Του Νίκου Τσούλια

      Το ίδιο έγινε με την Εθνική Σημαία στη διάρκεια της πρώιμης μεταπολίτευσης. Επειδή το εθνικό μας σύμβολο είχε καπηλευθεί από τη Χούντα – προκειμένου να αποκτήσει …νομιμοποίηση η επιβολή της βίας και η φίμωση της δημοκρατίας -, τα κόμματα και ιδίως τα κόμματα της αριστεράς και της κεντροαριστεράς δυσκολεύτηκαν στην αρχή αυτής της περιόδου να εμφανίσουν την ελληνική σημαία στις εκδηλώσεις τους. Προφανώς ήταν μια λανθασμένη αντίληψη και πρακτική!

      Μια ανάλογη εικόνα βλέπουμε να κυριαρχεί στην εκπαίδευση όσον αφορά το μέγα ζήτημα της Παιδαγωγικής. Πιο συγκεκριμένα, επί δεκαετίες πολλές και πιο πολύ στη διάρκεια των δύο δικτατοριών των δεκαετιών του 1930 και του 1960 χρησιμοποιήθηκε η Παιδαγωγική στο σχολείο ως ο μέγας χειραγωγός της σκέψης των μαθητών / μαθητριών, με κύριο και μοναδικό σκοπό την ιδεολογική και κοσμοθεωρητική τους συμμόρφωση στην πολιτική των κομμάτων της δεξιάς παράταξης και του παρακράτους, που ήταν μια σταθερή παράμετρος της πολιτικής μας ιστορίας σχεδόν μέχρι τη δεκαετία του 1980. Έτσι, το τρίπτυχο της αναγκαστικά επιβαλλόμενης αντιπαιδαγωγικής «Πατρίς – Οικογένεια – Θρησκεία» – που συνιστούσε μια ευθεία προσβολή της έννοιας και του περιεχομένου της παιδαγωγικής – αποτέλεσε την πιο προωθημένη σκληρή κομματική προπαγάνδα μέσα στους θεσμούς της Παιδείας. Ήταν ουσιαστικά μια μορφή ωμής Αντιπαιδαγωγικής αντίληψης και πρακτικής.

      Και ενώ αμφισβητήθηκε οριστικά και πάλι στην περίοδο της δεκαετίας του 1980, το περιεχόμενο αυτής της θεώρησης, το ρεύμα πήρε μαζί του όχι μόνο το στρεβλό και εκτρωματικό περιεχόμενο της αλλά και την ίδια την ιδέα και την αναγκαιότητα της Παιδαγωγικής αντίληψης. «Μαζί με τα νερά πετάξαμε και το μωρό»! Έκτοτε, η Παιδαγωγική παρέμεινε σε καθεστώς παραμέλησής της ή και αντιπάθειάς της – και αυτό παρά το γεγονός ότι είναι μια από τις πιο βασικές αποστολές του σχολείου και της εκπαίδευσης. Μάλιστα, όσες φορές επιχειρούσα να θέσω τη λανθασμένη στάση μας απέναντι στην έννοια της Αγωγής παλιότερα ως πρόεδρος της ΟΛΜΕ στις Γενικές Συνελεύσεις των Προέδρων και στη σχετική αρθρογραφία μου, συναντούσα και μια περίεργη κριτική ότι διατρεχόμουνα από έντονο παιδαγωγισμό! Η αλήθεια είναι ότι και οι εκπαιδευτικοί είχαν και έχουν μετασχηματίσει σε όλη την περίοδο της μεταπολίτευσης το περιεχόμενο της διδασκαλίας τους ανάγοντας τη γνώση ως αυτοσκοπό και όχι ως μέσο για τη διαμόρφωση της προσωπικότητας των νέων και για την κοινωνικοποίησή τους.

