Του Νίκου Τσούλια

Έχω διδάξει έναν χρόνο σε Γυμνάσιο παράλληλα με διδασκαλία σε Λύκειο, πέντε χρόνια στο Πανεπιστήμιο (σε σεμινάρια φοιτητών κατά τη διάρκεια εκπόνησης της διδακτορικής μου διατριβής) και όλα τα υπόλοιπα χρόνια της εκπαιδευτικής μου καριέρας ήταν μόνο σε Γενικό Λύκειο. Ο κυριότερος λόγος αυτής της επιλογής μου ήταν οι συγκεκριμένες ηλικιακές φάσεις των μαθητών, του εντυπωσιακού πλήρους μετασχηματισμού των παιδιών σε εφήβους. Θεωρώ ότι εδώ τίθενται τα πρώτα θεμέλια της αυτονομίας και της αρτίωσης της προσωπικότητας του ανθρώπου αλλά και του δημιουργικού σχεδιασμού και της απαρχής των συγκροτημένων ονείρων και αποκρυσταλλωμένων φιλοδοξιών του.

Ωστόσο, πάντα με κρυφόκαιγε η επιθυμία για μια απόπειρα διδασκαλίας στο Δημοτικό σχολείο. «Φοβόμουνα» από τη μια πλευρά τις πολύ μικρές και «εύθραυστες» ηλικίες των μικρών παιδιών αλλά από την άλλη πλευρά γοητευόμουνα από την καθολική ισχύ του παιδαγωγικού λόγου σ’ αυτή την περίπτωση και από τη γοητεία εισαγωγής των παιδιών στον πιο όμορφο κόσμο, στο κόσμο των Γραμμάτων και του Παιδείας. Και ενώ πολύ ήθελα να έχω μια μικρή έστω γεύση αυτής της γοητείας των μικρών παιδιών και της μοναδικής παιδικής «απορίας», τελικά αυτό δεν έγινε προφανώς για ουσιαστικούς και τυπικούς λόγους.

Και προσπαθώ να ανιχνεύσω στοιχεία από μια αίθουσα του Δημοτικού σχολείου, χωρίς βέβαια να έχω καμιά αυταπάτη ότι μπορώ να φανταστώ ή να επινοήσω ένα τόσο σύνθετο σκηνικό της συγκεκριμένης διδασκαλίας. Έχω όμως κάποιες βεβαιότητες – αν μπορεί κάποιος να μιλήσει για βεβαιότητες στον κόσμο της Παιδαγωγικής.

α) Η εισαγωγή του παιδιού στη γλώσσα και στη σκέψη του ανθρώπου είναι το πιο σημαντικό και το πιο όμορφο θαύμα που μπορεί να συμβεί στον Κόσμο. Τα πρώτα ουσιαστικά βήματα του εξανθρωπισμού του ανθρώπου, της κοινωνικοποίησής του και της καλλιέργειας σχέσεων έξω από τον προστατευτικό κύκλο της οικογένειας δεν είναι απλά και μόνο είσοδος στον Κόσμο αλλά και δημιουργία του προσωπικού μας κόσμου˙ είναι η πρώτη συστηματική ενέργεια τεχνοτροπίας του ξεχωριστού πορτρέτου μας.

β) Η μαθησιακή πορεία του μαθητή κρίνεται σε μεγάλο βαθμό – και πάντως στον πιο καθοριστικό βαθμό – εδώ στους βηματισμούς του Δημοτικού σχολείου και όχι στο λύκειο ή σε κάποια άλλη σχολική βαθμίδα. Οι υπόλοιποι σχολικοί θεσμοί απλώς «προσθέτουν», ενώ το Δημοτικό διαρκώς «πολλαπλασιάζει» και κυρίως «θέτει» αυτό που ονομάζουμε «βάσεις εκπαίδευσης». αν ένας μαθητής ξεκινήσει με «πολύ καλά» ή με «άριστα» στο Δημοτικό, θα συνεχίσει σχεδόν πάντα αυτή τη μαθησιακή δυναμική ή θα τη βελτιώσει έτι περαιτέρω. Κάθε χρονιά με την αξιολόγηση που κάνουν οι μαθητές μου επί της συνολικής μου λειτουργίας και σε συνέχεια αυτής τους ζητώ να αξιολογήσουν το μαθησιακό δυναμικό που έχουν κατακτήσει μέχρι τότε, και όλοι σχεδόν κατατείνουν να αναφέρονται στο ξεκίνημα του Δημοτικού σχολείου. Έτσι βλέπουμε να έρχονται άλλοτε «φουρνιές» μαθητών με φοβερές δυνατότητες και άλλοτε όχι και δεν μπορούμε να εξηγήσουμε το πώς συμβαίνει αυτό αφού έρχονται από τις ίδιες γειτονιές και από τα ίδια σπίτια. Κι όμως πίσω από κάθε δυναμική «φουρνιά» κρύβεται μια σοφή δασκάλα ή ένας σοφός δάσκαλος.

