Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού

 

 Οι σχολικές εκδρομές στη σύγχρονη εκπαίδευση…

 

Ζώντας στο Βόλο από την ημέρα που γεννήθηκα, ομολογώ ότι τέτοιες εποχές συνήθως, όταν και βλέπω την πόλη μου να γεμίζει από μαθητές που έχουν έρθει για τις καθιερωμένες σχολικές εκδρομές, ομολογώ ότι γυρνάω λίγο πίσω στο χρόνο και αναπολώ τα δικά μου σχολικά χρόνια… Κάθε φορά, όμως, συμπεραίνω ότι όσα χρόνια κι αν περάσουν, οι αναμνήσεις από τις εκδρομές στις οποίες συμμετείχα, σίγουρα αποτελούν ένα από τα δώρα που μου πρόσφερε το σχολείο.

 

Οι αναμνήσεις των σχολικών εκπαιδευτικών εκδρομών λογίζονται ανάμεσα στις πιο γνωστές, έντονες και πιο διαρκείς αιτίες γνώσεων, συναισθημάτων και εμπειριών σε αυτή την εύπλαστη για τα παιδιά και τους εφήβους ηλικία, κυρίως γιατί αποτελούν ένα ευχάριστο διάλειμμα στην ρουτίνα του σχολείου, τόσο για τους μαθητές όσο και για τους δασκάλους. Παρόλο που ο σκοπός τους είναι κυρίως εκπαιδευτικός, μπορούν συγχρόνως να αποτελέσουν μια συναρπαστική και πολύμορφη βιωμένη πραγματικότητα για όσους συμμετέχουν.

 

Οι σχολικές εκδρομές (περίπατοι, εκδρομές μονοήμερες ή πολυήμερες, εκπαιδευτικές επισκέψεις) αποτελούν μια παράμετρο του σχολικού βίου πολύ σημαντική για διδάσκοντες και διδασκομένους. Ενταγμένες στο πρόγραμμα του σχολείου, συνιστούν ευκαιρίες όχι απλώς για μια σύντομη διαφυγή από τη σχολική καθημερινότητα, αλλά κυρίως για επαφή των μαθητών με την κοινωνική ζωή, τους παραγωγικούς φορείς, τον πολιτισμό και τους ανθρώπους που τον υπηρετούν έτσι, ώστε η εκπαιδευτική και μαθησιακή διαδικασία να συνεχίζεται και εκτός σχολείου, αλλά με διαφορετικούς όρους και σε διαφορετικές συνθήκες από αυτές της σχολικής τάξης.

 

Υπ’ αυτή την έννοια, οι εκδρομές και κυρίως οι εκπαιδευτικές επισκέψεις, εκτός του ότι συνδέουν το σχολείο με την κοινωνία, πολλά μπορούν να προσφέρουν σε μαθητές και εκπαιδευτικούς, καθώς πέραν των γνώσεων που όλοι αποκομίζουν, παρέχεται η ευκαιρία για μια διαφορετική μεταξύ τους προσέγγιση, πολύ πιο ελεύθερη, δίχως την πίεση των βαθμών και της διδακτέας ύλης, φτάνοντας έτσι ο εκπαιδευτικός να είναι σε θέση να εκμεταλλευτεί δημιουργικά αυτές τις ευκαιρίες.

 

Δυστυχώς όμως πολλές φορές οι σχολικές εκδρομές γίνονται αιτία προστριβών ανάμεσα στους μαθητές ή ανάμεσα σε μαθητές και συνοδούς καθηγητές. Οι προστριβές αυτές οφείλονται, συνήθως, στη διάσταση απόψεων που συχνά εκδηλώνεται για το σκοπό για τον οποίο πρέπει να γίνει μια εκδρομή, για τον τόπο επίσκεψης, για τον τρόπο οργάνωσης και γενικά για την ωφέλεια που θα αποκομίσουν όσοι συμμετέχουν σε αυτή.

 

Είναι αλήθεια ότι πολλές φορές οι σχολικές εκδρομές δεν ανταποκρίνονται στον εκπαιδευτικό χαρακτήρα που πρέπει να έχουν. Θεωρούνται ευκαιρία φυγής από την πιεστική καθημερινότητα που βιώνουν οι μαθητέςκαι μέσο διασκέδασης και εκτόνωσης. Γι’ αυτό παρατηρείται το φαινόμενο μαθητές να περιφέρονται άσκοπα σε δρόμους, πλατείες και άλση ή να περνούν την ώρα τους σε καφετέριες. Το ίδιο κακό είναι και το θέαμα μαθητές που περιηγούνταιαρχαιολογικούς χώρους, που επισκέπτονται μνημεία και μουσεία να μην έχουν συναίσθηση της αξίας και τηςιερότητας του χώρου στον οποίο βρίσκονται, αλλά να φωνασκούν, να θορυβούν και να προσπερνούν βιαστικά μνημεία και εκθέματα σπεύδοντας σεάλλους πιο οικείους και πιο ευχάριστουςγι’ αυτούςχώρους.

