«Η σημασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας για την έρευνα της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού»
Στη Δημοσία Συνεδρία της Ολομελείας της Ακαδημίας Αθηνών της 5ης Δεκεμβρίου 2019 η ακαδημαϊκός κυρία Χρύσα Μαλτέζου παρουσίασε ανακοίνωση με θέμα « Η σημασία του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας για την έρευνα της ιστορίας του Νέου Ελληνισμού», με σκοπό την ενημέρωση του σώματος ως προς την κατάσταση που επικρατεί στο μόνο επιστημονικό ίδρυμα που διαθέτει η χώρα στο εξωτερικό. Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στην προσφορά του Ινστιτούτου στην πρόοδο της επιστήμης, σημειώνοντας ότι η ίδρυσή του αποτέλεσε καθοριστικής σημασίας σταθμό στην προαγωγή της μελέτης της ιστορίας του μεταβυζαντινού και Νέου Ελληνισμού.
Η εικόνα για τις συνθήκες που επικρατούσαν στη βενετοκρατούμενη Ελλάδα κατά τη μακραίωνη περίοδο της ξένης κυριαρχίας στον ελληνικό χώρο ήταν ως την ίδρυση του Ινστιτούτου εξαιρετικά θολή. Το ιστοριογραφικό τοπίο ἀλλαξε άρδην με τη λειτουργία του ιδρύματος. Χάρη στη δραστηριότητα που έχει αναπτύξει το Ινστιτούτο, εντοπίστηκαν και μελετήθηκαν πολυάριθμοι άγνωστοι αρχειακοί θησαυροί που απόκεινται στις βιβλιοθήκες και τα μουσεία της Βενετίας, οι οποίοι αφορούν την ιστορία του ελληνισμού στο μεγάλο τόξο του χρόνου από την ύστερη βυζαντινή περίοδο ως την κατάλυση της βενετικής πολιτείας από τον Βοναπάρτη.
Η δραστηριότητα του Ινστιτούτου αποτυπώνεται με ευκρίνεια στο εκδοτικό έργο του: μονογραφίες, ἀρθρα, συστηματικοί κατάλογοι και ευρετήρια εικόνων, αρχείων και χειρογράφων, πρακτικά συνεδρίων, διδακτορικές διατριβές, σύμμεικτοι τόμοι κ.ά. Στη σφαίρα των ενδιαφερόντων του Ινστιτούτου εισχώρησαν ποικίλες θεματικές, όπως η οργάνωση της κοινωνίας στις ελληνικές βενετοκρατούμενες περιοχές, η ιδεολογία αρχόντων και αρχομένων, οι κάτοικοι των αστικών κέντρων και της περιφέρειας, οι βυζαντινοί λόγιοι, οι κωνσταντινουπολίτες πρόσφυγες στη Βενετία μετά την τουρκική κατάκτηση της Πόλης, η βενετοκρητική τέχνη, οι ζωγράφοι και τα έργα τους, τα βυζαντινά και μεταβυζαντινά κειμήλια στη Γαληνοτάτη, η εκκλησία, η πρώιμη νεοελληνική λογοτεχνία, η ιστορία της Ελληνικής Αδελφότητας της Βενετίας, της σπουδαιότερης ελληνικής κοινότητας της διασποράς κ.ά.
Στη συνέχεια η ομιλήτρια υπενθύμισε στο σώμα ότι με τον νέο νόμο που ψηφίστηκε από την προηγούμενη Βουλή η Ακαδημία Αθηνών, η οποία από την ίδρυση του Ινστιτούτου είχε πρωτεύοντα ρόλο στη λειτουργία του έπαψε πλέον να έχει σχέση με το ίδρυμα. Σήμερα το ερευνητικό έργο του Ινστιτούτου, στοχευμένο στη μελέτη των αναρίθμητων εγγράφων που σώζονται στα βενετικά αρχεία, έχει ουσιαστικά αδρανήσει, καθώς το ίδρυμα δεν έχει ούτε διευθυντή ούτε επιστημονικό συμβούλιο, ενώ η βιβλιοθήκη και το αρχείο του παραμένουν κλειστά στους ερευνητές. Για να επανεύρει το Ινστιτούτο τον ερευνητικό βηματισμό του, επιτακτική κρίνεται η ανάγκη να ανακτήσει και πάλι το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας τη θέση του στα δρώμενα του ιδρύματος.
Στη συζήτηση που ακολούθησε έλαβαν μέρος με καίριες παρατηρήσεις οι ακαδημαϊκοί κυρία Αννα Μπενάκη Ψαρούδα και οι κύριοι Απόστολος Γεωργιάδης, Παναγιώτης Βοκοτόπουλος, Μανόλης Κορρές, Αθανάσιος Φωκάς και ο Eusebi Ayensa Pratt, αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας.
Η Ακαδημία Αθηνών η οποία έχει δημιουργήσει το Ινστιτούτο αισθάνεται ότι φθείρεται έργο πολλών διαπρεπών Ελλήνων και ενδιαφέρεται ζωηρώς για την αποκατάσταση της επιστημονικής τάξεως και δεοντολογίας.
