Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού

Φέτος ομολογώ ότι για τον εκπαιδευτικό κόσμο είναι μια χρονιά άνευ προηγουμένου… όπου και να θέλει δηλαδή κάποιος να πλήξει δεν υπάρχει περίπτωση να τα καταφέρει… Αναποφάσιστος λοιπόν εμφανίζεται ο υπουργός Παιδείας σχετικά με το μάθημα των Λατινικών. Αν και είχε ανακοινωθεί η κατάργησή του από τα μαθήματα που θα διδάσκονται και θα εξετάζονται στη Γ’ Λυκείου, τελικά επανέρχεται ως μάθημα επιλογής. Με την υποσημείωση φυσικά ότι «τα Λατινικά είναι οριακά χρήσιμα στη Φιλολογία και την Αρχαιολογία». Ένα ακόμη λοιπόν μάθημα των ανθρωπιστικών σπουδών μπαίνει στο «στόχαστρο» και ουσιαστικά βγαίνει από το «κάδρο»…

 

Αναντίρρητα οι ανθρωπιστικές σπουδές στην Ελλάδα πεθαίνουν, όπως κάθε οργανισμός που δεν ανανεώνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα παραμένοντας στάσιμος. Στον αργό όμως αυτό θάνατο έχει συντελέσει τα μέγιστα τα τελευταία χρόνια η επίθεση που δέχονται, η οποία είναι πραγματικά απίστευτη… Από πού να ξεκινήσει κανείς και που να τελειώσει… Επιγραμματικά θα αναφέρω μόνο ότι τα Αρχαία Ελληνικά στο Γυμνάσιο στην ουσία έχουν τεθεί στο περιθώριο αφού πλέον δεν εξετάζονται στο τέλος της χρονιάς, ενώ η Λογοτεχνία έχει καταργηθεί εδώ και μερικά χρόνια από πανελλαδικώς εξεταζόμενο μάθημα…

 

Η λογοτεχνία μάλιστα ήταν ένα ιδιαίτερα απαιτητικό μάθημα και μπορούσε να κάνει τη διάκριση ανάμεσα στον μαθητή που αποστηθίζει δίχως κριτική σκέψη και αυτόν που κατανοεί, κάτι που υποτίθεται ότι προσπαθεί να λύσει το υπουργείο με τις αλλαγές στον τρόπο εξέτασης των μαθημάτων… Απαιτούσε πολύ υψηλό επίπεδο κατανόησης του λόγου δύσκολων συγγραφέων, γνώσεις αφηγηματολογίας, κατανόηση του χρόνου της αφήγησης και της ιστορίας, ψυχογράφηση αληθοφανών χαρακτήρων, σύνδεση του κειμένου με το ιστορικό πλαίσιο, ικανότητα τεκμηρίωσης απόψεων μελετητών φιλολόγων και πολλά άλλα ακόμα πράγματα. Το λύκειο γίνεται πτωχότερο την ώρα που μπαίνουν και τα Λατινικά στην άκρη, τα οποία θα εμφανίζονται πλέον στο σχολικό πρόγραμμα ως μάθημα επιλογής.

 

Προφανώς και η απαξίωση των ανθρωπιστικών σπουδών δεν είναι ένα απλό ζήτημα για διερεύνηση, όμως σε μία πρώτη βάση ωφέλιμο θα ήταν να συνειδητοποιήσουμε  ότι τα κλασικά γράμματα μοιάζουν με έναν άνθρωπο, ο οποίος στηρίζεται σε δύο πόδια. Το ένα είναι η Αρχαία Ελληνική Γραμματεία και το άλλο η Ρωμαϊκή. Όταν το ένα από τα δύο πόδια κοπεί, τότε ολόκληρο το ανθρώπινο αυτό σώμα θα κινδυνεύσει να καταρρεύσει. Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι η διδασκαλία του μαθήματος των Λατινικών δεν χρειαζόταν ριζική αναμόρφωση. Προτάσεις των πανεπιστημιακών καθηγητών υπήρξαν επί τούτου. Πρέπει όμως να αφήσεις στους καθηγητές το δικαίωμα να γνωρίζουν, ως οι πλέον ειδικοί, το ποια γνωστικά αντικείμενα είναι απαραίτητο να διδάσκονται οι μαθητές τους.

