Θυσία για την πατρίδα
Α. Κείμενο
Σε περιόδους πολέμου οι Αθηναίοι πραγματοποιούσαν με δημόσια δαπάνη μεγαλοπρεπή τελετή προς τιμήν των νεκρών πολεμιστών. Επιστέγασμα της τελετής αυτής αποτελούσε η εκφώνηση τουἘπιταφίου λόγου από επιφανή άνδρα της πόλης. Το απόσπασμα που θα μελετήσετε προέρχεται από τον Ἐπιτάφιο– που, πιθανόν, συντέθηκε από τον Λυσία– προς τιμήν των νεκρών του Κορινθιακού πολέμου.
Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι, οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες οὕτω τὸν βίον ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ’ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον, ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον. Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί· οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί, ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν. Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ, καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι. Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου καὶ ζηλῶ, καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι, οἵτινες, ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον, ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴν ἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον.
Λυσίας, Ἐπιτάφιος τοῖς Κορινθίων βοηθοῖς 79-81
Συντακτική ανάλυση
- Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονεστάτους ἡγεῖσθαι: Κύρια πρόταση
προσήκει: απρόσωπο ρήμα.
ἡγεῖσθαι: υποκείμενο του απρόσωπου ρήματος, τελικό απαρέμφατο. [υποκείμενο του απαρεμφάτου εννοείται το ἡμᾶς (ετεροπροσωπία)]. τούτους: Αντικείμενο του απαρεμφάτου.
εὐδαιμονεστάτους: Κατηγορούμενο στο τούτους.
- οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων κινδυνεύσαντες οὕτω τὸν βίον ἐτελεύτησαν, οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδ’ ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θάνατον, ἀλλ’ ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο τούτους
ἐτελεύτησαν: Ρήμα.
οἵτινες: Υποκείμενο ρήματος.
τὸν βίον: Αντικείμενο του ρήματος.
κινδυνεύσαντες: Χρονική μετοχή συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος.
ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλίστων: Εμπρόθετοι προσδιορισμοί της υπεράσπισης στο κινδυνεύσαντες.
οὕτω: Επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ἐτελεύτησαν.
ἐπιτρέψαντες, ἀναμείναντες, ἐκλεξάμενοι: Τροπικές μετοχές συνημμένες στο υποκείμενο του ρήματος.
τῇ τύχῃ: Αντικείμενο της μετοχής ἐπιτρέψαντες.
περὶ αὑτῶν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αναφοράς στο ἐπιτρέψαντες.
θάνατον: Αντικείμενο στη μετοχή ἀναμείναντες.
τὸν αὐτόματον: Επιθετικός προσδιορισμός στο θάνατον.
τὸν κάλλιστον: Αντικείμενο στη μετοχή ἐκλεξάμενοι.
- Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱ μνῆμαι, ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων αἱ τιμαί: Κύρια πρόταση
(εἰσί): ρήμα.
αἱ μνῆμαι, αἱ τιμαί: Υποκείμενα του ρήματος.
ἀγήρατοι: Κατηγορούμενο στο αἱ μνῆμαι.
ζηλωταὶ: Κατηγορούμενο στο αἱ τιμαί.
αὐτῶν: Γενική αντικειμενική στο αἱ μνῆμαι.
ὑπὸ ἀνθρώπων: Εμπρόθετος προσδιορισμός του ποιητικού αιτίου στο ζηλωταὶ.
πάντων: Κατηγορηματικός προσδιορισμός στο ἀνθρώπων.
- οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί: Κύρια πρόταση
πενθοῦνται: Ρήμα.
οἳ: Υποκείμενο ρήματος.
θνητοί: Κατηγορούμενο.
διὰ τὴν φύσιν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο πενθοῦνται.
- ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴν ἀρετήν: Κύρια πρόταση
ὑμνοῦνται: Ρήμα.
(οἳ): υποκείμενο ρήματος.
ἀθάνατοι: Κατηγορούμενο στο υποκείμενο του ρήματος.
διὰ τὴν ἀρετήν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο ὑμνοῦνται.
- Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ: Κύρια πρόταση
θάπτονται: Ρήμα.
(οὗτοι): Υποκείμενο ρήματος.
δημοσίᾳ: Δοτική του τρόπου στο θάπτονται.
- καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπ’ αὐτοῖς ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου, ὡς ἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετελευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶ τοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι: Κύρια πρόταση
τίθενται: Ρήμα.
ἀγῶνες: Υποκείμενο ρήματος.
ἐπ’ αὐτοῖς: Εμπρόθετος προσδιορισμός της τιμής στο τίθενται.
ῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου: Γενικές αντικειμενικές από το ἀγῶνες.
ὡς ὄντας: Αιτιολογική μετοχή, υποκειμενικής αιτιολογίας(συνημμένη).
