Λατινικά: Τα ουσιαστικά της Α & Β κλίσης της εξεταστέας ύλης
Κατεβάστε το αρχείο: Τα ουσιαστικά της Α & Β κλίσης της εξεταστέας ύλης
Α’ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
- Η πρώτη κλίση περιέχει μόνο ονόματα αρσενικά και θηλυκά.
- Τα περισσότερα είναι θηλυκά. Αρσενικά είναι μόνο όσα αποδίδουν ανδρικά ονόματα (Murena), επαγγέλματα (poeta) ή ονόματα ποταμών.
- Αυτά τα ονόματα στην ονομαστική του ενικού έχουν κατάληξη -ă (γεν. -ae)• χαρακτήρας του αρχικού θέματος a.
Παράδειγμα (vita –ae = ζωή)
Καταλήξεις
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
| ονομ | -a | -ae |
| γεν | -ae | -arum |
| δοτ | -ae | -is |
| αιτ | -am | -as |
| κλητ | -a | -ae |
| αφαιρ | -a | -is |
Παράδειγμα κλίσης
| Ενικός αριθμός | Πληθυντικός αριθμός | |
| ονομ | vita | vitae |
| γεν | vitae | vitarum |
| δοτ | vitae | vitis |
| αιτ | vitam | vitas |
| κλητ | vita | vitae |
| αφαιρ | vita | vitis |
ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ
- Τα θηλυκά ονόματα dea (θεά) και filia (θυγατέρα) τη δοτική και την αφαιρετική του πληθυντικού (deis, filiis) τη σχηματίζουν κανονικά σε –abus, όταν είναι ανάγκη, να γίνει διάκριση από τις όμοιες αντίστοιχες πτώσεις των αρσενικών δευτερόκλιτων ονομάτων deus θεός και filius γιος. Έτσι λέγεται deis et deabus ή dis deabusque (τοις θεοίς και ταις θεαίς), filiis et flliabus ή filiis filiabusque (τοις υιοίς και ταις θυγατράσιν).
Ουσιαστικά της Α΄ με ομαλή κλίση
- forma – formae (θηλ. = σχήμα, ομορφιά) 3
- belua – beluae (θηλ. = άγριο ζώο, κήτος) 3
- incola – incolae (αρσεν. = κάτοικος) 3
- ora – orae (θηλ. = ακτή) 3
- hostia – hostiae (θηλ. = σφάγιο για θυσία) 3
- puella – puellae (θηλ. = κορίτσι, κοπέλα) 3, 38
- hasta – hastae (θηλ. = δόρυ) 3
- poeta – poetae (αρσε. = ποιητής) 5, 24
- vita – vitae (θηλ. = ζωή) 5, 15, 43, 44
- gloria– gloriae(θηλ. = δόξα) 5
- sententia– sententiae(θηλ. = άποψη, κρίση, απόφαση) 6, 42
- victoria – victoriae (θηλ. = νίκη) 11, 13, 29
- pugna – pugnae (θηλ. = μάχη) 13, 31
- stella – stellae (θηλ. = αστέρι) 13
- diaeta – diaetae (θηλ. = θερινή κατοικία) 20
- turba – turbae (θηλ. = πλήθος) 20
- preda – predae (θηλ. = λεία) 21
- ianua – ianuae (θηλ. = πόρτα) 24
- ancilla– ancillae(θηλ. = υπηρέτρια) 24
- patria– patriae(θηλ. = πατρίδα) 25, 43
- curia – curiae (θηλ. = το κτίριο της Συγκλήτου, το Βουλευτήριο) 25
- tragoedia– tragoediae(θηλ. = τραγωδία) 27
- hasta– hastae(θηλ. = δόρυ) 31
- fuga– fugae(θηλ. = φυγή) 31
- ianua– ianuae(θηλ. = πόρτα) 34
- dextra– dextrae(θηλ. = το δεξί χέρι) 34
- mora – morae (θηλ. = χρονοτριβή, καθυστέρηση) 38