 

Οι κλασικές γλώσσες, τα Αρχαία Ελληνικά και τα Λατινικά, δεν είναι νεκρές, αλλά ζουν, ενυπάρχουν ενσωματωμένες στη σύγχρονη γλώσσα των επιστημών και της καθημερινής ζωής, συμβάλλοντας έτσι στην πνευματική και πολιτισμική ανάπτυξη του σύγχρονου οικουμενικού ανθρώπου.Αν θέλουμε όμως να κάνουμε νηφάλια κριτική οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι η διδασκαλία των Λατινικών τα τελευταία έτη, όντως απέκτησε μηχανιστικό χαρακτήρα. Συμφωνώ με την άποψη ότι τα λατινικά είναι η βάση πολλών επιστημών αλλά με τον τρόπο που έρχονται σε επαφή οι μαθητές δεν κερδίζουν όσα θα έπρεπε. Φυσικά η λύση όμως δεν είναι «πονάει κεφάλι, κόψει κεφάλι». Θα ήταν προτιμότερο να άλλαζε ο τρόπος διδασκαλίας ώστε να αναδειχθεί το περιεχόμενο της λατινικής γραμματείας, να δημιουργηθούν καινούργια εγχειρίδια διδασκαλίας δομημένα σε μία νέα βάση και φυσικά να τονωθεί περισσότερο το ενδιαφέρον των μαθητών. Όμως κάτι τέτοιο φαντάζει πολύ δύσκολο έως ακατόρθωτο, αν κρίνουμε από τους χειρισμούς των ιθυνόντων…

 

Επιπλέον η απόφαση να παραχωρηθεί στα Λατινικά το «προνόμιο» του κατ’ επιλογήν μαθήματος στη Γ’ Λυκείου είναι μια πασιφανής κοροϊδία. Ουσιαστικά η επιλογή δε διαφέρει και πολύ από την κατάργηση καθώς μοιάζει βέβαιο ότι οι μαθητές που θα επιλέξουν τα Λατινικά θα είναι λίγοι. Το σχολείο είναι σχεδιασμένο να σε φέρει σε ένα επίπεδο γνώσης που θα μπορείς να ζήσεις γνωρίζοντας τα βασικά. Εάν δεν καταλαβαίνεις γιατί πρέπει να μάθεις έστω και λίγα Λατινικά, Αρχαία Ελληνικά, Φυσική κ.λ.π. τότε σίγουρα υπάρχει πρόβλημα!

 

Με τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις πολλές χώρες προσπαθούν να «επαγγελματοποιήσουν» τα προγράμματα σπουδών στα σχολεία και στα πανεπιστήμια. Δεν αντιλαμβάνονται όμως ότι η υποταγή της Παιδείας και της εκπαίδευσης στις απαιτήσεις της αγοράς είναι μια ήδη χαμένη μάχη. Μερικοί δυσκολεύονται να αντιληφθούν ότι η λογοτεχνία, η τέχνη, τα αρχαία ελληνικά, τα λατινικά, η φιλοσοφία μπορούν να συμβάλουν στην ηθική μας διάπλαση και να περάσουν μηνύματα διαχρονικά και χρήσιμα. Μπορεί να μην έχουν υλική διάσταση, έχουν όμως όλα όσα χρειάζεται ένας άνθρωπος για να αποκτήσει γενική παιδεία.

 

Όλα αυτά βέβαια σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η άρτια διδασκαλία της ελληνικής γλώσσας θα αποτελεί πάντα τη βασική προϋπόθεση και το απαραίτητο εργαλείο κάθε εκπαιδευτικού λειτουργού, οποιοδήποτε κι αν είναι το αντικείμενο της διδασκαλίας του. Χωρίς την εκμάθηση της γλώσσας μας και την ανακάλυψη του πλούτου της, χωρίς την επαφή με τις κλασικές σπουδές, δίχως τη γνώση της ιστορίας του ελληνισμού και αποκομμένοι από τις πιο λυρικές φωνές που έζησαν εδώ, ένιωσαν, έγραψαν και τραγούδησαν, το ελληνικό σχολείο είναι φτωχό και οι πολίτες που προετοιμάζει όχι ελεύθεροι, αλλά έτοιμοι να παραδώσουν «γην και ύδωρ», όπου τυχόν τους ζητηθεί.

 

Αν ζητούμενο σήμερα είναι να διαμορφώσουμε μια νέα γενιά πολιτών, μέσα στο δημόσιο σχολείο, που έχει μάθει να σκέφτεται και όχι να ακολουθεί άβουλα καθετί που φαντάζει εύκολο ή απλώς δελεαστικό, τότε, ίσως, πρέπει να ψάξουμε ξανά τα γενεσιουργά αίτια αυτής της Αναγέννησης στην παλιγγενεσία της Παιδείας μας.

 

 

https://www.facebook.com/manolis.manos.311/

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.