Πυροσβεστική ακαδημία

Του Νίκου Τσούλια

     Μόλις γεννιόμαστε την ελευθερία ζητάμε. Να μιλήσουμε θέλουμε, να επικοινωνήσουμε με τους άλλους, με τον κόσμο, με τον ίδιο τον εαυτό μας. Και είναι η κατάκτηση της γλώσσας ο πρώτος μεγάλος ορίζοντας της ελευθερίας. Αν αυτό δεν συμβεί, δεν θα γίνουμε ποτέ άνθρωποι, δεν θα εισέλθουμε στο στερέωμα της συνείδησης· θα χαθεί οριστικά η υπόθεση της ελευθερίας…

     Όλη η προσπάθεια που κάνουμε στους θεσμούς της εκπαίδευσης και στο στερέωμα των Γραμμάτων αγώνας για την ελευθερία είναι. Έχουμε μετασχηματίσει αυτό τον ευγενικό αγώνα σε επαγγελματική επιδίωξη, σε οικονομική ανέλιξη. Είναι δρόμος συμβατικός για τον επαγγελματικό καταμερισμό αλλά δεν οδηγεί στην ελευθερία· αντίθετα μπορεί να μας υποτάξει σε δεσμά δουλείας, που μόνοι μας τα δημιουργούμε. Ο καταναλωτισμός, η λατρεία των υλικών αγαθών, οι κατασκευασμένες ανάγκες είναι οι φυλακές του σύγχρονου τρόπου ζωής. Καταναλώνουμε τη ζωή μας χωρίς να τη βιώσουμε αυθεντικά με την αιτιολογία των ατέλειωτων υποχρεώσεων, που είναι όμως απότοκοι των άπειρων προσδοκιών μας και του συνεχούς «ανεκπλήρωτου».

     Θεωρούμε την ελευθερία ως απουσία μιας εξωτερικής μορφής υποδούλωσής μας σε έναν ορατό «κατακτητή» ή εξουσιαστή. Αυτή είναι μια μόνο όψη, η πρωτόλεια όψη. Η ουσιαστική ελευθερία συνδέεται με την αυτοπραγμάτωσή μας και τη χειραφέτησή μας, με την κοινωνικοποίησή μας και τον πλήρη εξανθρωπισμό μας, με το βασίλειο της αλληλεγγύης και της αγάπης, με τη δύναμη του ορθολογισμού. «Ελεύθεροι είναι όσοι κυβερνάνε τον εαυτό τους σύμφωνα με τις επιταγές της λογικής», θα μας τονίσει ο μέγας παιδαγωγός Τζον Ντιούι.

     Και είναι η πνευματική καλλιέργεια η βασιλική οδός για την ελευθερία. Όλη η ιστορία της διανόησης και των κοινωνικών αγώνων είναι πορεία προς την ελευθερία. Μπορούμε να ξεχερσώνουμε τους ποικίλους λόγγους της ανελευθερίας μας μόνοι μας αλλά δεν αρκεί. Απαιτείται και συλλογικός αγώνας, γιατί ζούμε σε κοινωνίες, μέσα σε αυτές δρούμε, μόνο ως κοινωνικά όντα βιώνουμε τον εαυτό μας!

     Η ελευθερία της σκέψης είναι η πρώτη αναβαθμίδα για την πλήρη ελευθερία μας. Δεν μπορεί να φυλακιστεί η σκέψη μας, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι έχουμε ελευθερία. Για να συμβεί αυτό απαιτείται συνεχής προσπάθεια κατά των δογμάτων και των προκαταλήψεων, των βεβαιοτήτων και των στερεότυπων και κυρίως κατά της πολιτιστικής απολυτότητας που μας ετεροκαθορίζει με φράχτες απόρριψης απέναντι σε άλλους πολιτισμούς και σε άλλες κοσμοθεωρίες.

     Ο δρόμος για την ελευθερία δεν μπορεί να είναι δρόμος εξουσίας. Καμιά εξουσία δεν επιβάλλει την ελευθερία· το αντίθετο την ισχυροποιεί ακριβώς γιατί αυτό έχει ανάγκη. «Η προσφυγή σε μεθόδους μονιστικές, απλοϊκά γενικευμένες, απολυταρχικές, με όποια μορφή και αν γίνεται, είναι προδοσία της ανθρώπινης ελευθερίας» (Τ. Ντιούι, Ελευθερία και πολιτισμός). Η ομορφιά της ζωής είναι στον αγώνα για την ελευθερία μας και όσο δεν το συνειδητοποιούμε και αναλωνόμαστε στις αναγκαίες μεν υποχρεώσεις μας αλλά όχι και ικανές για την προαγωγή της ελευθερίας μας, τόσο θα αλλοτριωνόμαστε και θα μετασχηματίζουμε τη ζωή μας σε απλή ύπαρξη!

    Αλλά η ελευθερία δεν είναι μόνη της. Απαιτεί πάνω από όλα την προϋπόθεση που την εξασφαλίζει, την ευθύνη! «Την ελευθερία θα πρέπει να τη συστήνουμε μόνο σε όποιον ξέρει τι θα πει απεριόριστη ευθύνη» (U. Baer, Η σοφία του Ρίλκε). Και τα όνειρά μας μια διαρκής πηγή αναζήτησης της ελευθερίας είναι, γι’ αυτό είναι τόσο όμορφα και μας δημιουργούν την αίσθηση της πληρότητας.

     Το χέρι με το μολύβι του πιο κάτω σχεδίου (μου ενέπνευσε και το παρόν άρθρο) που φτιάχνει τα χνάρια μας που πρέπει να ακολουθήσουμε, που ανοίγει μονοπάτια με την τέχνη και τα γράμματα, δείχνει το διακαή πνευματικό και ψυχικό πόθο μας, την ελευθερία!

anthologio.wordpress.com


 

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.