Σ. Φ. Ναυπακτίας: Ημερίδα για τη διδασκαλία της Ιστορίας

ΕΚΦΩΝΗΣΕΙΣ

 ΘΕΜΑ Α

Α1.  Να δοθεί το περιεχόμενο των όρων «Μικτή Επιτροπή», «Ανόρθωση» «Οργανισμός».

Μονάδες 15

 

Α2.Να γράψετε στο τετράδιό σας το γράμμα κάθε πρότασης και δίπλα σε κάθε γράμμα τη λέξη Σωστό, για τη σωστή πρόταση, και τη λέξη Λάθος, για τη λανθασμένη.

1)Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, εφόσον δεν μπορούσε να ζητήσει τη συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο πόλεμο στο πλευρό των Κεντρικών Δυνάμεων λόγω της εισόδου της Τουρκίας ήδη από τον Οκτώβριο του 1914, έλαβε θέση υπέρ της ουδετερότητας.

2)Η εργολαβία και η αυτεπιστασία ήταν μέθοδοι ανέγερσης προσφυγικών αστικών συνοικισμών.

3)Κατά το τελευταίο τέταρτο του 19ου αιώνα η οργάνωση των κομμάτων ήταν εμφανής µόνο στο επίπεδο της ηγεσίας.

4)Ο Ελευθέριος Βενιζέλος ήταν ο νικητής στην εκλογική αναμέτρηση του 1920.

5)Το γενικό σύνθημα της «ανόρθωσης» χρησιμοποιήθηκε µόνο από τους ανεξάρτητους υποψηφίους στις εκλογές της 8ης Αυγούστου 1910.

Μονάδες 10 (5Χ2)

ΘΕΜΑ Β.

 

1) Πως εκδηλώθηκε και πώς κορυφώθηκε ο εθνικός διχασμός από τη δεύτερη παραίτηση Βενιζέλου έως και το 1920; (Μονάδες 13)

 

2) α) Για ποιους λόγους το έργο της αποκατάστασης και της αφομοίωσης των Μικρασιατών προσφύγων από το ελληνικό κράτος χαρακτηρίστηκε «τιτάνιο»;

(μονάδες 6)

β) Ποιον ρόλο διαδραμάτισε η Ε.Α.Π. στην επίτευξη αυτού του έργου;

(μονάδες 6)

 

ΘΕΜΑ Γ

Αξιοποιώντας τις ιστορικές σας γνώσεις και τις πληροφορίες των παραθεμάτων που ακολουθούν να εξηγήσετε ποια ήταν η σημασία της ψήφισης του συντάγματος του 1844 για την εξέλιξη του κοινοβουλευτισμού στην Ελλάδα και πως υπονομεύτηκε η πορεία αυτή από τον Κωλέττη και τον Όθωνα κατά την πρώτη περίοδο εφαρμογής των αντιπροσωπευτικών θεσμών.

(Μονάδες 25)

Κείµενο Α

Πολλοί [….] , θεωρούσαν μεγάλη ατυχία τον πειραματισμό αυτό µε τον κοινοβουλευτισμό, ο οποίος όχι µόνο δεν είχε εκπληρώσει τους πόθους που είχαν δημιουργήσει οι αγώνες για την επικράτησή του, αλλά είχε συμβάλλει στον σταδιακό εκφυλισμό της κοινωνικής και πολιτικής ζωής της χώρας. Θεωρούσαν επιπλέον τον κοινοβουλευτισμό ένα ακόμη δυτικό θεσμό, που είχε επιβληθεί στο «συνταγματικά» και «πνευματικά» ανέτοιμο ελληνικό λαό. Οπωσδήποτε µε την ψήφιση του Συντάγματος, για πρώτη φορά μετά τον Αγώνα, οι Έλληνες μπορούσαν να ισχυρισθούν ότι συμμετείχαν άμεσα στη διακυβέρνησή τους. […] Η εισαγωγή του κοινοβουλευτισμού σήμαινε, για πρώτη φορά μετά τη λήξη του Αγώνα, ότι ο λαός δεν ήταν πλέον δυνατό να αγνοείται από την ηγετική τάξη, όταν μάλιστα οι εκπρόσωποι της τελευταίας συναγωνίζονταν για την άνοδο στην εξουσία. Η εισαγωγή της καθολικής ψήφου (για τους άρρενες) σήμαινε ότι οι αγρότες έγιναν οργανικό, αν και παθητικό, μέρος του νέου συστήματος και ότι, ως αντάλλαγμα για την υποστήριξή τους προς τους διαφόρους εκπροσώπους της ηγετικής τάξεως, μπορούσαν να υπολογίζουν σε συγκεκριμένες υλικές παραχωρήσεις.

