Του Νίκου Τσούλια

Τηλεόραση. Το μεγαλύτερο “παράθυρο” στον κόσμο. Εκεί συναντιούνται τα βλέμματά μας, μπορεί και αρκετές σκέψεις μας. Πηγή γνώσης και κυρίως πληροφόρησης. Θεσμός διαφάνειας και ελέγχου της εξουσίας.
Έδωσε στη δημοσιογραφία ζωντάνια, παρουσιάζει και σχολιάζει τα γεγονότα σε πραγματικό χρόνο. Δεν αφήνει τίποτα να παλιώσει. Παρακολουθεί τις εξελίξεις εν τω γίγνεσθαι.
Αλλά… Δεν περιγράφει και δεν αναλύει μόνο τα γεγονότα, τα συνδιαμορφώνει, γίνεται σκηνοθέτης και ηθοποιός. Μεταφέρει παραδόσεις, πολιτισμούς, γεγονότα από κάθε γωνιά του κόσμου. Μίκρυνε τον πλανήτη μας – αν και αυτό δεν είναι απόλυτα ωραίο, σμίκρυνε αποστάσεις και χρόνο. Αλλά…

Τηλεόραση, η μεγάλη αντι-πνευματική τροφός. Εστία χειραγώγησης και εξουσίας, δεν ξεχωρίζει το αυθεντικό από το κίβδηλο, τα συγχέει σκόπιμα, δημιουργεί τους δικούς της μύθους, κατασκευάζει είδωλα, πρωτίστως παρακμιακά. Κύριος φορέας της μονόδρομης σκέψης στη σύγχρονη πολιτική σκηνή. Οι ιδιοκτήτες της συγκεντρώνουν δυσανάλογο πλούτο, επηρεάζουν ή και καθορίζουν τις πολιτικές εξελίξεις. Κύριος εκφραστής της αποδόμησης των συλλογικών θεσμών. Η Ιταλία είναι το πιο ανάγλυφο παράδειγμα. Ο Μπερλουσκόνι, άρχοντας των Μ.Μ.Ε, εκλέγεται κατ’ επανάληψη πρωθυπουργός, αν και είναι βουτηγμένος στα σκάνδαλα και στη διαφθορά. Οδηγεί την Ιταλία στην πολιτισμική και κοινωνική αποσάθρωση, την Ιταλία του Μπερλίνγκουερ, του Τολιάτι, του Γκράμσι…

Τηλεόραση, η μεγάλη πληγή της μη διαπαιδαγώγησης της ελληνικής οικογένειας. Η εστία του σπιτιού είναι αυτή, όλα και όλοι στραμμένοι προς την οθόνη της. Σταμάτησε την αφήγηση της μιας γενιάς στην άλλη. Ο παππούς ή δεν υπάρχει μέσα στο σπίτι ή σιώπησε και αυτός. Δεν έχει εμπειρίες, τώρα οι εμπειρίες είναι της στιγμής, φρέσκιες, των άλλων, των επώνυμων. Η εικονική πραγματικότητα τείνει να αντικαταστήσει την πραγματικότητα μέσω μιας σταδιακής ψυχολογικής αποσύνθεσης.

«Εσείς οι εκπαιδευτικοί έχετε μια μεγάλη ευθύνη: να φτιάξετε στην παιδική ψυχή ό,τι έχει καταστρέψει σ’ αυτήν η τηλεόραση», είναι η παρατήρηση του σοφού ακαδημαϊκού μας Κ. Δεσποτόπουλου στον υπογράφοντα σε μια εκπαιδευτική ημερίδα. Πράγματι, η τηλεόραση στομώνει τη σκέψη του παιδιού, του περιορίζει το φτερούγισμα της ασύνορης φαντασίας του, του διαμορφώνει ένα αγοραίο αξιακό σύστημα, του αρθρώνει πρότυπα ευτελή και εν πολλοίς χυδαία, του προσδίδει στην εικονική σύλληψη και στην επιφανειακή αναπαράσταση της ζωής στοιχεία αληθοφανή, ιδιαίτερα στις μικρές παιδικές ηλικίες.

Η εικονική, η πληθωρική και χυδαία σεξουαλικότητα εκβιάζει τη συναισθηματική ωρίμανση παιδιών και εφήβων. Η βία, το σεξ, η ατσιδοσύνη και η βλακεία που πλασάρεται ως εξυπνάδα προσφέρονται μέσω της τηλεόρασης σε αφθονία, διαμορφώνουν το περιβάλλον του σύγχρονου ανθρώπου. Διαφημιστικά μηνύματα βομβαρδίζουν τη σκέψη των τηλεθεατών, συχνά τα σιγοψιθυρίζουν σαν απαλή προσευχή. Τα παιδιά γίνονται εσωστρεφή, τα ψυχολογικά προβλήματα αποκτούν διαστάσεις μάστιγας. Η σκέψη του παιδιού έχει υποταγεί.

