Του Νίκου Τσούλια
Κάνεις μάθημα, καταπώς το έχεις σχεδιάσει λαμβάνοντας βέβαια πάντα υπόψη τους απρόβλεπτους παράγοντες, που ανά πάσα στιγμή εισέρχονται στην όλη λειτουργία της διδασκαλίας. Κι όμως κάτι σε απασχολεί…
Διδάσκεις πάνω σε συγκεκριμένη ύλη και με τον πιο συγκροτημένο τρόπο αξιοποιώντας την εμπειρία σου και τα στέρεα διδάγματα της παιδαγωγικής και τα ακόμα πιο στέρεα πορίσματα της επιστήμης σου θεωρώντας ότι ανταποκρίνεσαι στην κοινωνική ευθύνη που σου αναλογεί. Κι όμως κάτι πέραν τούτου σε απασχολεί… Πασχίζεις με κάθε τρόπο να γίνει προσλήψιμη η διδακτέα ύλη και η συνακόλουθη γνώση της και να περάσεις ουμανιστικές παιδαγωγικές αξίες στη σκέψη και στο στοχασμό των μαθητών σου. Κι όμως κάτι πέραν τούτου σε απασχολεί…
Και ξέρεις τι είναι αυτό που σε απασχολεί. Το κουβαλάς από την πρώτη ώρα της διδασκαλίας σου μέχρι και την τελευταία. Μπορεί να θεωρηθεί ερώτημα εγωιστικό. Αλλά δεν είναι. Είναι ερώτημα βαθιά προσωπικό – άρα και καθολικό για τον κόσμο των εκπαιδευτικών – αλλά και απόλυτα ηθικό. Είναι ένα ερώτημα αλλά ουσιαστικά με αρκετές συναφείς απολήξεις. «Τι θα έχει μείνει από εμένα στους μαθητές μου, όταν θα έχουν απομακρυνθεί χρονικά από το σχολείο; Για ποιους λόγους θα με θυμούνται; Ποιο θα είναι το εκπαιδευτικό μου απόσταγμα στον κάθε μαθητή; Θα υπάρχει μια κρατούσα γενική εικόνα τους για μένα; Πώς μπορώ να την προσεγγίσω»;
Πρόκειται για την ουσία της εκπαιδευτικής σου φυσιογνωμίας. Γιατί ξέρεις πολύ καλά ότι η περίφημη διδακτέα ύλη και το όποιο μαθησιακό περιεχόμενο – τα οποία είναι και βασικοί διαμεσολαβητές ανάμεσα σε σένα και στους μαθητές σου – θα επικαλύπτονται από όλο και πιο νέα στρώματα γνώσεων, σαν παλίμψηστο θα συσσωρεύουν τις διάφορες «εγγραφές» της συνεχούς και αδιάλειπτης μάθησης και θα παίρνουν τελικά την όψη μιας αποκρυσταλλωμένης παιδείας με ελάχιστα επιμέρους ορατά στοιχεία από τη δική σου μαθησιακή ύλη. Και δεν χρειάζονται αναλύσεις και στοχασμοί. Υπήρξες και εσύ μαθητής και το βιώνεις με τους δικούς σου εκπαιδευτικούς.
Και το συνειδητοποιείς για τα καλά και το διαπιστώνεις ότι είναι κοινή ερμηνεία για κάθε μαθητή στις συναντήσεις που έχεις με τους παλιούς σου συμμαθητές και κουβεντιάζεις διαρκώς και διαρκώς για τα σχολικά σου χρόνια. Και τι είναι αυτά που απομένουν από τους δικούς σου εκπαιδευτικούς; Μπορεί να είναι κάποια ιδιαίτερα σημεία από τη διδασκαλία τους που ξεχώρισαν για κάποιο συγκεκριμένο ή και απροσδιόριστο λόγο – αφού η μνήμη λειτουργεί συχνά και με μη ελέγξιμους και μη γνώσιμους τρόπους.
Αλλά υπάρχει μια γενική εικόνα για κάθε εκπαιδευτικό, που κυριαρχεί με το πέρασμα του χρόνου πάνω στη σκέψη σου. Και τι περιλαμβάνει αυτή; Τον χαρακτήρα του και το παιδαγωγικό του παράδειγμα, το ύφος της διδασκαλίας του και το συναισθηματικό του περιεχόμενο στις σχέσεις του με τους μαθητές του, τα σωματικά του στοιχεία και τις οριακές συμπεριφορές του (κακές και καλές), τη φιλοσοφία του και τα εξωδιδακτικά στοιχεία που χρησιμοποιούσε ή που είχε.
Είσαι βέβαιος λοιπόν για το που παίζεται το παιχνίδι της οριστικής εικόνας σου ως εκπαιδευτικού, της εικόνας που μένει ως απόσταγμα και που με βάση αυτή θα σε θυμούνται και θα σε αξιολογούν οι μαθητές σου. Το ίδιο παιχνίδι παίζεται στην αλληλοδιαδοχή των μαθητικών και εκπαιδευτικών γενεών. Κρίνεσαι στα μάτια κάθε μαθητή κάθε στιγμή σε ό,τι σου ανήκει και πέραν τούτου, αφού η ερμηνευτική ματιά των μαθητών επεκτείνεται και διαστέλλεται με συνειδητό αλλά και με υποσυνείδητο τρόπο.
Κρίνεσαι από το ντύσιμό σου και τα μορφολογικά σου στοιχεία μέχρι την επαναληψιμότητά σου σε σταθερές φράσεις και έννοιες, από τον τρόπο που μπαίνεις στην αίθουσα μέχρι τη λειτουργία σου στις εκδρομές κλπ κλπ. Κρίνεσαι κυρίως – και αυτό είναι ο πυρήνας της οριστικής εικόνας σου – από το αν αγαπάς το σχολείο και τους μαθητές, από το αν κάνεις με πάθος τη διδασκαλία σου, από την όλη σου ακτινοβολία ως εκπαιδευτικός και ως επιστήμονας και ακόμα πιο πολύ ως άνθρωπος.