- matertera – materterae (θηλ. = θεία(απότημητέρα) 38
- terra – terrae (θηλ. = γη) 43
- amicitia – amicitiae (θηλ. = φιλία, συμμαχία) 44
- gratia – gratiae (θηλ. = συμφιλίωση, χάρη, εύνοια) 44
- epistula– epistulae(θηλ. = επιστολή) 45
- tragula– tragulae(θηλ. = είδος ακοντίου δεμένο με λουρί, με τη βοήθεια του οποίου το έριχναν) 45
- Nympha – Nymphae (θηλ. = η Νύμφη) 3
Δε σχηματίζουν πληθυντικό
- Aethiopia – Aethiopiae (θηλ. = Αιθιοπία) 3
- Campania – Campaniae (θηλ. = Καμπανία) 5
- inopia – inopiae (θηλ. = έλλειψη) 7
- Italia – Italiae (θηλ. = ηΙταλία) 11
- Hispania – Hispaniae (θηλ. = Ισπανία) 11
- Gallia – Galliae (θηλ. = Γαλατία) 11
- Trebia – Trebiae (αρσε. = ο ποταμός Τρεβίας) 11
- Africa – Africae (θηλ. = Αφρική) 11
- Zama – Zamae (θηλ.= η Ζάμα) 11
- fiducia– fiduciae(θηλ. = εμπιστοσύνη, αυτοπεποίθηση / πίστη) 13, 25, 44
- luna – lunae (θηλ. σελήνη) 13
- pecunia – pecuniae (θηλ. = χρήματα) 21, 29, 36
- ira – irae (θηλ. = οργή) 43
- agricultura – agriculturae (θηλ. = γεωργία) 15
- Caligula – Caligulae (αρσε. = ο Καλιγούλας) 20
- Allia – Alliae (αρσ. = ο Αλίας ποταμός) 21
- Ardea– Ardeae(θηλ. = Αρδέα) 21
- Roma– Romae(θηλ. = Ρώμη) 21, 27, 29, 43
- Nasica– Nasicae(αρσ. = Νασικάς) 24
- Caecilia– Caeciliae(θηλ. = Καικιλία) 38
- Catilina– Catilinae(αρσ. = ο Κατιλίνας) 42
- senecta– senectae(θηλ. = τα γηρατειά) 43
- benevolentia– benevolentiae(θηλ. εύνοια, ευμένεια, καλή θέληση) 44
- Andromeda – Andromedae (θηλ. = Ανδρομέδα) 3
- Cassiope – Cassiopes (θηλ. = Κασσιόπη) 3
- Perses – Persae (αρσε. = ο Περσέας (ο βασιλιάς της Μακεδονίας) 13
Δε σχηματίζουν ενικό
- Belgae – Belgarum (αρσε. = οι Βέλγοι, η χώρα των Βέλγων) 7
- Cannae – Cannarum (θηλ. = οι Κάννες) 11
- insidiae – insidiarum (θηλ. = ενέδρα,δόλος) 11
- Athenae – Athenarum (θηλ. = ηΑθήνα) 14
- divitiae – divitiarum (θηλ. = πλούτη) 36
Ετερόσημα
- opera – operae (θηλ. = εργασία, κόπος, opera + γεν = με τη βοήθεια κάποιου)
- Στον πληθ. operae – operarum = μισθωτοί εργάτες, 29, 31
- copia – copiae (θηλ. =αφθονία)
- Στον πληθ. copiae – copiarum (θηλ. = στρατιωτικές δυνάμεις) 11
- littera -ae = το γράμμα τoυ αλφαβήτου 45
- Στον πληθ. litterae, -arum = λογοτεχνία, επιστολή
Β’ ΚΛΙΣΗ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ
- Περιλαμβάνει ονόματα αρσενικά και θηλυκά σε –us και σε –er (γεν. –i) και ουδέτερα σε –um (γεν. –i).
- Τα συναντώμενα ονόματα σε –us και σε –er είναι όλα αρσενικά εκτός του ficus –i (= σύκο, συκιά) που είναι θηλυκό
- Είναι αρκετά τα αρσενικά της δεύτερης κλίσεως που λήγουν σε -er, όπως puer, ager, κτλ.
