ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ: Αριστοτέλους, Πολιτικά 1247b32-127b21

Νῦν γὰρ ἀμφισβητοῦσιν, οἱ μὲν φάσκοντες τὴν πόλιν πεπραχέναι τὴν πρᾶξιν, οἱ δ’ οὐ τὴν πόλιν ἀλλὰ τὴν ὀλιγαρχίαν ἢ τὸν τύραννον. τοῦ δὲ πολιτικοῦ καὶ τοῦ νομοθέτου πᾶσαν ὁρῶμεν τὴν πραγματείαν οὖσαν περὶ πόλιν, ἡ δὲ πολιτεία τῶν τὴν πόλιν οἰκούντων ἐστὶ τάξις τις. Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις τῶν συγκειμένων, καθάπερ ἄλλο τι τῶν ὅλων μὲν συνεστώτων δ’ ἐκ πολλῶν μορίων, δῆλον ὅτι πρότερον ὁ πολίτης ζητητέος. ἡ γὰρ πόλις πολιτῶν τι πλῆθός ἐστιν. Ὥστε τίνα χρὴ καλεῖν πολίτην καὶ τίς ὁ πολίτης ἐστὶ σκεπτέον. Καὶ γὰρ ὁ πολίτης ἀμφισβητεῖται πολλάκις. οὐ γὰρ τὸν αὐτὸν ὁμολογοῦσι πάντες εἶναι πολίτην. ἔστι γάρ τις ὃς ἐν δημοκρατίᾳ πολίτης ὢν ἐν ὀλιγαρχίᾳ πολλάκις οὐκ ἔστι πολίτης.

Ὁ πολίτης οὐ τῷ οἰκεῖν που πολίτης ἐστίν (καὶ γὰρ μέτοικοι καὶ δοῦλοι κοινωνοῦσι τῆς οἰκήσεως), οὐδ’ οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὕτως ὥστε καὶ δίκην ὑπέχειν καὶ δικάζεσθαι (τοῦτο γὰρ ὑπάρχει καὶ τοῖς ἀπὸ συμβόλων κοινωνοῦσιν). … πολίτης δ’ ἁπλῶς οὐδενὶ τῶν ἄλλων ὁρίζεται μᾶλλον ἢ τῷ μετέχειν κρίσεως καὶ ἀρχῆς… Τίς μὲν οὖν ἐστιν ὁ πολίτης, ἐκ τούτων φανερόν. ᾧ γὰρ ἐξουσία κοινωνεῖν ἀρχῆς βουλευτικῆς καὶ κριτικῆς, πολίτην ἤδη λέγομεν εἶναι ταύτης τῆς πόλεως, πόλιν δὲ τὸ τῶν τοιούτων πλῆθος ἱκανὸν πρὸς αὐτάρκειαν ζωῆς, ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν.

ΘΕΜΑ Α

  1. Να χαρακτηριστούν οι παρακάτω προτάσεις Σωστές ή Λανθασμένες ανάλογα το περιεχόμενο του δοθέντος αποσπάσματος.
  2. Υπάρχει ομοφωνία για τον ποιος έχει την ευθύνη μιας πολιτικής πράξης.
  3. Η έννοια «μορίων» αντιστοιχεί στην έννοια πόλις.
  • Η πρόταση «οὐκ ἔστι πολίτης» προσδιορίζει την λέξη «δημοκρατίᾳ».
  1. Οι μέτοικοι και οι δούλοι μπορούν να χαρακτηριστούν πολίτες μιας πόλης επειδή κατοικούν σε ένα συγκεκριμένο τόπο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

  1. Ποιος είναι ο ορισμός της πόλης στον οποίο καταλήγει ο Αριστοτέλης;

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

ΘΕΜΑ Β

  1. «Ἐπεὶ δ’ ἡ πόλις … πλῆθός ἐστιν»: ο Αριστοτέλης με αυτή τη φράση διατυπώνει την άποψη ότι για να οριστεί η πόλη πρέπει πρώτα να οριστεί ο πολίτης. Για ποιον λόγο και ποια μέθοδο χρησιμοποιεί για να φτάσει στον ορισμό της πόλης;

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

  1. Πώς ορίζεται η σχέση του πολίτη, του πολιτεύματος και της πόλης από τον Αριστοτέλη; Η σχέση που σκιαγραφείται από τον φιλόσοφο κινείται αµφίδροµα, ή όχι, και γιατί;

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

ΘΕΜΑ Γ

Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις Σωστές ή Λανθασμένες ανάλογα με το περιεχόμενο τους.

