Του Νίκου Τσούλια
M. Yousafzai
«Η ημέρα της Μαλάλα δεν είναι η δική μου μέρα.
Είναι η μέρα κάθε γυναίκας, κάθε αγοριού και κάθε κοριτσιού που ύψωσε τη φωνή του για τα δικαιώματά του. Χιλιάδες άνθρωποι έχουν σκοτωθεί απ’ τους τρομοκράτες, κι εκατομμύρια έχουν τραυματιστεί. Είμαι απλώς μια απ’ αυτούς.
Οπότε στέκομαι εδώ… ένα κορίτσι απ’ τα πολλά…
Υψώνω τη φωνή μου όχι για να φωνάξω, μα για να ακουστούν αυτοί που δεν έχουν φωνή…
Στις 9 Οκτωβρίου του 2012 μια σφαίρα των Ταλιμπάν με βρήκε στην αριστερή πλευρά του μετώπου. Πυροβόλησαν και τις φίλες μου. Νόμιζαν ότι οι σφαίρες θα μας έκαναν να σωπάσουμε. Αλλά απέτυχαν. Κι έπειτα μέσα από εκείνη τη σιωπή ξεπήδησαν χιλιάδες φωνές…
Είμαι η ίδια Μαλάλα. Οι φιλοδοξίες μου παραμένουν οι ίδιες. Όπως και οι ελπίδες μου. Όπως και τα όνειρά μου. Ένα παιδί, ένας δάσκαλος, ένα μολύβι κι ένα βιβλίο μπορούν ν’ αλλάξουν τον κόσμο».
Είναι απόσπασμα από την Ομιλία στον ΟΗΕ (12 Ιουλίου 2013) της μαθήτριας Μαλάλα από το Πακιστάν, που αγωνίστηκε για το δικαίωμα στην εκπαίδευση και για την ελευθερία του λόγου εναντίον της τρομοκρατίας των Ταλιμπάν και της κυριαρχίας του θρησκευτικού φονταμενταλισμού. Είναι το νεότερο άτομο που έχει βραβευτεί με το Νόμπελ Ειρήνης. Έγινε σύμβολο ελευθερίας απέναντι στην καταπίεση και στον αυταρχισμό, «το πνεύμα εναντίον του ξίφους».
Πρόκειται για ένα «βιβλίο – ύμνο» στην παιδεία και στη μόρφωση, στη βαθιά επιθυμία του ανθρώπου για γνώση και για αυτοπραγμάτωση. Είναι ένα «εκπαιδευτικό μανιφέστο» όχι με την έννοια μιας θεωρητικής και στοχαστικής έρευνας αλλά ως εμπνευσμένη καταγραφή μιας βιωμένης αγωνιστικής στάσης και ενός υποδειγματικού τρόπου ζωής. Δεν περιέχει αναλύσεις γραμμένες σε ένα ασφαλές γραφείο. Εκφράζει ένα βίωμα ζωής, έναν υπαρξιακό αγώνα – την αγωνία για εκπαίδευση. Είναι ένα «παιδαγωγικό παράδειγμα», στο οποίο αναδεικνύονται οι καταστατικές αξίες της θεσμικής εκπαίδευσης και το αναφαίρετο δικαίωμα κάθε ανθρώπου για μόρφωση, γιατί μόνο με αυτό τον τρόπο θα γίνει μέτοχος του πολιτισμού και συνδημιουργός του Κόσμου.
Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου γευόμαστε ένα οδοιπορικό σκληρής δοκιμασίας και παράλληλα τη βαθιά επιθυμία της Μαλάλα να εκπληρώσει το όνειρό της, να μορφωθεί. Η αγάπη της για το σχολείο και το πάθος της για γνώση θα την οπλίσουν με εκείνη τη φοβερή δύναμη, που δεν θα στομώσει απέναντι στην απειλή των τρομοκρατών. Αμφισβητεί τη βία και τη δύναμη των όπλων, το θρησκευτικό φανατισμό και την επιβολή της άγνοιας. Εμπνέεται από τον ασίγαστο πόθο της για μάθηση. Ωριμάζει μέσα στις πιο μεγάλες δυσκολίες της ζωής.