- Αυτά που λήγουν σε –erαποβάλλουν το – eστις άλλες πτώσεις (πλην της κλητική ενικού) τα liber, libriκαι minister, ministri.
- Δεν το αποβάλλουν τα puer,pueri(=παιδιά) και liberi,liberorum(= τα παιδιά)
- Κατά το puerκλίνεται και το μοναδικό όνομα vir,viri(=άνδρας)
Παραδείγματα κλίσης ουσιαστικών.
Ενικός αριθμός
| ονομ | dominus | puer | ager | donum |
| γεν | domini | pueri | agri | doni |
| δοτ | domino | puero | agro | dono |
| αιτι | dominum | puerum | agrum | donum |
| κλη | domine | puer | ager | donum |
| αφαιρ | domino | puero | agro | dono |
Πληθυντικός αριθμός
| ονομ | domini | pueri | agri | dona |
| γεν | dominorum | puerorum | agrorum | donorum |
| δοτ | dominis | pueris | agris | donis |
| αιτι | dominos | pueros | agros | dona |
| κλη | domini | pueri | agri | dona |
| αφαιρ | dominis | pueris | agris | donis |
Παρατηρήσεις
- Τα υπερδισύλλαβα ονόματα σε –ius και –ium στη γενική του ενικού συναιρούν πολλές φορές το τελικό –ii σε –i. Το ίδιο ισχύει και στο ουσιασικό filius-i
- Π.χ. Vergilius Βεργίλιος, gen. Vergilii και Vergili, officium υπηρεσία, καθήκον gen. officii και offici, filius γεν. filii και fili. ingenium γεν. ingenii και ingeni.
- Τα κύρια ονόματα σε –ius (γνήσια Λατινικά), το filius (και η αντωνυμία meus) σχηματίζουν την κλητική σε –i αντί –ie.
- Π.χ.Vergilius, κλητ.Vergili, meus filius κλητική: mi fili
Αρσενικά με ομαλή κλίση:
- scopulus- scopuli(αρ. = βράχος) 3
- calceus- calcei(αρ. = υπόδημα, μποτίνι) 3
- animus – animi (αρσ. = ψυχή) 5, 6, 13, 14, 43
- annus – anni (αρσ. = έτος) 5, 11, 20
- servus – servi (αρσ. = δούλος) 6, 14
- legatus – legati (αρσ. = διοικητήςλεγεώνας, ύπαρχος, απεσταλμένος) 7, 13, 36, 45
- populus – populi (αρ. = λαός) 11
- Gallus – Galli (αρ. = Γαλάτης) 21, 44
- Romanus- Romani(αρ. = ο Ρωμαίος) 11, 21, 31
- modus- modi(αρ. = τρόπος) 13
- adversarius- adversarii(αρ. = αντίπαλος, εχθρός) 13 [Δεν συναιρεί τη γενική]
- somnus- somni(αρσ. = ύπνος) 14
- mortuus- mortui(αρ. = νεκρός) 14
- equus – equi (αρ. = άλογο) 15
- dominus – domini (αρσ. = αφεντικό) 24, 27
- corvus – corvi (αρσ. = κοράκι) 27
- focus – foci (αρσ. = φωτιά, εστία) 36
- tyrannus – tyranni (αρσ. = τύραννος) 44
- amicus – amici (αρσ. = φίλος) 44
- captivus – captivi (αρσ. = αιχμάλωτος) 45
- σε– er
- liber – libri (αρσ. = βιβλίο) 5
- ager – agri (αρ. = αγρός) 5, 11
- puer – pueri (αρσ. = παιδί) 5
- magister – magistri (αρ. = δάσκαλος) 5
- minister – ministri (αρσ. = θεράποντας, υπηρέτης) 6, 36
Ουδέτερα
- oraculum – oraculi (ουδ. = μαντείο) 3
