Του Δημήτρη Χρυσόπουλου, Φιλόλογου – Ιστορικού
Τα τελευταία έτη παρατηρούμε με λύπη ότι ένας όλο και αυξανόμενος αριθμός μαθητών
αντιμετωπίζει δυσκολίες στην ορθογραφημένη γραφή, η οποία αποτελεί μια σύνθετη γνωστική διαδικασία. Φυσικό επακόλουθο της κατάστασης αυτής είναι οι γονείς να ανησυχούν και να προσπαθούν να βρουν τρόπους ώστε να βελτιώσουν την ορθογραφία των παιδιών τους.
Αρχικά πρέπει να τονιστεί ότι η ορθογραφία είναι ένας ελληνικός όρος, σύνθετος από δύο ρίζες: η μία είναι η «γραφή» και η άλλη η «ορθή». Ορθογραφία σημαίνει λοιπόν ορθή γραφή. Είναι αποτέλεσμα μιας μακροχρόνιας μάθησης που πραγματοποιείται στο σχολείο και δεν είναι αυθόρμητη. Απαιτεί εκτός από την ωριμότητα του νευρικού συστήματος, τη μάθηση ενός συνόλου αρχών και κανόνων, ενός κώδικα, και την αφομοίωση αυτών. Επίσης έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα, αφού το σχολείο και η οικογένεια απαιτούν από το παιδί τον σεβασμό κανόνων.
Στο οικογενειακό περιβάλλον η γενική και σταδιακή μάθηση του συνόλου των κανόνων προσδιορίζει τις διαθέσεις και τη συμπεριφορά του παιδιού. Στο σχολείο μερικά παιδιά αντιλαμβάνονται τη συστηματική μάθηση πολύ καταναγκαστική ακριβώς επειδή είναι συστηματική, επειδή εγκλείει το σεβασμό ενός συνόλου νόμων και κανόνων τους οποίους το παιδί οφείλει να αποδεχτεί. Η ορθογραφία απαιτεί να γνωρίζουμε τη χρήση και τη συμφωνία των γραμμάτων, ώστε να γίνεται αναγνώριση της λέξης από όλους. Προϋποθέτει λοιπόν την γνώση των κανόνων ώστε να μπορούμε να συλλάβουμε τη δομή της φράσης και να εκτιμήσουμε τη θέση και τη λειτουργία της λέξης.
Παρόλο που δεν είμαστε σε θέση να προσδιορίσουμε τα ακριβή αίτια της μη ορθογραφημένης γραφής, εικάζουμε ότι αυτό οφείλεται σε μια σειρά παραγόντων όπως η συσσώρευση των ορθογραφικών κανόνων και των γραμματικών και συντακτικών φαινομένων στα σχολικά εγχειρίδια με αποτέλεσμα την μη επαρκή αφομοίωσή τους από τους μαθητές, η απομάκρυνση από τα έντυπα μέσα και από την κλασσική, κατά κάποιον τρόπο, μέθοδο εκμάθησης, όπως είναι το χαρτί και το μολύβι λόγω της τεχνολογικής «έκρηξης» αλλά και η ελλιπής εξάσκηση και ενασχόληση των μαθητών, η οποία πολλές φορές περιορίζεται μόνο στην πρόταση, την παράγραφο ή τις λέξεις που ανατίθενται προς εκμάθηση από τον εκπαιδευτικό.
Αναντίρρητα η «κακή» ορθογραφία είναι ένα ζήτημα που μας προβληματίζει σε μεγάλο βαθμό, και σε ένα πρώτο στάδιο ο συγκεκριμένος προβληματισμός οφείλεται στη σπουδαιότητα που αποδίδουν στην ορθογραφία το σχολείο και η κοινωνία. Αυτό αποδεικνύεται από τον χρόνο που αφιερώνουμε στην εκμάθησή της, καθώς η ορθή γραφή είναι ένας σημαντικός συντελεστής για να εκτιμήσουμε τις ικανότητες του παιδιού. Στο σημείο όμως αυτό εύλογα προκύπτει το ερώτημα «πως άραγε μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου να βελτιώσει την ορθογραφία του;». Ένα ερώτημα για το οποίο θα προσπαθήσουμε μέσα από την πάντα φιλόξενη στήλη του «www.filologikos–istotopos.gr»να δώσουμε ορισμένες συμβουλές.