Β. Σφυρόερα, ΙΕΕ τοµ. 30 σελ. 115, εκδ. 2015

 

Κείμενο Β

Η μεταβολή της 3ης Σεπτεμβρίου 1843, ενώ δεν έλυσε κανένα από τα μεγάλα προβλήματα του Ελληνικού λαού, [….] διευκόλυνε το παλάτι να φέρει µε συνταγματικά μέσα στην εξουσία τον Κωλέτη και το κόμμα του.[…]. Ήταν ο άνθρωπος που εισήγαγε στη πολιτική παράδοση τα εκλογικά όργια, την ξετσίπωτη δημαγωγία, τον τραμπουκισµό και ακόμη ήταν ο πρώτος που υπέταξε τον κρατικό μηχανισµό στη υπηρεσία του κόμματος. […] «Από του 1845 –γράφει ο ποιητής Αλ. Σούτσος-κυβέρνησις της Ελλάδος, […] εµπαίζει µέχρις ώρας το σύνταγµα και δια της απάτης εκφυλίζει τους χαρακτήρας· η βασιλεία κυβερνά παρά τον Χάρτην… βουλή εκ µελών διορισθέντων δι’υπουργικών διαταγµάτων, σύνταγµα χλευαζόµενον· ρήξεις ιδεών εις την πρωτεύουσαν, στάσεις εις τας επαρχίας». Ανάµεσα στο παλάτι, κυβέρνηση και αντιπολίτευση συνθλίβονται η ανεξαρτησία και τα βασικά προβλήµατα του ελληνικού λαού. Όθων και γαλλικό κόµµα συµφωνούν απόλυτα και περιφρουρούν µε όλη τους τη δύναµη την κοινοβουλευτική δικτατορία του Κωλέτη.

Τάσος Βουρνάς, Ιστορία της Νεώτερης και σύγχρονης Ελλάδας, τοµ. Α΄ σελ. 294-297.

 