τοὺς τετελευτηκότας: Επιθετική μετοχή ως υποκείμενο της μετοχής ὄντας.
τοὺς ἀθανάτους: Υποκείμενο στη μετοχή ὄντας.
ἀξίους: Κατηγορούμενο στα υποκείμενα της μετοχής ὄντας.
τιμᾶσθαι: Απαρέμφατο της αναφοράς μέσω του επιθέτου ἀξίους. Υποκείμενα του απαρεμφάτου είναι τα τοὺς τετελευτηκότας – τοὺς ἀθανάτους.
τιμαῖς: Δοτική του μέσου στο τιμᾶσθαι.
ταῖς αὐταῖς: Επιθετικός προσδιορισμός στο τιμαῖς.
τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ: Επιθετικός προσδιορισμός στο τετελευτηκότας.
ἐν τῷ πολέμῳ: Εμπρόθετος προσδιορισμός του χρόνου στο τοὺς τετελευτηκότας.
- Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ θανάτου: Κύρια πρόταση
μακαρίζω: Ρήμα.
Ἐγὼ: Υποκείμενο ρήματος.
αὐτοὺς: Αντικείμενο ρήματος.
τοῦ θανάτου: Γενική της αιτίας στο μακαρίζω.
- καὶ ζηλῶ: Κύρια πρόταση
ζηλῶ: Ρήμα.
(Ἐγὼ): Υποκείμενο ρήματος.
(αὐτοὺς): Αντικείμενο ρήματος.
- καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπων οἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι: Κύρια πρόταση
οἶμαι: Ρήμα.
(ἐγώ): υποκείμενο ρήματος.
κρεῖττον εἶναι: αντικείμενο ρήματος, ειδικό απαρέμφατο.
γενέσθαι: υποκείμενο στο κρεῖττον εἶναι, τελικό απαρέμφατο.
τούτοις: Δοτική προσωπική κρεῖττον εἶναι.
μόνοις: Κατηγορηματικός προσδιορισμός στο τούτοις.
ἀνθρώπων: Γενική διαιρετική από το τούτοις.
- οἵτινες ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴν ἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον: Δευτερεύουσα αναφορική προσδιοριστική στο τούτοις
κατέλιπον: Ρήμα.
οἵτινες: Υποκείμενο ρήματος.
μνήμην: Αντικείμενο ρήματος.
ἀθάνατον: Επιθετικός προσδιορισμός στο μνήμην.
διὰ τὴν ἀρετὴν: Εμπρόθετος προσδιορισμός της αιτίας στο κατέλιπον.
αὑτῶν: Γενική κτητική στο τὴν ἀρετὴν.
- ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχον: Δευτερεύουσα αιτιολογική πρόταση
ἔτυχον: Ρήμα.
(οὗτοι): υποκείμενο ρήματος.
σωμάτων: Αντικείμενο ρήματος.
θνητῶν: Επιθετικός προσδιορισμός στο σωμάτων.
Λεξιλογικές ασκήσεις
- Να βρείτε όσο περισσότερες ν.ε. σύνθετες λέξεις μπορείτε ομόρριζες του ρ. τυγχάνω και να σχηματίσετε μία πρόταση με τρεις από αυτές.
- Να γράψετε φράσεις της ν.ε. που να περιλαμβάνουν τη λέξη «τύχη» και να δώσετε την ερμηνεία τους. Σε ποιες περιπτώσεις χρησιμοποιούνται;
[Απάντηση: η τύχη μου γύρισε την πλάτη // έχω την τύχη με το μέρος μου // αφήνω τα πράγματα στην τύχη τους // αυτός κοιμάται και η τύχη του δουλεύει // κάνω την τύχη μου κ.ά.]
- Να συμπληρωθούν τα κενά με λέξεις ομόρριζες του ρ. τυγχάνω:
α. Ήταν……………..συγκυρία να βρεθούμε στην εξοχή και να έχει τέτοια κακοκαιρία.
β· Η…………..του στις εισαγωγικές εξετάσεις γιορτάστηκε με μια μεγάλη δεξίωση.
γ. Τα γλυπτά του Παρθενώνα, αυτά τα του ελληνικού πολιτισμού,…………πρέπει να επιστρέφουν στην πατρίδα τους.
δ. Πήρε για την εφημερίδα του μια ………………… συνέντευξη από έναν μεγάλο πολιτικό.
Ασκήσεις γραμματικής
Να γράψετε τους άλλους βαθμούς των επιθέτων και των επιρρημάτων:
| ΘΕΤΙΚΟΣ | ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ | ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣ |
| εὐδαιμονεστάτους | ||
| μεγίστων | ||
| καλλίστων | ||
| τὸν κάλλιστον | ||
| ἀξίους | ||
| κρεῖττον |
Κατεβάστε το αρχείο: Ενότητα 2 – Θυσία για την πατρίδα