Μάχεται για την ειρήνη, για τη δυνατότητα των κοριτσιών της αγαπημένης της κοιλάδας της Σουάτ – «του ωραιότερου μέρους στον κόσμο», να η λατρεία της πατρίδας και της εστίας, το έμβλημα κάθε ανθρώπου – να μπορούν να πηγαίνουν στο σχολείο. «Έριξε την πρώτη πέτρα στο στάσιμο νερό» και όλος ο κόσμος ευαισθητοποιήθηκε από την αντίσταση ενός κοριτσιού 15 ετών απέναντι στην απειλή και στο φόβο των όπλων. «Οι Ταλιμπάν με πυροβόλησαν για να με κάνουν να σωπάσω. Αντ’ αυτού, ολόκληρος ο κόσμος άκουγε το μήνυμά μου».
Είναι ένα βιβλίο που πρέπει να το διαβάσουν μαθητές και εκπαιδευτικοί, για να βρουν την αρχέγονη πηγή της παιδείας και να στοχαστούν στην ιδρυτική πράξη του σχολείου. Να κατανοήσουν γιατί η Μαλάλα ένιωθε με τέτοιο τρόπο το μορφωτικό αγαθό και ισχυριζόταν ότι «το σχολείο ήταν ο κόσμος μου, και ο κόσμος μου ήταν το σχολείο». Να εμπνευστούν από τη δύναμη, που αποκτά ένας άνθρωπος, όταν κατακτά την ελευθερία του. Να προβληματιστούν από τη δυναμική ενός ονείρου που εμπεριέχει τον ευθύνη και τον αγώνα, τη λατρεία και την ακαταμάχητη θέληση για την πραγμάτωσή του. Η ίδια είναι αποκαλυπτική. «Μια πανίσχυρη δύναμη είχε φωλιάσει μέσα μου, κάτι μεγαλύτερο και δυνατότερο από μένα, κι μ’ έκανε ατρόμητη».
Να δουν πως η ζωή είναι τόσο γενναιόδωρη, όταν πιστεύουμε στον εαυτό μας και στις πανανθρώπινες αξίες εναντίον κάθε μορφής εξουσίας και χειραγώγησης. Να νιώσουν την αγάπη για την καλλιέργεια του πνεύματος αλλά και το άγγιγμα της ψυχής του ανθρώπου, που ζητάει την ειρήνη και την ομορφιά. Να ταξιδέψουν μαζί με τη Μαλάλα σε μια πορεία ουμανισμού και βαθιάς πίστης στα μεγάλα ιδανικά της ανθρωπότητας. Να γευθούν τη δύναμη της πίστης και της θέλησης ενός κοριτσιού. Να καλλιεργήσουν το συναισθηματικό τους κόσμο από την αγωνία και την έγνοια για τους άλλους, για τον άνθρωπο.
Να βρουν το δικό τους νόημα της ζωής μέσα από έναν σκοπό, που θα εμπνέεται από την επιθυμία για την προαγωγή του καλού και αγαθού. Να δημιουργήσουν το δικό τους οδοιπορικό με ορίζοντες τις ανθρωπιστικές αξίες. Να αγωνιστούν για να κάνουν τον κόσμο καλύτερο. «Το ταξίδι μου δεν ήταν πάντα εύκολο, μα ανέκαθεν πίστευα ότι η αλήθεια και η καλοσύνη θα επικρατήσουν, και πάνω απ’ όλα είμαι ευγνώμων για το ότι μπορώ να μιλήσω για όσους δεν μπορούν».
Ποτέ µη συναντάς τους ήρωές σου. Αυτό σου λένε… Κι εγώ συµφώνησα µ’ αυτή την αρχή πολλές φορές. Μέχρι που συνάντησα τη Μαλάλα Γιουσαφζάι. Δεν έχω ποτέ στη ζωή µου νιώσει σε τέτοιο βαθµό το αίσθηµα ότι βρίσκοµαι απέναντι στο µεγαλείο του ανθρώπου. Nathan Filer, The Guardian
M. Yousafzai
Μετάφραση Α. Κορτώ, Εκδόσεις Πατάκης,
έτος έκδοσης 2015, σελίδες 234, 16,5 ευρώ
