Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Γ´ Γυμνασίου: Ενότητα 3 – Η κατοχή της εξουσίας δεν εγγυάται την ευτυχία

Κατεβάστε το αρχείο: Ενότητα 3 – Η κατοχή της εξουσίας δεν εγγυάται την ευτυχία

• Γλωσσικά σχόλια:
• οἴει: β΄ ενικό, οριστικής ενεστώτα του αποθετικού ρήματος οἴομαι/οἶμαι= νομίζω, θεωρώ, μου φαίνεται
• πλείω (και πλείονα): αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου συγκριτικού βαθμού (γ΄κλίσης) ὁ/ἡ πλείων-τό πλέον/πλεῖον= πιο πολυς, περισσότερος (θετικός βαθμός: πολύς-πολλή-πολύ, υπερθετικός βαθμός= πλεῖστος-πλείστη-πλεῖστον)
• πλείω: εδω τίθεται ως επίρρημα ποσοτικό (θετικός: πολύ, συγκριτικός: πλείω/πλέον, υπερθετικός: πλεῖστα ή πλεῖστον)
• εὐφραίνεται: γ΄ ενικό, οριστικής ενεστώτα του ρήματος μ.φ εὐφραίνομαι= χαίρομαι, ευχαριστιέμαι, ικανοποιούμαι
• οὕτως: επίρρημα τροπικό= κατ΄αυτό τον τρόπο, έτσι
• ὦ Σιμωνίδη: κλητική ενικού του αρσενικού κυρίου ονόματος (α΄ κλίσης) ὁ Σιμωνίδης, τοῦ Σιμωνίδου
• γένωνται: γ΄ πληθυντικό, υποτακτικής αορίστου β΄ του ρήματος μ.φ γίγνομαι= γίνομαι, αποβαίνω, είμαι
• κρείττονες (ή κρείττους): ονομαστική πληθυντικού, αρσενικού γένους του επιθέτου (γ΄κλίσης) συγκριτικού βαθμού ὁ/ἡ κρείττων-τό κρεῖττον=ανώτερος, καλύτερος (θετικός:ἀγαθός-η-ον, υπερθετικός:κράτιστος-η-ον
• τῶν ἀνταγωνιστῶν: γενική πληθυντικού, του αρσενικού α΄ κλίσης ὁ ἀνταγωνιστής, τοῦ ἀνταγωνιστοῦ
• ἀνιᾷ: γ΄ενικό, οριστικής ενεστώτα του συνηρημένου ρήματος ε.φ ἀνιάω-ῶ= προξενω λύπη, στεναχωρώ
• ἥττους (και ἥττονες): ονομαστική πληθυντικού, αρσενικού γένους του επιθέτου (γ΄κλίσης) συγκριτικού βαθμού ὁ/ἡ ἥττων-τό ἥττον= μικρότερος (θετικός: μικρός, συγκριτικός: ὁ/ἡ ἥττων-τό ἥττον/ ὁ/ἡ ἐλάττων-τό ἔλαττον/ μικρότερος-α-ον, υπερθετικός:ἥκιστα (επίρρημα)/ ελάχιστος-η-ον/ μικρότατος-η-ον)
• ἑτέρων: γενική πληθυντικού, αρσενικού γένους της αόριστης επιμεριστικής αντωνυμίας ἕτερος-ἑτέρα-ἕτερον= άλλος
• θᾶττον: επίρρημα τροπικό συγκριτικού βαθμού= γρηγορότερα (θετικός: ταχέως, υπερθετικός:τάχιστα)
• ὧν: γενική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της αναφορικής αντωνυμίας ὅς-ἥ-ὅ=ο οποίος-α-ο
• οἰκέτου: γενική ενικού, ουδετέρου γένους του ουσιαστικού α΄κλίσης ὁ οἰκέτης-τοῦ οἰκέτου= ο οικιακός δούλος, υπηρέτης
• λιμένων: γενική πληθυντικού,του ουσιαστικού γ΄κλίσης ὁ λιμήν-τοῦ λιμένος=λιμάνι,καταφύγιο
• ἀκροπόλεων: γενική πληθυντικού, του ουσιαστικού γ΄κλίσης ἡ ἀκρόπολις-τῆς ἀκροπόλεως= το ψηλό μέρος της πόλης, ακρόπολη, φρούριο
• μέντοι: αντιθετικός σύνδεσμος= όμως, βέβαια
• πένητας: αιτιατική πληθυντικού του επιθέτου γ΄κλίσης ὁ πένης-τοῦ πένητος= φτωχός
• ὄψει: β΄ενικό, οριστικής μέλλοντα του συνηρημένου ρήματος ε.φ ὁράω-ῶ= βλέπω, διακρίνω
• τάς χρήσεις: αιτιατική πληθυντικού, του ουσιαστικού γ΄κλίσης ἡ χρῆσις-τῆς χρήσεως= η χρησιμότητα
• τά ὑπερβάλλοντα: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της μετοχής ενεστώτα ὑπερβάλλων-ουσα-ον (γ΄κλίσης) του ρήματος ὑπερβάλλω= ξεπερνώ, υπερβαίνω
• ἐλλείποντα: ονομαστική πληθυντικού, ουδετέρου γένους της μετοχής ενεστώτα ἐλλείπων-ουσα-ον (γ΄κλίσης) του ρήματος ἐλλείπω (<ἐν+λείπω)= υπολείπομαι
• τά δαπανήματα: αιτιατική πληθυντικού, ουδετέρου γένους του επιθέτου (β΄κλίσης) τό δαπάνημα-τοῦ δαπανήματος= δαπάνη, έξοδο

