Διδάσκουμε με ό,τι είμαστε!

Αν δεν διαπαιδαγωγούμε, ποιος είναι ο εκπαιδευτικός μας ρόλος;

 

Του Νίκου Τσούλια

 

     Συζητάμε διεξοδικά και συστηματικά στις Γενικές Συνελεύσεις μας, στις συνεδριάσεις των Διοικητικών Συμβουλίων της ΟΛΜΕ και των ΕΛΜΕ εκπαιδευτικά, επαγγελματικά, κοινωνικά, πολιτικά ζητήματα, και είναι απόλυτα θετικό.

     Αλλά γιατί δεν συζητάμε καθόλου ένα βασικό στοιχείο του βαθύ πυρήνα της σχολικές λειτουργίας, τη διαπαιδαγώγηση; Γιατί αυτό το μείζον θέμα αφορά μόνο το πεδίο των συνεδριάσεων των Συλλόγων Διδασκόντων; Γιατί οι κορυφαίες συλλογικές μας δράσεις έχουν εξοβελίσει το βασικό μέλημα κάθε εκπαιδευτικού; Γιατί οι παρατάξεις θεωρούν το ζήτημα της αγωγής των μαθητών ως συντηρητικό ή ως ξεπερασμένο; Με αυτή την αναιτιολόγητη συμπεριφορά μας – ως κλάδος και ως εκπαιδευτικό κίνημα – δεν παραδεχόμαστε ότι το αξιακό περιεχόμενο του σχολείου και η κοσμοθεωρία της δημοκρατικής εκπαίδευσης δεν έχουν και ιδιαίτερη σημασία;

     Όταν σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από ανορθολογικά, αντιδραστικά, παρακμιακά και ανελεύθερα ιδεολογικά στοιχεία, δεν μπορούν οι κύριοι φορείς της αγωγής και της διαπαιδαγώγησης να αρχίζουν και να τελειώνουν την εκπαιδευτική τους παρέμβαση κυρίως (ή και μόνο) στο ζήτημα της μεταβίβασης της γνώσης. Σε μια τέτοια περίπτωση, αποδεχόμαστε τη στρατηγική ήττα του επαγγέλματός μας (αφού απεμπολούμε τον καταστατική μας αποστολή) και την περιθωριοποίηση του σχολείου σε έναν ρόλο τυποποιημένης εκπαίδευσης – κατάρτισης απομακρυσμένο από την παιδεία και της μόρφωση.

     Θεωρούμε ότι δεν έχει νόημα το φιλοσοφικό και κοσμοθεωρητικό σύμπαν του σχολείου. Με αυτό τον τρόπο, η όποια απόπειρα εξανθρωπισμού και κοινωνικοποίησης των νέων είναι εξ αρχής υπονομευμένη, αφού μένει απέξω η φλόγα της προοδευτικής παιδείας και της ανθρωπιστικής εκπαίδευσης. Χάνουμε, ως εκπαιδευτικοί, έναν αγώνα όχι μόνο γιατί δεν τον δίνουμε ποτέ αλλά και γιατί δεν τον θεωρούμε αναγκαίο! Και ερχόμαστε θεραπευτικά να αντιμετωπίσουμε εικόνες μεσαίωνα και βαρβαρότητας (φασισμού, ρατσισμού, βίας, προκαταλήψεων, διακρίσεων…), παραβατικές συμπεριφορές, κυνικές εκδηλώσεις μαθητών εναντίον και εκπαιδευτικών κλπ, χωρίς να έχουμε καν δει τη μεγάλη εικόνα της αθλιότητας. Και αναρωτιόμαστε πώς εκκολάφτηκε το αυγό του φιδιού, πώς η Χρυσή Αυγή βγήκε τρίτο κόμμα στη Βουλή, όταν δεν έχουμε συμπεριλάβει στις βασικές μας υποχρεώσεις τη φοβερή αξία της διαπαιδαγώγησης.

     Φυσικά δεν ισχυρίζομαι ότι τα αντιδημοκρατικά και αντικοινωνικά, τα αντιδραστικά και μεσαιωνικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας μας θα αρθούν με μια ισχυρή αγωγή των μαθητών. Μπορούν όμως να αμβλυνθούν. Να ερμηνευτούν, να συζητηθούν μέσα στην ιερή δύναμη του παιδαγωγικού διαλόγου. Δεν είναι ευθύνη μας να κάνουμε μπρατσαράδες τους μαθητές για να αντιμετωπίζουν στους δρόμους τη φασιστική βία. Αυτή είναι και αντιπαιδαγωγική και αντικινηματική πράξη. Η δύναμη της συλλογικής δράσης είναι στην ισχύ του ορθολογισμού της, στον πλουραλισμό της, στη μαζικότητά της, στην κοινωνική της δυναμική, στην αξιακή της ακτινοβολία.

     Το έλλειμμα της διαπαιδαγώγησης στα σχολείο είναι έλλειμμα δικής μας εκπαιδευτικής ευθύνης. Και ίσως να είναι και η μόνη ευθύνη που δεν αφορά την πολιτεία – ή την αφορά συμπληρωματικά – αλλά είναι ακέραια δική μας. Ως πρόεδρος της ΟΛΜΕ τόνιζα πάντα την ανάγκη της συστηματικής διαπαιδαγώγησης στο σχολείο και του ανάλογου εμπλουτισμού του κινήματός μας. Είχα επικριθεί μάλιστα ότι χαρακτηριζόμουν από έντονο παιδαγωγισμό! Αλλά στην παρατήρησή μου γιατί οι μεγάλες μορφές της εκπαίδευσης, Έλληνες και ξένοι (Δελμούζος, Γληνός, Ιμβριώτη, Καλαντζής, Κουντουράς, Παπανούτσος, Γέρου, Ντιούι, Φρέιρε, Μοντεσσόρι κλπ κλπ), ήταν μεγάλοι παιδαγωγοί, υπήρχε πάντα σιωπή.

     Αν η συζήτηση περί της διαπαιδαγώγησης επεκταθεί και στους άλλους συλλογικούς μας θεσμούς πέραν των Συλλόγων των Διδασκόντων, το κέρδος θα είναι πολλαπλό. Το σχολείο και οι εκπαιδευτικοί θα ανοίξουν ένα ευρύ πεδίο διαλόγου που θα πλουτίσει τη μορφωτική αποσκευή τους και θα διευρύνει τον παιδαγωγικό τους ρόλο. Αλλά και το εκπαιδευτικό κίνημα θα μετασχηματιστεί σε πιο ουσιαστικά σχήματα και η αντιπαράθεση ιδεών και η σύνθεση των απόψεων θα βρει καινούργια εύφορα εδάφη. Τώρα η …συζήτηση, η αντιπαράθεση και (η μη) σύνθεση των απόψεων και των ιδεών γίνεται ως προέκταση και μόνο της κομματικής αφετηρίας των παρατάξεων – προφανώς είναι αναγκαίο αφού αντανακλώνται πολιτικές και ιδεολογικές διαφορετικότητας – αγνοώντας όμως το μεγάλο πλούτο της παιδείας, της μόρφωσης, της αγωγής…

     Ο Comenius – όπως και όλα τα μεγάλα πνεύματα του ορθολογισμού και του διαφωτισμού – θεωρούσε, πολύ εύστοχα, ότι «η εκπαίδευση είναι μια διαδικασία που αφορά ολόκληρη τη ζωή του ανθρώπου και τις πολλαπλές κοινωνικές του προσαρμογές». Πώς μπορούμε να αγνοούμε ή να παραλείπουμε το πιο βασικό στοιχείο του εκπαιδευτικού μας έργου;

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.