Η Κοινωνιολογία στο… επίκεντρο

Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού

 

Φτάνουμε  αισίως, λοιπόν, και στην τελευταία εβδομάδα του Αυγούστου μέσα στην οποία αναμένουμε και την ανακοίνωση των βάσεων εισαγωγής στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Ήδη οι μαθητές σιγά – σιγά ανασκουμπώνονται και προσπαθούν να περάσουν ξέγνοιαστα τις τελευταίες ημέρες των καλοκαιρινών τους διακοπών, την ώρα που εμείς οι εκπαιδευτικοί προετοιμαζόμαστε πυρετωδώς για μια ακόμη σχολική χρονιά κατά την οποία θα λάβουν χώρα σημαντικές αλλαγές στο εκπαιδευτικό σύστημα.

 

Την άποψή μας σχετικά με την κατάργηση των Λατινικών από πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα την έχουμε εκφράσει κατά το παρελθόν μέσα από την πάντα φιλόξενη στήλη του «www.filologikos-istotopos.gr»… Σε καμία περίπτωση δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η σημασία της λατινικής γλώσσας και γραμματείας ως φορέα ενός σημαντικού πολιτισμού του απώτερου παρελθόντος και σύστοιχων ανθρωπιστικών αξιών. Δεν είναι όμως σωστό να αναθεματίζουμε συνεχώς για την υποβάθμιση των κλασικών σπουδών και για το λόγο αυτό σήμερα θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τι μπορεί να προσφέρει το μάθημα της Κοινωνιολογίας στη νέα τάξη πραγμάτων που έχει διαμορφωθεί για το ερχόμενο σχολικό έτος.

 

Αρχικά πρέπει να τονιστεί ότι με τον όρο κοινωνιολογία (κοινωνία + λόγος) εννοείται γενικά η μελέτη της κοινωνίας. Αναλυτικότερα η κοινωνιολογία είναι η επιστημονική μελέτη της κοινωνικής συμπεριφοράς, της προέλευσής της, της ανάπτυξής της, της οργάνωσης της κοινωνίας και των θεσμών της. Ως επιστήμη ανήκει στο πεδίο των κοινωνικών επιστημών και διερευνά την κοινωνική ζωή διακριτών ατόμων, ομάδων και κοινωνιών. Ενίοτε η κοινωνιολογία ορίζεται ως σπουδή των κοινωνικών αλληλεπιδράσεων.

Είναι σχετικά νέα επιστήμη και αναπτύχθηκε στις αρχές του 19ου αιώνα. Εξετάζει τους κοινωνικούς κανόνες που συνδέουν και διαχωρίζουν τους ανθρώπους όχι μόνον ως άτομα, αλλά ως μέλη ομάδων, οργανώσεων και θεσμών. Ενδιαφέρεται για την συμπεριφορά των ατόμων ως κοινωνικά όντα και συνεπώς το κοινωνιολογικό πεδίο έρευνας ποικίλει από την ανάλυση της συμπεριφοράς των ατόμων στην μεταξύ τους επικοινωνία έως την ανάλυση παγκόσμιων κοινωνικών διαδικασιών. Στην ουσία η επιστήμη αυτή διαμορφώθηκε ως εργαλείο κατανόησης, ανάλυσης και συστηματικής προσέγγισης των κοσμογονικών κοινωνικών μεταβολών που προκάλεσε η Βιομηχανική Επανάσταση. Η ανθρωπότητα οφείλει πολλά από την αυτογνωσία της στην Κοινωνιολογία.

Παράλληλα, θα ήταν παράλειψη να μην υπογραμμιστεί το γεγονός ότι ο όρος «κοινωνιολογία» δημιουργήθηκε από τον Εμμανουέλ – Ζοζέφ Σιεγιές από το πρόθεμα «socio» της λατινικής λέξης «socius» που σημαίνει σύντροφος και την αρχαία ελληνική κατάληξη «λόγος» που σημαίνει ομιλία, στην προσπάθειά του ν’ αποδώσει τον όρο για την επιστήμη των κοινωνικών σχέσεων, και εμφανίζεται σ’ ένα μη δημοσιευμένο χειρόγραφο. Ο όρος έγινε γνωστός από τον Ογκίστ Κοντ, γραμματέα του Κόμη ντε Σαν Σιμόν, θέτοντας έτσι την έννοια της «κοινωνικής φυσικής» από το 1839 και μετά. Η χρήση του όρου μάλλον γεννήθηκε από μια διαμάχη μεταξύ του Γάλλου Αυγούστου Κοντ που ήθελε μια «κοινωνική φυσική» και του Βέλγου Αδόλφου Κετελέ που ήδη χρησιμοποιούσε τον όρο για να καθορίζει τις στατιστικές εργασίες πάνω στα κοινωνικά φαινόμενα. Μ’ αυτόν τον τρόπο ο όρος διατηρήθηκε μέχρι σήμερα…

