Του Νίκου Τσούλια

      Η μυθιστορηματική βιογραφία είναι μια γοητευτική σύμμειξη του πραγματικού και του φαντασιακού. Όταν μάλιστα γίνεται από τη γραφίδα ενός σπουδαίου λογοτέχνη μας, του Μήτσου Αλεξανδρόπουλου, τότε η ανάγνωσή της είναι μια απόλαυση. Όταν διαβάζουμε ένα ή περισσότερα έργα ενός συγγραφέα, αποκομίζουμε πάντα και μια γνώμη και μια γενική θεώρηση γι’ αυτόν. Καθώς διαβάζουμε μάλιστα το έργο του ή τα έργα του πιάνουμε τον εαυτό μας να αναθεωρεί διαρκώς το πορτρέτο του συγγραφέα, χωρίς ποτέ να είμαστε βέβαιοι ότι αποδίδουμε την αυθεντική εικόνα του.

Ο Γκόρκι, ένας από τους μεγάλους στοχαστές της ανθρωπότητας, προκρίνει το ουσιώδες και το αποσπά από τα τόσα και τόσα αγκάθια που γεμίζουν κάθε καλλιεργημένο κήπο και κάθε χερσότοπο στους τόπους της ζωής μας. Αναδεικνύει το πνεύμα των γραμμάτων, γιατί «ήξερε από μικρός τι θηρίο είναι ο αμόρφωτος άνθρωπος». Είναι απόλυτος για το πρώτο στοιχείο της αισθητικής του αντίληψης θεωρώντας ότι «η αγάπη για τη γυναίκα γέννησε ό,τι ομορφότερο υπάρχει στον κόσμο»[i]. Προβληματίζεται και προκρίνει την κοινωνική ανέλιξη του ανθρώπου τονίζοντας ότι «ήθελα να δω με ποιο τρόπο ο άνθρωπος μπορεί να έρθει από το άτομο στην ομάδα, στη συλλογική αντίληψη του κόσμου»[ii].

      Ας δούμε την περιληπτική αναφορά που παρουσιάζεται στην «προθήκη» του ίδιου του βιβλίου. «Ο συγγραφέας δε μυθοποιεί τον ήρωά του. Φροντίζει να τον αναδείξει μέσα από τις αντικειμενικές ιστορικές πηγές, μαρτυρίες δικές του και των συγχρόνων του, καταθέσεις του έργου του. Παράλληλα όμως με την αξιοπιστία του ντοκουμέντου, το βιβλίο διαθέτει και το χάρισμα μιας ζωντανής επικοινωνίας με τον άνθρωπο Γκόρκι. Τον ακολουθεί στις περιπλανήσεις του – τις πρώτες εφηβικές, βιοποριστικές, τις νεανικές, τα ταξίδια της ώριμης ηλικίας, τις επαφές του με τα μεγάλα πνεύματα του αιώνα, τις ερωτικές του περιπέτειες. Ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει πολλές πτυχές αυτής της πλούσιας προσωπικότητας, έναν εξαιρετικά δυνατό χαρακτήρα που έφτιαξε τη μοίρα του και άφησε τη σφραγίδα του στην πορεία του καιρού του»[iii].

      Στο εν λόγω βιβλίο παρακολουθούμε τη συγγραφική εξέλιξη ενός μεγάλου συγγραφέα μαζί με την πορεία της ζωής του. Παρακολουθούμε τον αγώνα της ζωής του, την πνευματική του ακτινοβολία, την προοδευτική κουλτούρα του και τη σταθερότητα στις αρχές και στις αξίες του. Το «ψωμί» και το «βιβλίο» είναι τα σύμβολα του πολιτιστικού στερεώματος του Γκόρκι, τα εμβλήματα γύρω από τα οποία συγκροτεί το συγγραφικό του έργο αλλά και την ίδια τη στάση της ζωής του. Το βιβλίο για τον άνθρωπο των Γραμμάτων είναι η φωτιά που μετασχηματίζει τον κόσμο και τον εκπολιτίζει. Για το μεγάλο ρώσο συγγραφέα η μόρφωση είναι συστατικό στοιχείο της προόδου και της επιτυχίας κάθε κοινωνικής ανέλιξης. Εδώ βασίζει σε μεγάλο βαθμό την επιτυχία του αγώνα για τη μεγάλη κοινωνική επανάσταση. «Το βιβλίο ήταν από τα πιο μικρά χρόνια ο μαγνήτης που τον μαύλιζε ακατανίκητα, σαν τον απαγορευμένο καρπό… Ήθελε να είναι πιο κοντά στο όνειρο, στο βιβλίο… Ένιωθε να εισχωρεί όλο και πιο βαθιά σ’ ένα νυχτερινό μαγικό δάσος, συνεπαρμένος από το θρόισμα των σελίδων και το φλοίσβο των λέξεων»[iv].