  1. Η ψυχοσύνθεση του Αριστοτέλη ήταν οπωσδήποτε ποιητική, αφού μαθήτευσε κοντά στον Πλάτωνα.
  2. Ο Αριστοτέλης είχε αναλάβει την εκπαίδευση του Μέγα Αλεξάνδρου, στην πόλη Μίεζα της Πέλλας.
  3. Ο Αριστοτέλης πριν περάσει στην συγγραφή των Πολιτικώνείχε συγκεντρώσει 158 μορφές διακυβέρνησης μέσα από τα ταξίδια του.
  4. Η φράση «ἦθος ἀνθρώπῳ δαίμων»ανήκε στον Εύδοξο από την Κνίδο.
  5. Η λέξη πόλη έχει την ίδια σημασία από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

ΘΕΜΑ Δ

  1. Να αντιστοιχίσετε στο τετράδιό σας καθεμία αρχαία ελληνική λέξη της στήλης Α με την ετυμολογικά συγγενή της νεοελληνική λέξη της στήλης Β. (Στη στήλη Β περισσεύει μία λέξη.)

Α

Β

φάσκοντες

αντιπαροχή

ὁρῶμεν

θυρωρός

μετέχοντες

τηλεφώνημα

λέγομεν

απόρρητος

συμβόλων

μεταβλητός

 

περίπολος

 

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

  1. Για καθεμία από τις δύο παρακάτω λέξεις να γράψετε μία περίοδο λόγου στα νέα ελληνικά, όπου η ίδια λέξη, σε οποιαδήποτε μορφή της (πτώση, αριθμό, γένος, βαθμό, μέρος του λόγου), θα χρησιμοποιείται με διαφορετική σημασία από αυτήν που έχει στο αρχαίο κείμενο: «κοινωνοῦσι», «κριτικῆς».

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

ΘΕΜΑ E

Με βάση τις απόψεις του Αριστοτέλη, όπως αυτές παρουσιάζονται στο διδαγμένο κείμενο και με βάση το παρακάτω απόσπασμα από τον Sinclairνα αναφερθείτε σε όλα εκείνα τα στοιχεία που προσδιορίζουν την ιδιότητα του πολίτη και αυτά που δεν την προσδιορίζουν.

Πόλη και πολίτης

«Το να ’πη κανείς ότι είναι οι άνθρωποι και όχι τα πλοία και τα σπίτια που αποτελούν την πόλι ήταν από καιρό µια κοινοτυπία· ἀλλ’ υπάρχει καθαρά κάτι περισσότερο µέσα στο ερώτηµα : τι είναι µία πόλις; Οι πολίτες είναι η πόλις κράτος. Αλλά ποιοι είναι οι πολίτες; Τι είναι ένας πολίτης; Αυτό το ζήτηµα της συµµετοχής στην πολιτική κοινωνία είναι εξ ίσου σηµαντικό τόσο για τον θεωρητικό ενός ιδεατού κράτους όσο και για εκείνον που βάζει τις βάσεις του πραγµατικού Συντάγµατος. Η γέννησις, ο τόπος γεννήσεως, η καταγωγή, η διαµονή, η ηλικία – αυτές οι ενδείξεις προσφέρουν τα αναγκαία υλικά για την διατύπωση κανόνων, αλλ’ όχι για την διατύπωση ενός ορισµού. Ο Πλάτων είχε ‘πη ότι «µία πόλις χωρίς τακτικά δικαστήρια δεν είναι πόλις» (Νόµοι 6, 766 ∆). Και ο Αριστοτέλης, ακολουθώντας εδώ σιωπηρώς τους Νόµους, όπως αυτό του συµβαίνει συχνά, προτείνει έναν εµπειρικό ορισµό: «Πολίτης είναι εκείνος ο οποίος συµµετέχει στην δικαιοσύνη και στις δηµόσιες λειτουργίες» (…)».

Sinclair T. A., σσ. 307-308

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

 

ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

Ισοκράτους, Περί Ειρήνης (Πίστις: §18–20)

Στον Περί Ειρήνης λόγο του ο Ισοκράτης, μετά και την αρνητική για τους Αθηναίους έκβαση του Συμμαχικού πολέμου (357–355 π.Χ.), επιχείρησε να πείσει τους συμπολίτες του να συνάψουν συνθήκη ειρήνης τόσο με τους αποστάτες συμμάχους τους όσο και με τις υπόλοιπες πόλεις, αποδεχόμενοι ακόμη και τους δυσμενείς όρους της ειρήνης του Ανταλκίδα (387 π.Χ.).Στο απόσπασμα από το έργο του Ισοκράτη, «Περί Ειρήνης», ο ρήτορας αναφέρεται  στα πλεονεκτήματα  από την επικράτηση της ειρήνης αλλά και τα αποτελέσματα  πού φέρει ο πόλεμος.