Αναντίρρητα η Κοινωνιολογία είναι μια πολυδιάστατη επιστήμη που συμπλέκεται και έχει κοινούς τόπους με την Πολιτική Οικονομία, την Ανθρωπολογία, την Εθνολογία, την Ιστορία, την Πολιτική Επιστήμη, τη Γλωσσολογία, την Ψυχολογία, την Εγκληματολογία κ.ά. Ερευνά την κοινωνική εξέλιξη (π.χ. κοινωνικός μετασχηματισμός από αγροτική σε βιομηχανική κοινωνία), τα μεγάλα κοινωνικά προβλήματα (όπως περιθωριοποίηση, φτώχεια, ανεργία, αστυφιλία, ανισότητες, κινητικότητα, παραβατικότητα, συστήματα αξιών), προτείνει νέες οπτικές, υποστηρίζει επιστημονικά την εξεύρεση λύσεων.

Σίγουρα, λοιπόν, η Κοινωνιολογία ως επιστήμη έχει κι αυτή με τη σειρά της να προσφέρει πάρα πολλά πράγματα στη σύγχρονη εκπαίδευση. Αποτελεί ένα μάθημα που σίγουρα θα μπορέσει να δημιουργήσει ένα γόνιμο πεδίο διαλόγου μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών, αρκεί να γίνει σωστή διαχείριση της όλης κατάστασης που έχει διαμορφωθεί. Κι όταν μιλάω για σωστή διαχείριση, αναφέρομαι στα πολλά και διάφορα προβλήματα που παρουσιάζει το σχολικό εγχειρίδιο, όπως και τα περισσότερα άλλωστε, και φυσικά τη σωστή προετοιμασία των μαθητών είτε το μάθημα διδαχθεί από Κοινωνιολόγο είτε από φιλόλογο. Μια προετοιμασία ειδικών συνθηκών, όπως για κάθε μάθημα που θα εμφανιζόταν για πρώτη φορά ως εξεταζόμενο πανελλαδικά.

Συμπερασματικά στη σημερινή εποχή όπου η δημόσια εκπαίδευση δέχεται -σε παγκόσμιο επίπεδο- ανηλεή επίθεση, οι ενεργοί εκπαιδευτικοί πρέπει να υπερασπιστούν την ύπαρξή της, με όλα τα καλά και τα κακά που την ταλανίζουν, και τα οποία δεν οφείλονται πρωτίστως στην ίδια και τους ανθρώπους που εργάζονται σε αυτήν, αλλά παράγονται και αναπαράγονται σε ευρύτερο κοινωνικό επίπεδο. Για μένα, το ερώτημα δεν είναι «Λατινικά ή Κοινωνιολογία» στο λύκειο και τις εξετάσεις για τα ΑΕΙ, αλλά ποια Λατινικά και Κοινωνιολογία, σε ποιο επίπεδο, με ποια αναλυτικά προγράμματα, ποιες μεθόδους, ποιους εκπαιδευτικούς, σε τι χρονικά, χωρικά και κοινωνικά πλαίσια αναφοράς, και-κυρίως-με ποιο στόχο για το μέλλον των παιδιών μας.

Κλείνοντας ας μην ξεχνάμε ότι ούτε τα Λατινικά (ή τα Αρχαία Ελληνικά) είναι κάτι αναχρονιστικό και συντηρητικό ούτε η Κοινωνιολογία (ή η Πολιτική Οικονομία) κάτι σώνει και καλά προοδευτικό. Τα πάντα εξαρτώνται από τους όρους διδαχής, τον διδάσκοντα, την όλη δομή του προγράμματος σπουδών και φυσικά τη βούληση του κράτους να παρέχει όσα χρειάζονται για να γίνει σωστή προετοιμασία των μαθητών. Προετοιμασία που θα δημιουργεί όχι μόνο καλούς μαθητές, αλλά πάνω από όλα σωστούς ανθρώπους που στο μέλλον θα αποτελέσουν τους ενεργούς εκείνους πολίτες που θα αναλάβουν τα ηνία μέσα στην ταραγμένη -την τελευταία δεκαετία- ελληνική κοινωνία.

 

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.