των εκπαιδευτικών, η οποία αποτελεί για τον εκπαιδευτικό κόσμο αντικείμενο έντονης κριτικής, συνδεδεμένης περισσότερο με το περιεχόμενο, τις μορφές και τους σκοπούς της παρά με αυτή καθαυτή τη διαδικασία.
Ένα από τα κεντρικά ζητήματα του εκπαιδευτικού κόσμου είναι η βελτίωση της σχολικής αξιολόγησης αποτιμώντας το σύγχρονο σχολείο μέσα στις κοινωνικές, οικονομικές και τεχνολογικές αναδομήσεις και αναδιαρθρώσεις των τελευταίων δεκαετιών σε παγκόσμιο επίπεδο. Το ενδιαφέρον του εκπαιδευτικού κόσμου για το ζήτημα της αξιολόγησης του εκπαιδευτικού έργου είναι αναντίρρητο τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνές επίπεδο απασχολώντας εντατικά τον εκπαιδευτικό κόσμο τις τελευταίες δεκαετίες.
Η σχολική αξιολόγηση παρουσιάζεται στις μέρες μας ως επιταγή αναβάθμισης κάθε προσπάθειας να υπάρχει μια σύγχρονη και επιστημονικά τεκμηριωμένη απόδειξη των σχολικών πεπραγμένων. Η εκπαιδευτική αξιολόγηση πρέπει να είναι μια γόνιμη διαδικασία ανατροφοδότησης και επανασχεδιασμού του εκπαιδευτικού έργου αλλά και να πραγματοποιείται με αντικειμενικά κριτήρια. Αναντίρρητα, όμως, οφείλει να πραγματοποιείται από ανθρώπους που κάλλιστα θα γνωρίζουν τα προβλήματα που αντιμετωπίζει ο εκπαιδευτικός μέσα στην τάξη, έχοντας σε πρωταγωνιστικό ρόλο τους ίδιους με την αυτοαξιολόγηση, τους σχολικούς συμβούλους και τους συναδέρφους τους μέσα από το σύλλογο διδασκόντων.
Όποιος αναλαμβάνει ρόλο αξιολογητή θα πρέπει πρώτα να επιμορφωθεί και να λάβει ειδική κατάρτιση πάνω στα θέματα της αξιολόγησης έτσι ώστε να προσδίδεται επιστημονικό κύρος και αξιοπιστία στην εφαρμογή της αξιολόγησης. Ιδιαίτερα σημαντικά κριτήρια μάλιστα για την αξιολόγηση των εκπαιδευτικών πρέπει να είναι η υπευθυνότητα, η διδακτική – παιδαγωγική ικανότητα και η συμπεριφορά απέναντι στους μαθητές. Η αξιολόγηση δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως ένας τιμωρητικός μηχανισμός από την πολιτεία.
Η βελτίωση της εκπαίδευσης εξαρτάται από την αναγνώριση των ικανών εκπαιδευτικών, τον εντοπισμό των αδυναμιών και την προσπάθεια βελτίωσης. Ένα καλά σχεδιασμένο σύστημα αξιολόγησης μπορεί να αποτελέσει ένα σημαντικό κεφάλαιο για την αναβάθμιση των εκπαιδευτικών και του συνόλου του εκπαιδευτικού συστήματος. Όλοι οι άνθρωποι, άλλωστε, είναι συνηθισμένοι στην αξιολόγηση από τρίτους. Έτσι, εν προκειμένω, αξιολογείται κανείς από μαθητές, εκπαιδευτικούς ή γονείς και παίρνει την αντίστοιχη ανατροφοδότηση. Κι αν δούμε το ζήτημα και μέσα από μια διαφορετική σκοπιά θεωρώ ότι η αξιολόγηση είναι παράλληλα κι ένα άκρως δίκαιο αίτημα για την κοινωνία μας… Όποιος εργάζεται στον ιδιωτικό τομέα, άλλωστε, κρίνεται συνεχώς, μέρα με τη μέρα, αξιολογείται και φυσικά τα αποτελέσματα αυτής της άτυπης αξιολόγησης κρίνουν εν πολλοίς το επαγγελματικό του μέλλον, αφού κατά γενική ομολογία όταν κάποιος είναι καλός στη δουλειά του συνήθως αυτό επιδρά άμεσα στην ενίσχυση ή μείωση του πελατολογίου του… Δεν είναι δίκαιο, λοιπόν, υπό αυτή την έννοια να αξιολογούνται και όλοι όσοι εργάζονται στο δημόσιο τομέα; Πόσο μάλλον όσοι εργάζονται σ’ έναν τόσο κρίσιμο κλάδο, όπως είναι αυτός της Παιδείας;
Για όλα τα παραπάνω, λοιπόν, το υπουργείο Παιδείας, το οποίο είναι αποκλειστικά υπεύθυνο για το πλαίσιο της επιμόρφωσης των εκπαιδευτικών με στόχο την υλοποίηση της εκπαιδευτικής πολιτικής, οφείλει να πάρει πρωτοβουλίες άμεσα και να προχωρήσει στην εκπαιδευτική αξιολόγηση το συντομότερο δυνατό. Ο εκπαιδευτικός δεν είναι μόνο για να… μεταδίδει τη διδακτέα ύλη στους μαθητές. Οφείλει να επιμορφώνεται αλλά και να αξιολογείται για την παιδαγωγική του επάρκεια. Είναι μια απόφαση που πρέπει να παρθεί ανεξαρτήτως πολιτικού κόστους.
