Του Νίκου Τσούλια
Η πάλαι ποτέ παραδοσιακή ερώτηση «τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;» έχει χάσει πλέον τη δυναμική της και δύσκολα απευθύνεται στον κόσμο των παιδιών και των εφήβων. Και αυτό γιατί η απάντηση πλέον δεν δίνεται με βάση την επιθυμία και τη δυνατότητα εκπλήρωσής της.
Τα πάντα έχουν αλλάξει στην ελληνική κοινωνία. Οι εκτεταμένοι και έντονοι μετασχηματισμοί στην οικονομία και στον πολιτισμό αλλά και η ευρωπαϊκή πορεία της χώρας μας και η παγκοσμιοποίηση ως ισχυρά υπερεθνικά στοιχεία έχουν προκαλέσει μεγάλες ανακατατάξεις στο επαγγελματικό στερέωμα αλλά και στις σχέσεις εκπαίδευσης και κατάρτισης με τους εργασιακούς χώρους.
Όμως με δεδομένο ότι η άσκηση του επαγγέλματος στη σημερινή αγοροκρατούμενη κοινωνία είναι ιδιαίτερα σημαντική για τη ζωή του πολίτη, οφείλουμε να διαμορφώνουμε τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις για μια σωστή επιλογή του. Η επιλογή του επαγγέλματος – κατά τη γνώμη μου – είναι μετά την επιλογή μόνιμου συντρόφου η πιο σημαντική απόφαση στη ζωή μας. Ας δούμε ποια είναι τα επιμέρους πεδία της σχετικής αναφοράς.
1. Η επιθυμία και η θέληση του ίδιου του νέου.
Ζούμε τη ζωή μας σε σημαντικό βαθμό σε συνάρτηση με την επαγγελματική μας ενασχόληση. Συχνά το ίδιο το επάγγελμα επιδρά στον τρόπο της ζωής μας, στην κουλτούρα μας αλλά και στον ίδιο το χαρακτήρα μας. Είναι ως εκ τούτου κρίσιμη η επιλογή μας, κάτι που σημαίνει ότι θα πρέπει να ανταποκρίνεται στις φιλοδοξίες μας και στα όνειρά μα.
2. Η ανίχνευση και ο προσδιορισμός των ιδιαίτερων κλίσεών του και των δεξιοτήτων του.
Δεν είναι μια εύκολη υπόθεση, αφού οι κλίσεις και οι δεξιότητές μας δεν αναπτύσσονται εύκολα από τη σχολική μας ζωή, στη διάρκεια της οποίας παίρνουμε τις αρχικές αποφάσεις για την επαγγελματική μας πορεία. Σήμερα, η Συμβουλευτική και ο Επαγγελματικός Προσανατολισμός έχουν ικανοποιητικά εργαλεία για να ανιχνεύσουν αυτό το πεδίο.
3. Η γνώση της κοινωνικής δυναμικής αλλά και των οικονομικών στοιχείων.
Η άσκηση των επαγγελμάτων δεν είναι μια αυτόνομη λειτουργία. Συνδέεται με τον εργασιακό καταμερισμό αλλά και με τους κοινωνικούς ρόλους και την οικονομική ισχύ τους. Προφανώς δεν πρέπει να κατισχύσει η χρηματική αποτίμηση των επαγγελμάτων, γιατί κάτι τέτοιο θα αλλοιώσει το περιεχόμενο και την αξία της ζωής μας και του εαυτού μας. Αλλά είναι χρήσιμο να αξιολογούμε το περιβάλλον μέσα στο οποίο θα εργαστούμε.
4. Η πληροφόρηση των ιδιαίτερων συνθηκών, δυνατοτήτων, πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων του προς επιλογή επαγγέλματος.
Είναι μελέτη απολύτως χρήσιμη, γιατί συνδέεται με τη φύση του επαγγέλματος αλλά και με τις δικές μας επιδιώξεις, για το πώς θέλουμε να ενταχθούμε στην κοινωνία, για το αν το όλο σκηνικό του επαγγέλματος μας ικανοποιεί συναισθηματικά και ψυχικά.
5. Η καλή γνώση των προγραμμάτων σπουδών και των μεταπτυχιακών δυνατοτήτων.
Δεν επιλέγουμε τίτλους επαγγελμάτων, γιατί δεν μπορούν να δώσουν το περίγραμμα της μελλοντικής εργασίας. Σήμερα με την όλο και εντονότερη εξειδίκευση των εργασιακών χώρων είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία η καλή γνώση των μορφωτικών και εκπαιδευτικών προσόντων κάθε πτυχίου. Και με δεδομένη την ευρεία προσφυγή στις μεταπτυχιακές σπουδές – λόγω του διαρκώς αυξανόμενου ανταγωνισμού στην αγορά εργασίας -, η γνώση αυτή επεκτείνεται και πέραν του πτυχίου. Η πρόσβαση σ’ όλα αυτά τα προγράμματα είναι μια πολύ εύκολη υπόθεση με το διαδίκτυο.
6. Η βαθιά επίγνωση των επαγγελματικών δικαιωμάτων και εργασιακών δυνατοτήτων.
Πολλά νέα επαγγέλματα αναδύονται στις σημερινές εποχές και δύσκολα θα βρούμε ανθρώπους με σχετική εμπειρία στο οικείο περιβάλλον μας για να μας δώσουν κάποια ικανοποιητική πληροφόρηση. Έτσι, είναι αναγκαία η μελέτη των συστατικών στοιχείων για μια ολοκληρωμένη απεικόνιση της εικόνας του επαγγέλματος.
7. Η οριοθέτηση του ορίζοντα της αυριανής επαγγελματικής δραστηριότητας.
Εδώ λαμβάνονται υπόψη και ευρύτερες του στενού επαγγελματικού πεδίου παράμετροι. Αν έχεις, για παράδειγμα, επιστημονικές, ερευνητικές και ακαδημαϊκές φιλοδοξίες, θα εισέρχεται και η προοπτική για έξοδο σε χώρα του εξωτερικού. Αν θέλεις να ασχοληθείς με την πολιτική και με το δημόσιο χώρο, υπάρχουν σχολές που δίνουν συγκριτικά με άλλες καλύτερες αφετηρίες κλπ
8. Η ανάπτυξη των παράλληλων και άκρως απαραίτητων προσόντων
Έχει περάσει ανεπιστρεπτί η εποχή, στην οποία η προετοιμασία για την επαγγελματική πορεία οριοθετείται στο εργασιακό περίγραμμα. Είναι εξίσου αναγκαία με τα στενά επιστημονικά εφόδια και παράλληλα προσόντα, όπως οι ξένες γλώσσες, οι νέες τεχνολογίες, η νοηματική – αν υπάρχει προσανατολισμός προς την ειδική αγωγή κλπ.
Η επιλογή του επαγγέλματος είναι μια δύσκολη αλλά και πολύ όμορφη υπόθεση. Είναι μάλλον η πρώτη σημαντική απόφαση των νέων και συνεργεί στην ενίσχυση της ευθύνης τους, στη βελτίωση της προσωπικότητάς τους και στην κοινωνικοποίησή τους.