Τεχνικές βελτίωσης της ορθογραφίας
Μία πρώτη λύση ώστε να γίνουν άμεσα και σημαντικά βήματα ως προς την βελτίωση της ορθογραφίας είναι η συστηματική ενασχόλησημε αυτή. Δεν πρέπει όμως να περιορίζεται στην εκμάθηση ορισμένων λέξεων που ανατίθενται από τον δάσκαλο για την επόμενη μέρα και οι οποίες τις περισσότερες φορές «παπαγαλίζονται». Αντιθέτως αυτό θα πρέπει να συμβαίνει με κάθε ευκαιρία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Βασική προϋπόθεση επιτυχίας όμως σε κάθε περίπτωση αποτελεί η σωστή γνώση των κανόνων ορθογραφίας, η βαθύτερη κατανόησή τους και φυσικά η συχνή υπενθύμισή τους.
Επιπρόσθετα πρέπει να τονιστεί ότι δεν είναι δίχως νόημα η κοινότοπη συμβουλή που δίνουμε τις περισσότερες φορές εμείς οι εκπαιδευτικοί σε γονείς και μαθητές: «Διαβάστε περισσότερο». Το διάβασμα όχι μόνο ξυπνάει τη φαντασία, αλλά βοηθάει και στη βελτίωση της έκφρασης και της ορθογραφίας. Είναι καλύτερο για όσους έχουν «φωτογραφική μνήμη» αλλά βοηθάει γενικώς, καθώς το μυστικό κρύβεται στην επανάληψη. Το παιδί βλέποντας πολλές φορές διάφορες λέξεις, ίδιες ή διαφορετικές, είναι πιθανότερο να εντυπωθούν στο μυαλό του.
Για να μάθει όμως ένας μαθητής ορθογραφία πρέπει και να γράψει, να πλάσει ένα κείμενο, μια ιστορία πραγματική ή φανταστική, ένα παραμύθι, ένα συμβάν και να προσπαθήσει στο κείμενο να χρησιμοποιήσει όσο γίνεται πιο πλούσιο και σωστό λεξιλόγιο. Επικουρικά λοιπόν ως προς τη βελτίωση της ορθογραφίας θα μπορούσε να βοηθήσει το να αφήνει κάποιες φορές ο γονέας το παιδί να διορθώνει μόνο του τα λάθη στο κείμενό του. Παρακινώντας τον μαθητή να ελέγξει μόνος του αυτό που γράφει και να το διορθώσει, του δίνουμε ένα επιπλέον κίνητρο. Σε περίπτωση που το παιδί δεν εντοπίσει το λάθος ή τα λάθη του και η διόρθωση γίνει από εμάς, οφείλουμε να του εξηγήσουμε για ποιο λόγο γράφεται με τον συγκεκριμένο τρόπο η λέξη ώστε να κατανοήσει πραγματικά και όχι επιφανειακά.
Φυσικά, θα αποτελούσε παράλειψη να μην υπογραμμιστεί και το γεγονός ότι το πρόβλημα με τα ορθογραφικά λάθη στη σύγχρονη εποχή διογκώθηκε και λόγω του ότι ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων άρχισε να χρησιμοποιεί τα λεγόμενα «greeklish», τα οποία χειροτερεύουν την κατάσταση με την ορθογραφία. Οι πιο πολλοί χρησιμοποιούν «greeklish» ακριβώς επειδή γνωρίζουν ότι κάνουν αρκετά λάθη. Αλλά αυτό επιτείνει το πρόβλημα και σε καμία περίπτωση δεν το διορθώνει. Επίσης, χρησιμοποιώντας κάποιος «greeklish», δεν θα καταλάβει ποτέ τον πραγματικό βαθμό του προβλήματός του. Πρέπει λοιπόν να χρησιμοποιούμε άφοβα το ελληνικό αλφάβητο σε συνδυασμό με τη βοήθεια κάποιου λεξικού.
Συμπερασματικά η δυσορθογραφία είναι ένα κομμάτι που απασχολεί πολλά παιδιά και γονείς. Αν και οι αιτίες μπορεί να είναι πολλές και ποικίλες, υπάρχουν αρκετοί τρόποι αντιμετώπισης. Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε όμως ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό και οφείλουμε να έχουμε μια ποικιλία δραστηριοτήτων που να προσαρμόζεται ανάλογα με το βαθμό δυσκολίας που αντιμετωπίζει ο μαθητής.