- templum – templi (ουδ. = ναός) 5, 34
- monumentum – monumenti (μνημείο, τάφος) 5
- fundamentum – fundamenti (θεμέλιο) 6
- verbum – verbi (ουδ. = λόγος) 7, 29, 31
- bellum – belli (ουδ. = πόλεμος) 11, 13, 14, 15, 24, 31
- monstrum- monstri(ουδ. = θέαμα παράξενο και φοβερό) 13
- vinum- vini(ουδ. = κρασί) 15
- velum- veli(ουδ. = παραπέτασμα, κουρτίνα) 20
- factum – facti (ουδ. = πράξη) 21
- periculum – periculi (ουδ. = κίνδυνος) 25, 44
- pomum – pomi (ουδ. = καρπός) 27
- exemplum – exempli (ουδ. = παράδειγμα) 29
- vestibulum – vestibuli (ουδ. = είσοδος) 34
- tectum – tecti (ουδ. = σπίτι) 34
- donum – doni (ουδ. = δώρο) 34
- scamnum – scamni (ουδ. = σκαμνί) 36
- dictum – dicti (ουδ. = λόγος) 38
- sacellum – sacelli (ουδ. = μικρό τέμενος, μικρό ιερό) 38
- propositum – propositi (ουδ. = σκοπός) 38
- amentum – amenti (ουδ. = ιμάντας) 45
Τα περισσότερα ουδέτερα σε ium συναιρούν στη γενική το τελικό ii σε i
- ingenium – ingenii (i) (ουδ. = πνεύμα) 5, 27
- consilium – consilii (i) (ουδ. = σκέψη,σχέδιο) 6, 45
- studium – studii (i) (ουδ. = σπουδή,ασχολία) 15
- proelium – proelii (i) (ουδ. = μάχη) 15, 31
- solarium – solarii (i) (ουδ. = λιακωτό) 20
- imperium – imperii (i) (ουδ. = εξουσία) 20
- ex(s)ilium – ex(s)ilii (i) (ουδ. = εξορία) 21
- ostium – ostii (i) (ουδ. = πόρτα) 24
- praesidium – praesidii (i) (ουδ. = φρουρά) 34
- matrimonium – matrimonii (i) (ουδ. = γάμος) 38
- somnium – somnii (i) (ουδ. = όνειρο) 14
Τα κύρια ονόματα δε σχηματίζουν πληθυντικό αριθμό:
- Cepheus – Cephei (αρ. = Κηφέας) 3
- Neptunus – Neptuni (αρ. = Ποσειδώνας) 3
- Perseus – Persei (αρ. = Περσέας (ο ήρωας)) 3
- Italicus – Italici (αρ. = Ιταλικός) 5
- Ticinus – Ticini (αρ.= ο Τίκινος ποταμός) 11
- Maximus- Maximi(αρ. = Μάξιμος) 11
- Trasumenus- Trasumeni(αρ. = η λίμνη Τρασιμένη) 11
- Gallus – Galli (αρ. = Γάλλος) 13
- Paulus – Pauli (αρ.= Παύλος) 13
- Orcus – Orci (αρ. = ο θεός του κάτω κόσμου, ο Πλούτωνας) 14
- Octavianus – Octaviani (αρ. = Οκταβιανός) 14, 29
- Brennus – Brenni (αρσ. = οΒρέννος) 21
- Camillus – Camilli (αρσ.= ο Κάμιλλος) 21
- Atreus – Atrei (αρσ. = Ατρέας) Σχηματίζει κλητική Atreu 27
- Augustus – Augusti (αρσ. =Αύγουστος) 29
- Africanus – Africani (αρσ. = Αφρικανός) 34
- Dentatus – Dentati (αρσ. = Δεντάτος) 36
- Metellus – Metelli (αρσ.= Μέτελλος) 38
- Τα κύρια ονόματα σε –ius, γνήσια Λατινικά, και το filius (=γιος) (31, 43) σχηματίζουν την κλητική του ενικού σε –i επίσης, στη γενική ενικού, όπως όλα τα υπερδισύλλαβα σε –ius και –ium, συναιρούν το τελικό –ii σε –i.