γ) Η σχέση του παιδιού με τα Γράμματα θα καθοριστεί εδώ σχετικά σε μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι στους άλλους θεσμούς. Αν το παιδί αγαπήσει τη γνώση και τη μάθηση στο Δημοτικό, έχει ξεκινήσει έναν δρόμο ομορφιάς και προόδου, που δεν θα αφήσει ποτέ, που θα έχει ως περιεχόμενο και ως νόημα ζωής την ίδια τη γνώση (μαζί βέβαια με την πρώτη των πρώτων των αξιών του ανθρώπου, την αγάπη). Εδώ δεν παίζει πρώτιστο ρόλο το πόσα γράμματα θα μάθει το παιδί – γιατί οι ρυθμοί μάθησης ποικίλουν και έχουμε πολλές ιδιαιτερότητες -, αλλά το πόσο θα συνδεθεί με την καλλιέργεια του πνεύματος.

δ) Στο Δημοτικό σχολείο ο δάσκαλος δημιουργεί πρότυπα – και επιπλέον μπορεί να γίνει και ο ίδιος πρότυπο – πολύ πιο εύκολα από ό,τι σε άλλους θεσμούς. Ακόμα και οι πιο απλές κουβέντες του δημιουργούν ένα ολόκληρο φωτεινό στερέωμα για τη ζωή και τον άνθρωπο. Και δεν χρειάζονται ιδιαίτερες αναλύσεις επί του ζητήματος. Θεωρώ ότι δύσκολα θα συναντήσουμε έναν πολίτη που δεν θα τονίσει το ρόλο που έπαιξε κάποιος δάσκαλος στη ζωή του. Αυτό είναι μεν μια απόλυτα μοναδική γοητεία του ειδώλου του δασκάλου αλλά και μια ιερή ευθύνη για την άρτια ει δυνατόν λειτουργία του. Το παιδί σ’ αυτή τη μικρή ηλικία είναι βλαστός θαλερός αλλά εύκαμπτος, δεν στέκεται από μόνος του όρθιος και θέλει στήριγμα, που άπαξ και το βρει θα τραβήξει μόνος του το δρόμο προς τον ήλιο και προς την ωριμότητα.

Υ.Γ.Φυσικά στην πορεία του μαθητή στο Δημοτικό σχολείο παίζουν σημαντικό ρόλο – περισσότερο από ό,τι στους άλλους σχολικούς θεσμούς – οι γονείς. Αλλ’ επ’ αυτού σε επόμενο άρθρο.

anthologio.wordpress.com


 

Προηγούμενο άρθροIANOS: Συναντήσεις με συγγραφείς-Έλενα Ακρίτα 
Επόμενο άρθροΔιεθνές Workshop On the Place of Case in Grammar (PlaCiG)
Κατάγεται από την Αυγή Αμαλιάδας και είναι εκπαιδευτικός. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003) και έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή στην Ειδική Αγωγή. Έχει εκδώσει δύο βιβλία εκπαιδευτικού περιεχομένου τα: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον». Έχει δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα σε επιστημονικά και εκπαιδευτικά περιοδικά. Έχει συνεργαστεί επαγγελματικά με τις εφημερίδες «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986) και «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996). Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί στην εφημερίδα “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” και στις εφημερίδες της ΗΛΕΙΑΣ: «ΠΡΩΙΝΗ», “ΑΥΓΗ” και “ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ”.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.