Tου Νίκου Τσούλια

      Να εξαιρέσουμε φυσικά τις λειτουργίες της σχολικής αίθουσας, γιατί ναι μεν έχουν και αυτές μια όψη ακροατηρίου αλλά εδώ επικυριαρχεί η εκπαιδευτική και η παιδαγωγική όψη και το όλο σκηνικό έχει άλλες αφετηρίες και επιδιώξεις. Αναφέρομαι στα κάθε λογής ακροατήρια στα οποία βρίσκεσαι απέναντι σε ένα σύνολο ανθρώπων, όπου θα δώσεις μια διάλεξη ή θα μιλήσεις για ένα θέμα κοινού ενδιαφέροντος.

      Αλλά όταν δίνεις μεγάλο μέρος στα δημόσια πράγματα και στα κοινωνικά ζητήματα και στις συνδικαλιστικές λειτουργίες, τότε η όλη στάση σου και η κουλτούρα σου οφείλουν να έχουν διαμορφωθεί με επιμέλεια και συστηματικότητα, με ανοιχτό πνεύμα και κριτική διάθεση. Άλλωστε εδώ σ’ αυτούς τους «τόπους» πρωτίστως θα δοκιμάζεσαι και θα αξιολογείσαι για τις δυνατότητές σου για το θεσμό που λειτουργείς.

      Προφανώς είναι άλλα τα βασικά στοιχεία της ομιλίας σου όταν μιλάς σε μια Γενική Συνέλευση του κλάδου σου αποτελούμενη από μάχιμους εκπαιδευτικούς ή σε μια Γενική Συνέλευση Προέδρων των τοπικών ΕΛΜΕ – δηλαδή των κορυφαίων συνδικαλιστικών στελεχών – ή σε μια επιστημονική ημερίδα ή σε μια παρουσίαση βιβλίου κλπ. Αλλά το όλο σκηνικό δεν επηρεάζεται μόνο από το χαρακτήρα της εκδήλωσης˙ υπάρχουν κάθε φορά και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά στοιχεία, αφού ακόμα και το αν το ακροατήριο είναι πολυπληθές ή όχι επηρεάζει και το περιεχόμενο της ομιλίας σου και τους τόνους που χρησιμοποιείς. Μπορώ να ισχυριστώ ότι κάθε φορά που μιλάς σε ένα ακροατήριο είναι ξεχωριστή περίπτωση που πάντα έχει τα δικά της συστατικά στοιχεία.

      Γιατί όλη αυτή η αναφορά; Γιατί θεωρώ ότι οι όποιες συλλογικές λειτουργίες μας αναγκαστικά περιλαμβάνουν και την έννοια του ακροατηρίου, όχι φυσικά με την έννοια του παθητικού σκηνικού του τύπου: «ομιλητές – ακροατές» αλλά αντίθετα με την έννοια της ενεργού δράσης του μεγάλου μέρους των συμμετεχόντων, που θα περιλαμβάνει εκτός των κεντρικών ομιλιών άνεση χρόνο για άφθονες παρεμβάσεις και για ουσιαστικό και περιεκτικό διάλογο.

      Η ομιλία σε ένα ακροατήριο είναι πάντα για μένα μια μεγάλη και όμορφη πρόκληση. Το όλο τελετουργικό μού ασκεί μια ξεχωριστή γοητεία. Με θέλγει και με προκαλεί. Νιώθω σαν να δίνω εξετάσεις, κρίσιμες και αποφασιστικές. Το μεγάλο δέλεαρ – κατά την προσωπική μου γνώμη – είναι να επηρεάσεις σε σημαντικό βαθμό τη γνώμη των συμμετεχόντων με τη δύναμη των επιχειρημάτων, με τη σχετικότητα του λόγου σου, με τη μετριοπάθεια, με το βάθος της γνώσης και με τη γενικότερη πνευματική σου καλλιέργεια. Σε καμιά περίπτωση δεν πρέπει να εκπέμπεις την εικόνα του κατέχοντος την αλήθεια ούτε του δογματικού ούτε του κατ’ υποψία αλαζόνα ούτε αυτού που αγχώνεται να επιβάλλει την άποψή του. Και επειδή στις λειτουργίες του συνδικαλισμού κυριαρχεί η πρακτική τού με κάθε τρόπο περάσματος της παραταξιακής θέσης και επειδή αυτή η πρακτική είναι και σημείο που όχι μόνο δεν έλκει τους εργαζόμενους αλλά και τους απομακρύνει νομιμοποιώντας σχεδόν απόλυτα και την υποκουλτούρα της ιδιώτευσης, θεωρώ ότι η σχετικοποίηση του παραταξιακού και του προσωπικού σου λόγου είναι πλεονέκτημα για να βρει κάποιο εύφορο έδαφος η όποια ομιλία. Και αυτό αποτελεί για μένα ένα από τα μεγάλα διδάγματα κάθε συλλογικής λειτουργίας.

