Του Νίκου Τσούλια

      Ας ξεκινήσουμε με μερικές βασικά ως προς το θέμα μας ερωτήματα με τις σχετικές προσεγγίσεις / απαντήσεις τους.
Υπάρχει περίπτωση έστω και μια «εκδοχή» της ζωής να μην έχει προβλήματα; Θεωρώ πως κάτι τέτοιο όχι απλά και μόνο είναι αδύνατο αλλά και πως η ίδια η ουσία της ζωής συνάπτεται με ό,τι εμείς οι άνθρωποι βαφτίζουμε ως «προβλήματα».

      Τα προβλήματα γιατί έχουν κατά κανόνα αρνητικό περιεχόμενο και γιατί προκαλούν τουλάχιστον μια δυσφορία στους ανθρώπους; Υπάρχει μια εδραιωμένη πεποίθηση στις κοινωνίες ότι η καλύτερη μορφή της ζωής είναι αυτή που δεν παρουσιάζει δυσκολίες και που ο άνθρωπος ζει «παραδεισένια», χωρίς να «κουνάει το δακτυλάκι του». Έχει πέσει θύμα αυτής της κοσμοαντίληψης και πιστεύει τελικά ότι τα προβλήματα είναι συνδεδεμένα με ένα εξ ορισμού αρνητικό περιεχόμενο. Έτσι, η ευχή περί «βίου ανθόσπαρτου» για το ξεκίνημα της νέας ζωής ενός ζευγαριού, πέραν του όμορφου συμβολισμού της, περικλείει και ένα μέλλον χωρίς προβλήματα.

      Αν τα προβλήματα είναι συστατικό στοιχείο της ζωής, γιατί δεν μαθαίνουμε με συγκροτημένο τρόπο να τα αντιμετωπίζουμε και να τα επιλύουμε; Εδώ η απάντηση συνδέεται με την προηγούμενη αναφορά. Όλοι μας «κλείνουμε τα μάτια μας» πολύ συχνά μπροστά στην απτή πραγματικότητα. Εθελοτυφλούμε και ονειρευόμαστε με απόλυτα καταστροφικό τρόπο και κατά βάση υπονομεύουμε την ίδια τη ζωή μας, αφού αφαιρούμε με έναν αυθαίρετο τρόπο την αντικειμενικότητα των καταστάσεων.

      Δεν ξέρω αν υπάρχει κανένας άνθρωπος που θα μπορούσε να περιγράψει μια εικόνα της ζωής χωρίς προβλήματα. Δεν ξέρω κανέναν διανοούμενο και στοχαστή που να έχει κάνει μια σχετική μελέτη. Και ο λόγος είναι – κατά τη γνώμη μου – απλός και απόλυτα πειστικός και δεν οφείλεται απλά και μόνο στο ότι δεν μπορεί να προσεγγιστεί η ζωή χωρίς προβλήματα. Ισχυρίζομαι ότι τα προβλήματα δεν έχουν μόνο αρνητικές επιδράσεις στη ζωή μας, αλλά ότι έχουν και θετικό δημιουργικό ρόλο. Η επιστήμη και ο πολιτισμός του ανθρώπου έχουν επιτύχει θαύματα, γιατί επιλύουν προβλήματα και αντιμετωπίζουν πάντα προκλήσεις και δυσκολίες. Το μεγάλο βιβλίο της Γνώσης είναι γραμμένο με «κεφάλαια» επίλυσης προβλημάτων και μάλιστα προβλημάτων που οδηγούν σε νέα προβλήματα και έτσι η όλη εξέλιξη της σκέψης του ανθρώπου τροφοδοτείται διαρκώς από τα προβλήματα.

      Υπάρχουν προβλήματα και προβλήματα… Προβλήματα που μπορούν να τσακίσουν τον άνθρωπο και να τον οδηγήσουν σε απόγνωση αλλά και προβλήματα που όχι απλά και μόνο αντιμετωπίζονται αλλά έτι περαιτέρω αποτελούν και πηγή δοκιμασίας και ενίσχυσης των δυνατοτήτων μας και αύξησης της αυτοπεποίθησής μας και που ανοίγουν μεγάλες προοπτικές στη ζωή μας. Υπάρχουν προβλήματα που μπορεί να έχουν απλά και μόνο υποκειμενικό χαρακτήρα και να λογίζονται ως προβλήματα με αυθαίρετο τρόπο ή προβλήματα που είναι διαχρονικά στην ιστορία του ανθρώπου και δεν φαίνεται να τίθεται κάποια ουσιαστική βάση αντιμετώπισής τους. Έτσι, στην πρώτη περίπτωσή μας – της υποκειμενικότητας – υπάρχουν άνθρωποι που θεωρούν «πρόβλημα» τις …σκληρές απαιτήσεις της εκπαίδευσης και τις αποστρέφονται εγκαταλείποντας τη μορφωτική προσπάθειά τους. Και αν πάμε στη δεύτερη περίπτωση – των διαχρονικά ανεπίλυτων προβλημάτων -, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η πείνα και ο πόλεμος, που είναι και τα μεγάλα αγκάθια στο ζήτημά μας, εμφανίζονται ως ακαταμάχητα στοιχεία του κόσμου των προβλημάτων.

      Όλοι μας διαπαιδαγωγούμε τα παιδιά και τους νέους στην αντίληψη ότι η ζωή είναι ένας αγώνας, και είναι απόλυτα ορθή αυτή η θεώρηση. Ο αγώνας αυτός δεν έχει μόνο σκοτεινή πλευρά αλλά και φωτεινή. Γιατί είναι αγώνας για το «ευ ζην» και για την αυτοπραγμάτωσή μας, για την ομορφιά και την ελευθερία, για την κοινωνική πρόοδο και τη διαρκή ανέλιξη του πολιτισμού μας. Αν όντως πιστεύουμε ότι αυτό είναι το όλο σκηνικό των προβλημάτων, τότε οφείλουμε να μαθαίνουμε τη νέα γενιά στο πώς θα τα αντιμετωπίζει εμφυσώντας μια αντίληψη ότι δεν παρακάμπτουμε τα προβλήματα για να τα ξαναβρούμε μεγαλύτερα μπροστά μας ούτε λυγίζουμε υπό το βάρος ενός προβλήματος και αφήνουμε τον εαυτό μας «βορά» στην τύχη και στους εξωτερικούς παράγοντες.

      Υπάρχουν και προβλήματα φοβερά δύσκολα: μια απώλεια δικού μας ανθρώπου, μια πολύ σοβαρή ασθένεια, μια οικονομική καθίζηση κλπ. Τι γίνεται τότε σ’ αυτές τις ανυπέρβλητες καταστάσεις; Προφανώς και η ζωή δίνει δυνατότητες που είναι κρυμμένες στη δύναμη του εαυτού μας και στην αγάπη των ανθρώπων του στενού περιβάλλοντός μας. Με βάση αυτά τα φοβερά ζωοδοτικά σημεία μπορούμε να αντιμετωπίσουμε ως έναν βαθμό και τα πιο μεγάλα προβλήματά μας. Έτσι κι αλλιώς, μια εικόνα παραίτησης οδηγεί με βεβαιότητα στην απόλυτη ήττα. Ισχύει εδώ η γνωστή από τα κοινωνικά κινήματα όμορφη αντίληψη. «Δεν υπάρχουν χαμένοι αγώνες, χαμένοι αγώνες είναι αυτοί που δεν έγιναν»!

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.