Αξιότιμες κυρίες Πρυτάνεις, Αξιότιμοι κύριοι Πρυτάνεις,
Είναι μεγάλη η τιμή να βρίσκομαι ανάμεσά σας, και ευχαριστώ θερμά τη Σύνοδο και τον Προεδρεύοντά της, τον Πρύτανη κ. Ζώρα, για την πρόσκληση. Βρίσκομαι εδώ ανάμεσά σας εκπροσωπώντας τον Αρχηγό της Αξιωματικής Αντιπολίτευσης, κ. Κυριάκο Μητσοτάκη, αλλά και τον Τομέα Παιδείας, Έρευνας και Θρησκευμάτων της Νέας Δημοκρατίας. Βρίσκομαι εδώ ανάμεσά σας – πρωτίστως – για να ακούσω τις θέσεις σας, να ακούσω τα ζητήματα που απασχολούν τα ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας οριζόντια, αλλά και διακριτά ανά ίδρυμα και ανά περιφέρεια.
Προκαλεί θλίψη το γεγονός ότι στην Ελλάδα, παρά το γεγονός ότι έχουμε πολύ υψηλού επιπέδου ανθρώπινο δυναμικό, το πλαίσιο που έχει νομοθετήσει η πολιτεία για τα ιδρύματά μας τα υποχρεώνει να βρίσκονται σε μεγάλη απόσταση από όσα συμβαίνουν διεθνώς.
Έτσι, ενώ οι διεθνείς τάσεις επιβάλλουν αυτονομία, εμείς – ως χώρα – έχουμε υιοθετήσει ένα υπερσυγκεντρωτικό μοντέλο διακυβέρνησης με υπερεξουσίες στο Υπουργείο Παιδείας και τον Υπουργό προσωπικά, και επικρατεί η υπερ-ρύθμιση των ιδρυμάτων και των προγραμμάτων.
Ενώ οι διεθνείς τάσεις επιβάλλουν εξωστρέφεια, εμείς πορευόμαστε σε φοβική εσωστρέφεια, περιορίζοντας, για παράδειγμα, τη δυνατότητα εκπόνησης ξενόγλωσσων προγραμμάτων.
Ενώ οι διεθνείς τάσεις επιβάλλουν λογοδοσία κ αξιολόγηση, εμείς προχωράμε χωρίς ουσιαστικό έλεγχο των αποτελεσμάτων και της απόδοσης των ιδρυμάτων, χωρίς σαφή κίνητρα για βελτίωση, με τις διαδικασίες πιστοποίησης της ποιότητας των προγραμμάτων σπουδών και της λειτουργίας των ιδρυμάτων να εφαρμόζονται πλημμελώς.
Πρόθεσή μου σήμερα δεν είναι να εστιάσω στη μεγάλη ζημιά που έχει επιφέρει η παρούσα Κυβέρνηση στην ανώτατη εκπαίδευση, ούτε και στα μελανά διαχρονικά σημεία της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Πρόθεσή μου είναι να σας εκθέσω τις βασικές προτεραιότητες της Νέας Δημοκρατίας όσον αφορά τη δημόσια τριτοβάθμια εκπαίδευση, εάν και εφόσον ο ελληνικός λαός μας τιμήσει με την ψήφο του και είμαστε η αυριανή κυβέρνηση.
Κυρίες και κύριοι, ο κεντρικός μας στόχος είναι να δημιουργήσουμε ακαδημαϊκά Ιδρύματα πραγματικά αυτόνομα, αυτοδιοικούμενα, αξιολογούμενα, ανταγωνιστικά, σύγχρονα, εξωστρεφή, σε κοινό βηματισμό με την αγορά εργασίας.
Πώς θα τον επιτύχουμε; Με έμφαση σε 7 βασικούς άξονες
1) Με σύγχρονους και αποτελεσματικούς θεσμούς διοίκησης. Τι σημαίνει αυτό στην πράξη;
- Στα σχέδιά μας είναι να δώσουμε ξεκάθαρες και διακριτές αρμοδιότητες στα όργανα διοίκησης του Πανεπιστημίου. Η επικάλυψη αρμοδιοτήτων στο παρελθόν προκάλεσε μεγάλες δυσλειτουργίες.
- Να επαναφέρουμε το Συμβούλιο Ιδρύματος και να αναμορφώσουμε τη λειτουργία του.