      Άλλωστε, η μακρά θητεία μου στην προεδρία της ΟΛΜΕ – εκτός των άλλων ξεχωριστών όμορφων επιδράσεών της – με επηρέασε στο να ακούω ουσιαστικά την άποψη του άλλου, να σχετικοποιώ τη δική μου υποκειμενική γνώμη, να συνθέτω διαφορετικές προτάσεις και να προάγω την έννοια του ουσιαστικού διαλόγου, μέσα από τον οποίο όλοι είναι κερδισμένοι και προπάντων η αυταξία της συλλογικότητας και η πολυμέρεια της πνευματικής καλλιέργειας.

      Από την άλλη πλευρά, δεν μπορείς να έχεις διαρκώς μεταβαλλόμενες θέσεις και να ρέπεις προς τον πάντα επικίνδυνο λαϊκισμό, να «χαϊδεύεις» δηλαδή το ακροατήριο με βάση αυτά που εκείνο επιθυμεί, ανεξάρτητα από το αν πιστεύεις ότι είναι ορθό. Το όλο περιεχόμενο και η στοχοθεσία της ομιλίας πρέπει να έχει βασικό αξιακό κώδικα, σταθερές αρχές και ουσιαστικές επιδιώξεις. Και θα μάχεσαι με μοναδικό εργαλείο τη δύναμη του ορθολογισμού, της κριτικής και ανοιχτής σκέψης και των επιχειρημάτων να διαμορφώνεις ένα θετικό για όλα αυτά κλίμα. Από εκεί και πέρα θα είναι η ίδια η δυναμική του ακροατηρίου που θα διαμορφώσει την «τελική εικόνα» των συζητούμενων θεμάτων.

      Προσωπικά νιώθω πολύ όμορφα όταν η ατζέντα των συνελεύσεων έχει εκπαιδευτικό ή / και παιδαγωγικό ή / και επιστημονικό περιεχόμενο. Τότε εκτιμώ ότι αναπτύσσεται πιο γόνιμος και ουσιαστικός διάλογος και δεν επικρατεί η μονομέρεια και ο δογματισμός των παραταξιακών μονόλογων. Βασίζομαι δε και στο εξής στοιχείο. Το πολύχρονο και εντατικό, συστηματικό και πολύπτυχο διάβασμά μου μού δίνει πολλά ερείσματα να επηρεάσω ως κάποιο βαθμό τις απόψεις των συμμετεχόντων. Παράλληλα, σ’ αυτές τις περιπτώσεις θα αναπτυχθούν πιο εύκολα οι πρωτογενείς σκέψεις και μπορείς να γνωρίσεις πλούτο στοχασμών, απόψεων / θησαυρών της προσωπικής εμπειρίας, αυθεντική αντιπαράθεση ιδεών, πλουραλισμό προβληματισμών και ευρύτητα ερωτημάτων και αποριών. Τι πιο ωραίο;

anthologio.wordpress.com

Προηγούμενο άρθρο5ο Πανελλήνιο Συνέδριο του Νέου Παιδαγωγού
Επόμενο άρθροΛατινικά: Κριτήριο αξιολόγησης (Κείμενα 15, 20, 21, 24, 25)
Κατάγεται από την Αυγή Αμαλιάδας και είναι εκπαιδευτικός. Έχει εκλεγεί πρόεδρος της ΟΛΜΕ τέσσερις φορές (1996 – 2003) και έχει εκπονήσει διδακτορική διατριβή στην Ειδική Αγωγή. Έχει εκδώσει δύο βιβλία εκπαιδευτικού περιεχομένου τα: “Σε πρώτο πρόσωπο” και «Παιδείας εγκώμιον». Έχει δημοσιεύσει δεκάδες άρθρα σε επιστημονικά και εκπαιδευτικά περιοδικά. Έχει συνεργαστεί επαγγελματικά με τις εφημερίδες «ΜΕΣΗΜΒΡΙΝΗ» (1980 – 1986) και «ΕΞΟΡΜΗΣΗ» (1988 – 1996). Τα τελευταία χρόνια αρθρογραφεί στην εφημερίδα “ΤΟ ΑΡΘΡΟ” και στις εφημερίδες της ΗΛΕΙΑΣ: «ΠΡΩΙΝΗ», “ΑΥΓΗ” και “ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ”.

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.