Κείµενο Γ

Ο εκλογικός νόµος του 1844 εδηµιούργει τας προϋποθέσεις οργανώσεως κοµµάτων και µάλιστα, επικρατήσεως του δικοµµατικού συστήµατος. […] ∆υστυχώς, ο βασιλεύς Όθων αντέδρασε, µε όλα εις την διάθεσήν του µέσα, κατά της πορείας προς την δηµοκρατίαν. Ηγνόησεν ή παραβίασε το Σύνταγµα και δεν επέτρεψε την διενέργεια ελευθέρων εκλογών. Αι αναδειχθήσαι, από το 1844 εώς το 1862, επτά Βουλαί, υπήρξαν πρϊόν βίας, τεχνασµάτων και νοθείας. Παρά ταύτα, θα ήτο δυνατόν να προέλθουν εξ αυτών κοµµατικοί σχηµατισµοί, […] εάν ο Βασιλεύς, δια του σχηµατισµού προσωπικών κυβερνήσεων, δεν παρηµπόδιζε την τοιαύτην εξέλιξιν, ευθύς µετά τον θάνατον του Κωλεττη. Η πλειονοψηφία, την οποίαν επέτυχεν ούτος, κατά τας εκλογάς 1844 και 1847, δια νοθειών και βίας, απετέλεσε µια βάση συντηρήσεως κόµµατος. Εάν, µετά τον θάνατόν του συνεχίζετο, έστω και κατά τον ίδιον τρόπον, η ενίσχυσις του κοµµατικού αυτού πυρήνος, θα υπήρχε πιθανότης να προέλθη ένα κόµµα συντηρητικόν, το οποίον µοιραίως, θα ωδήγει είς την συγκρότησιν µιας ωργανωµένης, εις ένα επίσης κόµµα, αντιπολιτεύσεως, φιλελευθέρων τάσεων. Στερρώς1 , όµως, εχόµενος της ιδίας εξουσίας, ο βασιλεύς απειργάσθη την εξουδετέρωσιν των κοµµάτων, χωρίς να υπολογίσει ότι, ούτω, έχανε την ευκαιρίαν να αποκτήση και λαϊκήν δύναµιν αφωσιωµένην εις αυτόν. Η βασιλική τακτική θα απεδεικνύετο ανενεργός, εάν η ηγετική µερίς δεν τον συνέτρεχεν, αποδεχόµενη τα προσφερόµενα εις αυτήν αξιώµατα. Η ορµή της είχε εξαντληθή εις την µεταβολήν της 3ης Σεπτεµβρίου. ∆υστύχηµα, διότι δεν κατόρθωσε να την αξιοποιήση, εν συνεχεία.

 

Γρηγορίου ∆αφνή, Τα ελληνικά πολιτικά κόµµατα, 1821-1961, σελ.53-54.

 

 

ΘΕΜΑ ∆

Με βάση το παράθεµα και τις ιστορικές σας γνώσεις να αναφερθείτε στις μετακινήσεις πληθυσμών -εκτός από τις περιοχές της Μικράς Ασίας- που σημειώθηκαν προς την Ελλάδα από τις αρχές του 20ού αιώνα και πριν το 1922. (Μονάδες 25)

Κείμενο Α’

Σηµείο – σταθµός στην ιστορία του προσφυγικού ζητήματος πριν από την πληµµυρίδα του 1922 υπήρξε η ελληνοβουλγαρική συµφωνία εθελούσιας µετανάστευσης που υπογράφηκε ανάµεσα στις δύο χώρες τον Νοέµβριο του 1919 στο Νεϊγύ. Στη βάση αυτής της συµφωνίας, χιλιάδες Έλληνες εγκατέλειψαν τη Βουλγαρία, κυρίως την περιοχή της Ανατολικής Ρωµυλίας, και µετέβησαν στο ελληνικό κράτος, ενώ περίπου 53.000 εκτιµάται ότι ήταν οι Βούλγαροι που µετακινήθηκαν εκείθεν των συνόρων. […] Πριν από την έλευση των προσφύγων του ’22 οι πρόσφυγες που είχαν εισέλθει στο Ελληνικό Βασίλειο υπολογίζονταν σε περίπου 800.000 άτοµα, ενώ όσοι είχαν λάβει µια κάποια βοήθεια από τις υπηρεσίες του υπολογίζονταν σε περίπου 450.000. Στις μικρότερες αυτές μετακινήσεις πληθυσµών προς την Ελλάδα θα πρέπει να εντάξουµε τα προσφυγικά κύµατα που σηµειώθηκαν το 1915-1916 από τη βόρεια Ήπειρο, το 1916 από την ανατολική Μακεδονία, το 1919 από τη Ρωσία µετά την έκρηξη της Οκτωβριανής Επανάστασης (περίπου 55.000 πρόσφυγες), την ίδια χρονιά από τη Ρουµανία, και πιο συγκεκριµένα από περιοχές της που αποτέλεσαν θέατρο του Α’ Παγκοσµίου πολέµου, το 1919 από την υπό ιταλική διοίκηση Μικρά Ασία, καθώς και από την Αίγυπτο (επρόκειτο για αιχµαλώτους που υπηρετούσαν στον οθωµανικό στρατό και συνελήφθησαν από τους Άγγλους), αλλά και από τα νησιά της ∆ωδεκανήσου. Κώστας Κατσάπης, «Το 1922 και οι πρόσφυγες», Προσφυγικές µετακινήσεις πριν από το 1922, σ.σ. 128-129, εκδόσεις Νεφέλη.