      Όμως η ζωή και η πραγματικότητα θέτουν και αυτές τα ζητήματά τους στον κόσμο της ιστορίας μας ανεξάρτητα από τη δική μας διάχυτη βουλησιαρχία και την όποια υποκειμενικότητα. Έτσι, η απουσία της Παιδαγωγικής έγινε η Κερκόπορτα να μεταμορφωθεί ο κρίσιμος ρόλος του σχολείου σε έναν θεσμό μεταβίβασης κυρίως της γνώσης. Παράλληλα υπήρχε και από την κοινωνία το μείζον αίτημά της για το «όνειρο των ονείρων», εκείνο του πανεπιστημιακού πτυχίου αγνοώντας, οικογένεια και πολίτες, τον πυρήνα και την ουσία του σχολείου ως θεσμού αγωγής και μόρφωσης. Όλοι μαζί τελικά εξορίσαμε την Παιδαγωγική, για να δούμε πιο καθαρά τη σχέση του σχολείου κυρίως μέσα από την επαγγελματοποίηση και από τα κελεύσματα της αγοράς εργασίας.

      Σε αυτή την εξέλιξη «συμφώνησε» και η κρατούσα τάξη πραγμάτων και η κυρίαρχη ιδεολογία! Και δεν το πήραμε χαμπάρι και φυσικά δεν αναρωτηθήκαμε ως προς το «γιατί» συνέβη αυτό! Τα πράγματα άλλαξαν και η γραφή της ιστορίας απέκτησε τώρα με τη διεθνοποίηση και την παγκοσμιοποίηση της οικονομίας και τον αποικισμό της επί της πολιτικής άλλα εργαλεία. Οι δυνάμεις της αγοράς δεν είχαν άγχος να δώσουν μέσα στο σχολείο το δικό τους ιδεολογικό στίγμα, όπως έκαναν παλιότερα. Το αξιακό τους πεδίο – και ιδιαίτερα η αντιαξία του ανταγωνισμού – επικράτησε συνολικά στην κοινωνία και υπέταξε το σχολείο στην κοσμοθεωρία τους με δέλεαρ το καλύτερο πλασάρισμα στην αγορά εργασίας και με φόβητρο την ανεργία – ραβδί και καρότο γαρ…

      Το εκπαιδευτικό κίνημα αλλά και η πλειοψηφία των εκπαιδευτικών δεν έχουν αντιληφθεί αυτή την εξέλιξη και εξακολουθούν να βλέπουν το δέντρο και καθόλου το δάσος ούτε πολύ περισσότερο την εξοντωτική εκχέρσωση του δάσους. Αντί να αναγνωρίσουν τον πρωταρχικό ρόλο της Παιδαγωγικής και τον αξιακό πλούτο που κουβαλάει η κριτική Παιδαγωγική και η ουμανιστική παιδεία (αλληλεγγύη, αλληλοσεβασμός, συνεργασία, δικαιοσύνη, αρετή, κοινωνικότητα, αγώνας, αμφισβήτηση, δημόσιο αγαθό κλπ) έχουν μεταλλαχτεί σε φορείς αναπαραγωγής των κρατουσών αξιών μέσα από τη λανθασμένη σύλληψη του σχολείου. Κάποιες αριστερές παρατάξεις μάλιστα θεωρούν ότι η μορφή του πολεμικού συνδικαλισμού που εφαρμόζουν (θεωρώντας ως ταξικό εχθρό άλλες παρατάξεις) και ο σκληρός ακτιβισμός είναι η βασική γραμμή πλεύσης για μια προοδευτική πορεία στην εκπαίδευση, όταν η κύρια μάχη γίνεται αλλού! Θέλουν να ξεχνούν ότι οι μεγάλες Μορφές της εκπαίδευσης στην ιστορία της χώρας ήταν Παιδαγωγοί και από την πλευρά της αστικής τάξης και από την πλευρά της εργατικής τάξης.

      Το έλλειμμα της Παιδαγωγικής σήμερα οφείλεται λοιπόν και σε έναν άλλο παράγοντα, στο έλλειμμα Παιδαγωγών, διανοούμενων και κοινωνιολόγων της εκπαίδευσης που θα έθεταν στον πυρήνα των ιδεών και στη μάχη των κοινωνικών αγώνων τα πιο προωθημένα αλλά και τα ουσιώδη ζητήματα του σχολείου και της παιδείας.

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.