Ταξιδεύουμε στα πιο όμορφα μέρη της Ελλάδας ή του Κόσμου και τα παιδιά δεν αισθάνονται την ανάγκη να θαυμάσουν τοπία και ομορφιές, δεν μαγεύονται από ξένες παραδόσεις· θα μείνουν κολλημένα σε μία από τις τόσες ηλεκτρονικές συσκευές που κουβαλούν μαζί τους, έχουν προβολή της αναζήτησής τους μόνο ή κυρίως στην εικονική πραγματικότητα.

Η χώρα μας, μια χώρα μικρή, έχει δεκάδες τηλεοπτικούς σταθμούς. Τι προσφέρουν; Τίποτα. Έχουν τα ιδιωτικά κανάλια καμιά εκπομπή ποιότητας; έχουν κλασική μουσική ή παραδοσιακή μουσική εκπομπή; Έχουν καμιά συζήτηση ουσίας; Απέραντο τηλεοπτικό τοπίο ηλίθιων σειρών, το κιτς κουτσομπολιό στην πρώτη γραμμή. Επίσης, όταν λέμε ότι είναι ιδιωτικά τι εννοούμε; Γνωρίζουμε ότι είναι εν πολλοίς κρατικοδίαιτα; Τι προσφέρουν τα προγράμματά τους; Ένα πεδίο αντι-αισθητικής υποκουλτούρας.

Όσο η τηλεόραση γίνεται η μοναδική πηγή ενημέρωσης και ψυχαγωγίας τόσο ο αποικίζει με το περιεχόμενό της τη σκέψη και την ψυχή του πολίτη. Η τηλεόραση διαμορφώνει το βαθύτερο περιεχόμενο του πολιτισμού, προβάλλει το νέο ευαγγέλιο, το περιεχόμενο του οποίου είναι: «η λατρεία της επιχείρησης, η μόνιμη επωδός περί ισορροπίας των σπουδαίων δεικτών της οικονομίας, ο έρωτας για την παγκοσμιοποίηση, το πάθος του ισχυρού νομίσματος, ο πολλαπλασιασμός των εκπομπών για το χρηματιστήριο, το δριμύ κατηγορώ ενάντια στις κοινωνικές κατακτήσεις, η μανία για την ενοχοποίηση των μισθωτών στο όνομα των κοινωνικά αποκλεισμένων» (S. Halimi, 1996, Δημοσιογραφία της οσφυοκαμψίας, Le Monde diplomatique).

Αποκρύπτει την κοινωνική πραγματικότητα, αναπαριστά το πραγματικό με τα δικά της επινοημένα εργαλεία, συγχέει τη γνώση με την πληροφορία και την πληροφορία με τη σκουπιδοπληροφορία, εκβάλλει άφθονα σκουπίδια με χρωματιστά κορδελάκια εκσυγχρονισμού, μετασχημάτισε τον πλουραλισμό του είναι σε πλουραλισμό του φαίνεσθαι, επιχειρεί να αναγορευτεί σε κριτή του ορθού λόγου, να μετασχηματιστεί σε ένα συλλογικό υπερεγώ όπου η προσαρμογή μας σε αυτό θα είναι και η μόνη μας φιλοδοξία!

Συμπερασματικά έχω και μια απλή πρόταση. Να ανοίγουμε την τηλεόραση για συγκεκριμένα, επιλεγμένα προγράμματα. Δεν είναι μόνο μια ηλεκτρονική συσκευή αλλά και μια ηλεκτρική τοιαύτη και επομένως την ανοίγουμε μόνο όταν θέλουμε να τη χρησιμοποιήσουμε για κάτι που μας ενδιαφέρει. Να πλημμυρίζουμε το σπίτι μας με μουσική και ανοιχτά βιβλία, να συζητάμε μεταξύ μας, να αναζητάμε τον πραγματικό κόσμο της ψυχαγωγίας (αγωγής της ψυχής) και της πνευματικής καλλιέργειας. Η ζωή μας είναι πολύ μικρή για να την καταναλώνουμε σε ανούσια ζητήματα· είναι πολύ όμορφη για να τη φορτώνουμε με «σκουπίδια».

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.