      Όντας ο ίδιος ένας από τους βασικούς πρωτεργάτες της άνοιξης της μεγάλης Σοβιετικής Επανάστασης έδωσε από την πρώτη στιγμή του στίγμα αναδεικνύοντας την ελευθερία της σκέψης και τη δημιουργική κριτική ως συστατικά στοιχεία της κοσμοθεωρίας της Επανάστασης, τα οποία δεν έπρεπε να αλλοιωθούν από καμιά σκοπιμότητα. Προέβλεψε από την πρώτη στιγμή τους κινδύνους διαμόρφωσης ενός συμπαγούς συστήματος εξουσίας που θα οδηγούσε σε αυταρχισμό και σε πλήρη στρέβλωση της όλης πορείας προς τον σοσιαλισμό. Και δεν μπορούσε κανένας – ούτε φυσικά και ο ίδιος ο Λένιν ή ο Στάλιν – να αμφισβητήσει τόσο την καθαρότητα της φωνής του όσο και την αυθεντική αγωνία του για την επίτευξη των στόχων της επανάστασης. Όλο αυτό το ρεύμα κριτικής που ανέπτυξε ο ευρωκομμουνισμός πολλά χρόνια αργότερα το είχε επισημάνει ο Γκόρκι με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο. «Χίλιες φορές τον καιρό της επανάστασης είχα πει στη σοβιετική κυβέρνηση πως είναι ακατανόητη και εγκληματική η εξόντωση της διανόησης μέσα σε μια αγράμματη χώρα αγροίκων»[v].

[i] Μήτσου Αλεξανδρόπουλου (2004), Το ψωμί και το βιβλίο. Ο Γκόρκι, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σ. 118

[ii] ο.π., σ. 420

[iii]http://www.biblionet.gr/book/84249/%CE%91%CE%BB%CE%B5%CE%BE%CE%B1%CE%BD%CE%B4%CF%81%CF%8C%CF%80%CE%BF%CF%85%CE%BB%CE%BF%CF%82,_%CE%9C%CE%AE%CF%84%CF%83%CE%BF%CF%82,_1924-2008/%CE%A4%CE%BF_%CF%88%CF%89%CE%BC%CE%AF_%CE%BA%CE%B1%CE%B9_%CF%84%CE%BF_%CE%B2%CE%B9%CE%B2%CE%BB%CE%AF%CE%BF._%CE%9F_%CE%93%CE%BA%CF%8C%CF%81%CE%BA%CE%B9

[iv] Μήτσου Αλεξανδρόπουλου (2004), Το ψωμί και το βιβλίο. Ο Γκόρκι, Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα, σ. 91, 108

[v] ο.π., σ. 586

Συνεχίζεται με το δεύτερο μέρος

anthologio.wordpress.com

Προηγούμενο άρθροΑδίδακτο κείμενο: Δημοσθένους Πρὸς Κάλλιπον 1-2
Επόμενο άρθροΗμερίδα: Φύλο και Εκπαίδευση
Κατάγεται από την Αυγή Αμαλιάδας και είναι εκπαιδευτικός. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003) και έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή στην Ειδική Αγωγή. Έχει εκδώσει δύο βιβλία εκπαιδευτικού περιεχομένου τα: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον». Έχει δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα σε επιστημονικά και εκπαιδευτικά περιοδικά. Έχει συνεργαστεί επαγγελματικά με τις εφημερίδες «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986) και «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996). Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί στην εφημερίδα “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” και στις εφημερίδες της ΗΛΕΙΑΣ: «ΠΡΩΙΝΗ», “ΑΥΓΗ” και “ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ”.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.