Κείµενο Β’

 

Υπολογίζεται ότι 100.000 περίπου Έλληνες του Πόντου κατέφυγαν στη γειτονική Ρωσία, αφού, ακόµη και µετά την αποβίβαση των ελληνικών στρατευµάτων στα δυτικά παράλια της Μικράς Ασίας, η θέση τους δε βελτιώθηκε, καθώς βρίσκονταν µακριά από περιοχές υπό ελληνική διοίκηση. Οι πρόσφυγες αυτοί προστέθηκαν σε άλλους Έλληνες του Πόντου, που είχαν ήδη καταφύγει σε ρωσικά εδάφη κατά τη διάρκεια των ρωσο-τουρκικών πολέµων του 19ου αιώνα. Στα τέλη του 1917 η θέση των Ελλήνων της Ρωσίας έγινε δυσχερής λόγω της αναταραχής που προκάλεσε η Οκτωβριανή Επανάσταση. Πολλοί κατευθύνθηκαν προς τα παράλια της Μαύρης Θάλασσας, εκεί όπου κατέφυγαν και νέοι πρόσφυγες από τον Πόντο ακολουθώντας το ρωσικό στρατό, ο οποίος µετά τη συνθηκολόγηση της Ρωσίας αποχωρούσε από τις τουρκικές επαρχίες που είχε καταλάβει. Το καλοκαίρι του 1919, ύστερα από την έκκληση για βοήθεια που απηύθυναν στο ελληνικό κράτος οι Έλληνες της νότιας Ρωσίας, έφθασε στο Βατούµ αποστολή του Υπουργείου Περιθάλψεως. Στη συνέχεια µερίµνησε για την περίθαλψη των απόρων και τη µεταφορά 53.000 περίπου Ελλήνων µε ατµόπλοια από το Βατούµ στη Θεσσαλονίκη, επιχείρηση που κράτησε από το Μάιο του 1920 µέχρι το Φεβρουάριο του 1921. Εκτός από τους Έλληνες που ήλθαν από τη Ρωσία, στην Ελλάδα έφθασαν και 30.000 περίπου Ρώσοι, η συντριπτική πλειονότητα των οποίων αποτελούσε τµήµα της στρατιάς του Βράγκελ1 , η οποία είχε παραµείνει στην Καλλίπολη. Για την περίθαλψή τους φρόντισαν το Υπουργείο Περιθάλψεως, ο Αµερικανικός Ερυθρός Σταυρός και η γαλλική κυβέρνηση. Μετά την ανακήρυξη της Αλβανίας ως ανεξάρτητου κράτους και την εκκένωση του νότιου τµήµατος της χώρας από τον ελληνικό στρατό το 1914, Έλληνες κάτοικοι της περιοχής αυτής αναχώρησαν για το ελληνικό κράτος. […] Στη διάρκεια της δεκαετίας του 1910 περίπου 32.000 ∆ωδεκανήσιοι κατέφυγαν στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκαν κυρίως στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Θεσσαλονίκη, τη Σάµο, τη Σύρο και την Κρήτη. Στην πλειονότητά τους προέρχονταν από την Κάλυµνο και τη Σύµη ενώ ένας σηµαντικός αριθµός προερχόταν από τη Ρόδο, τη Λέρο, την Κω και την Κάρπαθο.

Ν. Ανδριώτης, «Η πρώτη προσφυγιά – Ελληνικές προσφυγικές µετακινήσεις, 1906- 1922», Ιστορία του Νέου Ελληνισµού, τ.6, σ.98-99.

 

https://www.facebook.com/manolis.manos.311/

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.