• Νοηματική απόδοση του κειμένου:

Στο κείμενο ο Ξενοφώντας παρουσιάζει τον τύραννο των Συρακουσών Ιέρων Α΄ να συνομιλεί με το λυρικό ποιητή Σιμωνίδη και να απομυθοποιεί την εικόνα ενός πανίσχυρου μονάρχη, αποκαλύπτοντας τα τρωτά του σημεία. Συγκεκριμένα: α) ο τύραννος δεν ικανοποιείται με το να έχει μεγαλύτερη περιουσία από τους απλούς πολίτες, αλλά με το να έχει μεγαλύτερο πλούτο από τους άλλους τυράννους, γιατί στην ουσία αυτοί είναι οι ανταγωνιστές του, β) εξαιτίας της ακόρεστης πλεονεξίας του, οι επιθυμίες του είναι υπέρμετρες (πόλεις, λιμάνια, φρούρια, εκτάσεις γης κ.λ.π), με αποτέλεσμα να μένει όλο ανικανοποίητος, γ) με την ανισορροπία που τον διακατέχει αποδεικνύεται ότι η επάρκεια των αγαθών δεν κρίνεται από την ποσότητά τους, αλλά από τη χρησιμότητα τους.

• Χωρισμός κειμένου σε ενότητες:

α) Εἰ δέ σύ οἴει ………….. ἡγεῖται αὑτῷ τοῦ πλούτου εἶναι

Αναλογίες τυράννων – αθλητών

β) Οὐδέ γε θᾶττόν τι γίγνεται …………. ὡς πολλούς τῶν τυράννων

Επιθυμίες τυράννων – πολιτών

γ) Οὐ γάρ τῷ ἀριθμῷ ………….. ἤ τῷ ἰδιώτῃ

Η χρησιμότητα των αγαθών

• Πραγματολογικά – Ερμηνευτικά σχόλια:

1. τυραννία

Σύμφωνα με την τυπική εξέλιξη των πολιτευμάτων, η τυραννία αποτελούσε το προτελευταίο στάδιο και τοποθετείτο πριν τη δημοκρατία. ( α)βασιλεία β)αριστοκρατία γ)ολιγαρχία δ)τυραννία ε)δημοκρατία). Οι τύραννοι στην πλειονότητά τους προέρχονταν από τους δημαγωγούς (ή από τους βασιλείς και τους ολιγαρχικούς). Ήταν οι πολιτικοί εκείνοι, οι οποίοι με αθέμιτα και απατηλά μέσα παραπλανούσαν το λαό με απώτερο σκοπό να αποκομίσουν προσωπικά οφέλη. Εκμεταλλευόμενοι τις εκάστοτε κρίσιμες κοινωνικές και πολιτικές καταστάσεις, έπαιρναν την εξουσία με τη βία και καταργώντας οποιεσδήποτε δημοκρατικές ελευθερίες ενεργούσαν αυταρχικά και αυθαίρετα, γι΄αυτό και ήταν ιδιαίτερα μισητοί από τον λαό.