- Να επαναφέρουμε τον θεσμό του Γενικού Γραμματέα στα Ανώτατα Ιδρύματα. Η επιλογή του να γίνεται από το κάθε Ίδρυμα, σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα, και ο ρόλος του, σαφώς περιγεγραμμένος, θα είναι καθοριστικός για την εύρυθμη διοικητική λειτουργία του Ιδρύματος.
2) Με προγράμματα σπουδών χωρίς τον ασφυκτικό έλεγχο του Υπουργείου Παιδείας.
- Σκοπεύουμε να απελευθερώσουμε τα Προγράμματα Μεταπτυχιακών Σπουδών από την τωρινή υπερρύθμιση. Βεβαίως, και να προβλέψουμε συγκεκριμένο αριθμό υποτροφιών ανά πρόγραμμα με βάση 2 κυρίως παράγοντες: την αξιοσύνη και την οικονομική κατάσταση των φοιτητών.
- Να διευρύνουμε τις δυνατότητες δημιουργίας ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων.
- Να ενισχύσουμε τα θερινά/χειμερινά σχολεία σε τομείς που η χώρα έχει συγκριτικό πλεονέκτημα (π.χ. πολιτισμός, ναυτιλία, τουρισμός, διατροφή, πρωτογενής παραγωγή).
- Να καθιερώσουμε ένα εσωτερικό πρόγραμμα κινητικότητας για φοιτητές μεταξύ Ελληνικών Πανεπιστημίων, στα πρότυπα του Erasmus.
- Να αναπτύξουμε περαιτέρω εκπαιδευτικά προγράμματα εξ’ αποστάσεως (distance learning/e-learning) σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο με επένδυση στις νέες τεχνολογίες.
Περαιτέρω,
- Η πολιτεία να ορίσει μία ελάχιστη βάση εισαγωγής στα τριτοβάθμια ιδρύματα, και από εκεί και περά να μπορεί κάθε ίδρυμα να ορίσει βάση εισαγωγής υψηλότερη της ελάχιστης αυτής βάσης. Να δώσουμε τη δυνατότητα στα ιδρύματα να καθορίζουν πραγματικά τον ετήσιο αριθμό των εισακτέων, ανάλογα με τις δυνατότητές τους και τους πόρους τους.
- Να βάλουμε τέλος στους αιώνιους φοιτητές. Να καθιερώσουμε ανώτατο χρονικό όριο ολοκλήρωσης των προπτυχιακών σπουδών ν+2 (πλην σοβαρών και αιτιολογημένων εξαιρέσεων).
3) Με αξιολόγηση σε όλα τα επίπεδα.
- Η Αρχή Διασφάλισης και Πιστοποίησης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση (Α.ΔΙ.Π) θα λειτουργεί ως ο βασικός θεσμός αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών, των διδασκόντων και των Ιδρυμάτων.
- Τα αποτελέσματα της αξιολόγησης να δημοσιοποιούνται, ώστε να ενισχύεται η διαφάνεια και η δημόσια πληροφόρηση, και να αναδεικνύονται και διαδίδονται οι καλύτερες πρακτικές (εκπαιδευτικές, ερευνητικές, διοικητικές).
- Η αξιολόγηση να επεκτείνεται και σε ζητήματα εξωστρέφειας των Ιδρυμάτων, να συνδέεται με τις επιδόσεις των φοιτητών και με τη δυνατότητα σύνδεσης με την αγορά εργασίας.
- Η κρατική χρηματοδότηση προς τα Ιδρύματα να γίνεται βάσει αντικειμενικών κριτηρίων και δεικτών (κόστος σπουδών ανά φοιτητή, διάρκεια των προγραμμάτων σπουδών, γνωστικό αντικείμενο των σπουδών, μέγεθος και γεωγραφική διασπορά του ιδρύματος), τα οποία θα αποτιμώνται και θα κοστολογούνται. Περαιτέρω, η κρατική χρηματοδότηση να μπορεί να συνδέεται και με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης.
- Ο Ακαδημαϊκός Χάρτης της χώρας να προκύπτει από την αξιολόγηση της Α.ΔΙ.Π και στη βάση συγκεκριμένων κριτηρίων (ακαδημαϊκών, αναπτυξιακών, χωροταξικών, τοπικών/περιφερειακών κ.α.) και όχι στη βάση ευκαιριακών συνεννοήσεων και μικροπολιτικών συμφερόντων.