 

Τα φαινόμενα αυτά είναι πιο έντονα στις ολιγοήμερες εκδρομές που πραγματοποιούν οι μαθητές της τελευταίας τάξης του λυκείου. Σε πολλές περιπτώσεις οι εκδρομές αυτές είναι κατ’ ευφημισμόνεκπαιδευτικές, αφού έχουν όλα τα τυπικά γνωρίσματα των τουριστικών ταξιδιών. Οι προορισμοί που συνήθως επιλέγονται είναι γνωστά τουριστικάθέρετρα και κύριος σκοπός οι ανέσεις και οι απολαύσεις που αυτά προσφέρουν. Οι μαθητές άγονται και φέρονται σαν συρφετός σε πόλεις και ξενοδοχεία, ενώ δε λείπουν και ακραία φαινόμενα κραιπάλης, πέρα για πέρα ασυμβίβαστα με τη μαθητική τους ιδιότητα.

 

Πέραν όμως αυτού, οι πολλές και ακριβές εκδρομές εγείρουν κι ένα άλλο πρόβλημα που άπτεται της οικονομικής κατάστασης των οικογενειών των μαθητών. Διότι, αν και προαιρετική, μια ακριβή εκδρομή δεν είναι για τα βαλάντια όλων των οικογενειών. Έτσι ο γονιός θα βρεθεί σε πολύ δύσκολη θέση (ειδικά σήμερα που τα οικονομικά πολλών οικογενειών είναι πενιχρά), αφού από τη μια θέλει να ικανοποιήσει την επιθυμία του παιδιού του και από την άλλη τα οικονομικά του δεν του το επιτρέπουν. Ωστόσο, η μη ικανοποίηση της επιθυμίας του παιδιού για συμμετοχή στην εκδρομή μπορεί να εγείρει προβλήματα ενδοοικογενειακά,ενώ είναι σίγουρο ότι θα λειτουργήσει αρνητικά στην ψυχή του παιδιού ή του εφήβου. Και γνωρίζουμε όλοι πόσο κρίσιμη είναι η εφηβική ηλικία.

 

Επιπρόσθετα κανείς δεν πρέπει να ξεχνά τη νομοθετική «κατασκευή» της ευθύνης των εκπαιδευτικών συνοδών, που λιπαίνει το έδαφος για την επίμονη αλλά και δικαιολογημένη άρνησή τους να συνοδεύσουν με τέτοιους όρους.

Τέλος, δεν πρέπει να λησμονούμε και την εκμετάλλευση αρκετών τουριστικών πρακτόρων που πολλές φορές αντιλαμβάνονται τον μαθητικό πληθυσμό σαν «άβουλο ον» που δεν έχει την εμπειρία και τη δυνατότητα να αντιδράσει στις παρατυπίες και την αθέτηση των συμφωνιών.

 

Συμπερασματικά είναι σαφές πως επιβάλλεται αλλαγή της φυσιογνωμίας και του χαρακτήρα των σχολικών εκδρομών, ώστε να αποτελούν γνήσια και ουσιαστική μορφή ψυχαγωγίας, χωρίς να θυμίζουν άνευρες τουριστικές εκδρομές. Ο ρόλος του σχολείου σε αυτή την προσπάθεια κρίνεται καταλυτικός, ώστε να επαναπροσδιοριστεί το πλαίσιο και ο χαρακτήρας των σχολικών εκδρομών, με στόχο οι μαθητές να γίνουν κοινωνοί της πολιτιστικής κληρονομιάς και της φυσικής ομορφιάς της χώρας μας.

 

Υ.Γ. Σε μελλοντικό άρθρο θα σταθούμε στους τρόπους με τους οποίους μπορεί να βελτιωθεί σημαντικά το «οικοδόμημα» των σχολικών εκδρομών (και σίγουρα αυτοί είναι πολλοί, αρκεί να υπάρχει θέληση από όλους τους εμπλεκόμενους στο θέμα)…

 

https://www.facebook.com/manolis.manos.311/

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.