Ταῦτα μὲν οὖν διὰ παντὸς τοῦ λόγου πειρασόμεθα διδάσκεινὑμᾶς, περὶ δὲ τῆς εἰρήνης πρῶτον διαλεχθῶμεν, καὶ σκεψώμεθα τί ἂν ἐν τῷ παρόντι γενέσθαι βουληθεῖμεν ἡμῖν. ἢν γὰρ ταῦτα καλῶς ὁρισώμεθα καὶ νοῦν ἐχόντως, πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἀποβλέποντες ἄμεινον βουλευσόμεθα καὶ περὶ τῶν ἄλλων. ἆρ’ οὖν ἂν ἐξαρκέσειεν1ἡμῖν, εἰ τήν τε πόλιν ἀσφαλῶς οἰκοῖμεν καὶ τὰ περὶ τὸν βίον εὐπορώτεροι  γιγνοίμεθα καὶ τά τε πρὸς ἡμᾶς αὐτοὺς ὁμονοοῖμεν καὶ παρὰ τοῖς Ἕλλησιν εὐδοκιμοῖμεν; ἐγὼ μὲν γὰρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων τελέως τὴν πόλιν εὐδαιμονήσειν. ὁ μὲν τοίνυν πόλεμος ἁπάντων ἡμᾶς τῶν εἰρημένων ἀπεστέρηκεν· καὶ γὰρ πενεστέρους πεποίηκε, καὶ πολλοὺς κινδύνους ὑπομένειν ἠνάγκασε, καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας διαβέβληκε, καὶ πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς. ἢν δὲ τὴν εἰρήνην ποιησώμεθα καὶ τοιούτους ἡμᾶς αὐτοὺς παράσχωμεν οἵους αἱ κοιναὶ συνθῆκαι προστάττουσι, μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς, εἰς ἣν νῦν πρὸς ἀλλήλους καθέσταμεν, καθ’ ἑκάστην δὲ τὴν ἡμέραν πρὸς εὐπορίαν ἐπιδώσομεν ἀναπεπαυμένοι μὲν τῶν εἰσφορῶν καὶ τῶν τριηραρχιῶν καὶ τῶν ἄλλων τῶν περὶ τὸν πόλεμον λειτουργιῶν, ἀδεῶς δὲ γεωργοῦντες καὶ τὴν θάλατταν πλέοντες καὶ ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις ἐπιχειροῦντες αἳ νῦν διὰ τὸν πόλεμονἐκλελοίπασιν.

ἐξαρκέσειεν1: κατοχυρώσουμε

ΘΕΜΑ Ζ

  1. Να μεταφραστεί στα Νέα Ελληνικά η περίοδος:«Ταῦτα μὲν οὖν διὰ παντὸς τοῦ λόγου πειρασόμεθα … τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς»

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

  1. Ποιες προϋποθέσεις ορίζει ο ρήτορας προκειμένου να ευδοκιμήσει η πόλη, τι αποτελέσματα θα φέρουν και ποιες υπήρξαν οι ολέθριες συνέπειες του πολέμου;

ΜΟΝΑΔΕΣ 10

 

ΘΕΜΑ Η

1.Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις:

ἐχόντως: το γ’ ενικό πρόσωπο οριστικής Αορίστου Β’.

ποιησώμεθα:το β’ ενικό ευκτικής ενεστώτα στην ίδια φωνή.

εἰρημένων:β’ ενικό πρόσωπο προστακτικής Αορίστου Β’ στην ενεργητική φωνή.

πενεστέρους:γενική ενικού αριθμού στο ίδιο γένος στον υπερθετικό βαθμό.

καλῶς:στον συγκριτικό βαθμό.

ἡμᾶς: δοτική ενικού αριθμού στο ίδιο πρόσωπο.

ΜΟΝΑΔΕΣ 6

  1. «μετὰ πολλῆς μὲν ἀσφαλείας τὴν πόλιν οἰκήσομεν, ἀπαλλαγέντες πολέμων καὶ κινδύνων καὶ ταραχῆς»:Να μεταφέρετε όλους τους κλιτούς τύπους της πρότασης στον άλλον αριθμό.

ΜΟΝΑΔΕΣ 4

ΘΕΜΑ Θ

  1. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τους παρακάτω τύπους: ἡμῖν, διδάσκειν, πενεστέρους, τὴν πόλιν, διὰ τὸν πόλεμον.

ΜΟΝΑΔΕΣ 5

  1. τί ἂν ἐν τῷ παρόντι γενέσθαι βουληθεῖμεν ἡμῖν:Να αναγνωρίσετε το είδος της πρότασης (μονάδα 1) να αιτιολογήσετε τον τρόπο εκφοράς της (μονάδα 0.5) και το συντακτικό της ρόλο (μονάδες 0.5).

 «ἢν γὰρ ταῦτα καλῶς ὁρισώμεθα καὶ νοῦν ἐχόντως, πρὸς ταύτην τὴν ὑπόθεσιν ἀποβλέποντες ἄμεινον βουλευσόμεθα καὶ περὶ τῶν ἄλλων»: αφού βρείτε την υπόθεση και την απόδοση να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου (μονάδες 3).

ΜΟΝΑΔΕΣ 5

 

 

Συντάκτης θεμάτων: Μακράκης Βασίλης, Φιλόλογος-Ειδικός Παιδαγωγός

Μαθήματα: Ἀριστοτέλους Πολιτικά

 

 

https://www.facebook.com/manolis.manos.311/

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.