4) Με την κατάργηση του ασύλου και την εξασφάλιση ομαλού και υγιούς ακαδημαϊκού περιβάλλοντος. Καθιερώνουμε την αυτεπάγγελτη επέμβαση των δημοσίων αρχών για όλες τις αξιόποινες πράξεις που λαμβάνουν χώρα στα Ιδρύματα.
5) Με την ενίσχυση της ερευνητικής δραστηριότητας των Ιδρυμάτων. Πρακτικά,
- Με την ενίσχυση της δημιουργίας επιχειρήσεων εντάσεως γνώσης (spin-off), με συμμετοχή του Ιδρύματος (μέσω του Ε.Λ.Κ.Ε.) ή/και του ερευνητικού προσωπικού του, ως κυψελών επιχειρηματικής δημιουργικότητας εντός των Πανεπιστημίων.
- Απλοποιούμε το πλαίσιο λειτουργίας των ΕΛΚΕ για τη δραστική επιτάχυνση της διαδικασίας προμηθειών και των διοικητικών ενεργειών που υποστηρίζουν τα ερευνητικά προγράμματα, χωρίς όμως να παραβιάζονται οι κανόνες διαφάνειας και λογοδοσίας.
6) Με την προσέλκυση νέων πόρων για τα Ιδρύματα επιπλέον της κρατικής χρηματοδότησης. Προς αυτή την κατεύθυνση,
- Να αξιοποιήσουμε σχήματα ΣΔΙΤ.
- Να εισάγουμε νέο θεσμικό πλαίσιο για δωρεές προς τα Ιδρύματα.
- Να αξιοποιήσουμε τα έσοδα από τις επιχειρήσεις έντασης γνώσης (spin-off).
7) Τέλος, επιδιώκοντας τη μεγαλύτερη διασύνδεση με την αγορά εργασίας, καθώς εκεί ακριβώς εντοπίζεται μία από τις μεγαλύτερες παθογένειες της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης,
- Να ενισχύσουμε το θεσμό της πρακτικής άσκησης φοιτητών σε δημόσιους οργανισμούς, αλλά και σε ιδιωτικές επιχειρήσεις, σε συναφή με τις σπουδές αντικείμενα.
- Να ενισχύσουμε τη διάδραση των Ιδρυμάτων με επιχειρήσεις για τη μεγαλύτερη σύνδεση με τον αναπτυξιακό τομέα της οικονομίας (π.χ. παρέχοντας κίνητρα για τη δημιουργία κοινών συνεργατικών χώρων μεταξύ Ιδρύματος και τοπικών επιχειρήσεων, με στόχο την πρακτική αξιοποίηση των γνώσεων, τη δικτύωση και την επαφή των φοιτητών με την επιχειρηματικότητα).
Κυρίες και κύριοι, θα σταματήσω εδώ. Προτού όμως περάσουμε σε επί μέρους παρατηρήσεις και προβληματισμούς που μπορεί να έχετε, θα ήθελα να ζητήσω την αρωγή σας στο εξής. Ξέρω ότι ένα από τα ζητήματα που σας ταλανίζει ιδιαιτέρως είναι οι ΕΛΚΕ. Θύμαμαι μάλιστα χαρακτηριστικά τη φράση που μου είπε πέρυσι ένας πρύτανης που δεν είναι σήμερα μαζί μας: μου ειχε πει ότι η ΝΔ πρέπει να εστιάσει σε ένα πράγμα – πως θα βγάλει τις μπάλες από τα πόδια σας. Θέλω λοιπόν σήμερα να ζητήσω τις προτάσεις της Συνοδου για το τι πρέπει να κάνει πρακτικά η Πολιτεία για να βελτιώσει το καθεστώς των ΕΛΚΕ, και για να μην δρα αυτό ανασταλτικά προς την έρευνα. Και δεδομένου ότι την Πέμπτη είχατε διακριτή συνεδρίαση για το ζήτημα, θα ήθελα να ζητήσω και επισήμως από το Προεδρείο της Συνόδου τις προτάσεις σας για το πως πρέπει κατά τη γνώμη σας να βελτιωθεί το καθεστώς των ΕΛΚΕ.
Σας ευχαριστώ πολύ.