Claudius filius filii
Claudii -i filii -i filiorum
Claudio filio filiis
Claudium filium filios
Claudi fili filii
Claudio filio filiis
- Sillius – Sillii / Silli (αρσε. = Σίλιος) 5
- Vergilius – Vergilii / Vergili (αρσε. = Βιργίλιος) 5
- Fabius – Fabii / Fabi (αρσε. = Φάβιος) 11
- Sulpicius – Sulpicii / Sulpici (αρσε. = Σουλπίκιος) 13
- Aemilius – Aemilii / Aemili (αρσε. = Αιμίλιος) 13
- Lucius – Lucii / Luci (αρσε. = Λεύκιος) 13
- Cassius – Cassii / Cassi (αρσε. = Κάσσιος) 14
- Antonius – Antonii / Antoni (αρσε. = Αντώνιος) 14
- Claudius – Claudii (i) (αρσ. = οΚλαύδιος) 20
- Ennius – Ennii (i) (αρσ. = οΈννιος) 24
- Cornelius – Cornelii (i) (αρσ. = Κορνήλιος) 24
- Accius – Accii (i) (αρσ. = Άκκιος) 27
- Pacuvius – Pacuvii (i) (αρσ. = Πακούβιος) 27
- Manlius – Manlii (i) (αρσ. = Μάνλιος) 31
- Manius – Manii (i) (αρσ. = Μάνιος) 36
- Curius – Curii (i) (αρσ. = Κούριος) 36
- Tarquinius – Tarquinii (i) (αρσ.= Ταρκύνιος) 44
Δε σχηματίζουν πληθυντικό
- Capitolium – Capitolii (i) (ουδ. = τοΚαπιτώλιο) 21
- aurum – auri (ουδ. = χρυσάφι) 21, 36
- oleum – olei (ουδ. = λάδι) 29
- caseus- casei(αρ. = τυρί) 15
Δε σχηματίζουν ενικό
- hiberna- hibernorum(ουδ. = χειμερινό στρατόπεδο) 7
- Nervii- Nerviorum(αρ. = οι Νερβίοι, η χώρα των Νερβίων) 7
- arma- armorum(ουδ. = όπλα) 31, 34
- domestici- domesticorum(αρσ. = οι δούλοι του σπιτιού) 34
- liberi – liberorum (αρσ. = παιδιά) 43
- Germani – Germanorum (αρ.= Γερμανοί) 15
Επίσης, χρησιμοποιείται κυρίως στον πληθυντικό:
muri- orum(αρ. = τείχη) [Στον ενικό murus- muri(τείχος)] 25
Προσέχουμε το ετερογενές locus-i(αρσ. = τόπος) Στον πληθυντικό ως ουδέτερο σημαίνει: τόποι ενώ ως αρσενικό σημαίνει: χωρία βιβλίων (5, 15, 38, 44)
locus loca loci
loci locorum locorum
loco locis locis
locum loca locos
loce loca loci
loco locis locis
Ετερογενή είναι και τα:
- caelum- caeli(ουδ. = ουρανός) το οποίο σχηματίζει πληθυντικό ως αρσενικό caeli- caelorum (13)
- catillus- catilli(αρσ. = πιάτο) το οποίο σχηματίζει πληθυντικό ως ουδέτερο catilla-catillorum (36)
Αλλάζουν σημασία στον πληθυντικό:
- castrum – castri (ουδ. = φρούριο) castra – castrorum (στρατόπεδο) 7, 20, 31, 42, 43, 45
- supplicium – supplicii / supplici (ουδ. = τιμωρία) supplicia – suppliciorum (ικεσίες, προσευχές, λατρεία) 14
- frumentum – frumenti (ουδ. = δημητριακά, σιτάρι) frumenta – frumentorum (= τα γεννήματα) 7
Το αρσενικό elephantus(= ελέφαντας) ανήκει στα αφθονούντα και κλίνεται σε δύο διαφορετικές κλίσεις (Β + Γ) (11)
- elephantus – elephanti
- elepha(n)s – elephantis
- Μαθήματα: Λατινικά
- Ακολουθήστε τη σελίδα μας στο facebook Φιλολογικός Ιστότοπος για να ενημερώνεστε για όλα τα εκπαιδευτικά θέματα.