2. Σιμωνίδης ο Κείος

Πρόκειται για έναν από τους πιο φημισμένους λυρικούς ποιητές της αρχαίας Ελλάδας. Γεννήθηκε στη Τζια (νήσος Κέα) το 556 π.Χ και πέθανε στις Συρακούσες το 468 π.Χ, όπου είχε εγκατασταθεί ως άποικος. Λόγω των ταξιδιών του, έκανε πολύ σημαντικές γνωριμίες, πιο πολύ όμως συνδέθηκε με τον Ιέρωνα Α΄, τύραννο των Συρακουσών, στον οποίο ασκούσε μεγάλη επιρροή, καθώς είχε εγκατασταθεί στην αυλή του (σύμφωνα με τη συνήθεια της εποχής, οι πνευματικοί άνθρωποι φιλοξενούνταν στις αυλές ισχυρών ανδρών, για να τους μεταλαμπαδεύσουν τα φώτα τους). Ήταν ο πρώτος ποιητής, που έγραψε κατά παραγγελία με αμοιβή. Μία φράση του ιδίου χαρακτηρίζει την ποίησή του: «η ζωγραφική είναι σιωπηλή ποίηση και η ποίηση ζωγραφική που μιλάει».

3. ἀλλ΄ ὥσπερ οἱ ἀθληταί…….ἡγεῖται αὐτῷ τοῦ πλούτου εἶναι

Τα λόγια του Ιέρωνα μαρτυρούν πως ο κάθε τύραννος δεν ικανοποιείται με το να έχει μικρότερη περιουσία από έναν άλλον τύραννο, αλλά ούτε και ίση. Πρέπει να έχει μεγαλύτερη περιουσία από τους «ανταγωνιστές» του, για να μη νιώθει οικονομική ανασφάλεια. Ο τύραννος ένιωθε χαρά μόνο όταν γνώριζε ότι βρισκόταν σε ανώτερο οικονομικό επίπεδο από τους άλλους τυράννους, και όχι απλά από τους απλούς πολίτες. Προκειμένου να πείσει το λυρικό ποιητή Σιμωνίδη, για την ορθότητα της άποψής του ο Ιέρωνας, δε διστάζει να συγκρίνει την περίπτωσή του, με την περίπτωση ενός αθλητή. Οι αθλητές δεν ευχαριστιούνται, όταν γίνουν ανώτεροι από τους απλούς πολίτες, αλλά δυσανασχετούν, όταν γίνουν κατώτεροι από τους άλλους αθλητές. Βέβαια, σε καμία περίπτωση το παράδειγμά του δεν πείθει, καθώς ο τύραννος αγωνιά στην απόκτηση πλούτου με τη χρήση αθέμιτων μέσων, ενώ ο αθλητής αγωνίζεται για την προάσπιση ενός ιδανικού με τη χρήση θεμιτών μέσων.

4. Ὁ μέν γάρ ἰδιώτης……ἤ ἀκροπόλεων ἰσχυρῶν

Οι επιθυμίες ενός τυράννου δε συγκρίνονται με τις επιθυμίες ενός απλού πολίτη. Ο τύραννος λαχταρά πόλεις και απέραντες εκτάσεις, λιμάνια και φρούρια. Η εσωτερική τους πολιτική ήταν δυσβάσταχτη για το λαό. Οι τύραννοι έκαναν πολέμους, για να διευκολύνουν την οικονομική τους πολιτική και για να ενισχύσουν το στρατιωτικό τους γόητρο. Ένας επιπλέον τρόπος αύξησης των εσόδων τους ήταν η επιβολή φόρων, οι οποίοι ήταν υψηλοί.

5. πλείω….κρείττονες….ἥττους….ἐλάττων….θᾶττον….ἧττον

Με τη χρήση πολλών επιθέτων και επιρρημάτων συγκριτικού βαθμού γίνεται πιο σαφής η διαφορά ανάμεσα στους τυράννους και στους απλούς πολίτες.

6. Οὐ γάρ τῷ ἀριθμῷ…… τάς χρήσεις

Ο Ιέρωνας ήταν ένας άνθρωπος κενός, ματαιόδοξος και παραδόπιστος που είχε γίνει δέσμιος των υλικών αγαθών και είχε παραδοθεί στις υλικές απολαύσεις. Θεωρούσε, ότι πλούσιος και ευτυχισμένος είναι κάποιος, όταν έχει αυτά που εκείνος θεωρεί ότι χρειάζεται και όχι απλά αν έχει πολλά αγαθά. Σημασία δεν έχει τόσο η απόκτηση πολλών αγαθών, όσο η απόκτηση των απαραίτητων αγαθών, που θα εξυπηρετούν τις ανάγκες μας. Αν και η συγκεκριμένη άποψη ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα και στη συνήθη ανθρώπινη συμπεριφορά, ωστόσο είναι εγωιστική.