Του Νίκου Τσούλια
Τα διαβάσματά μας είναι ένα απόλυτα προσωπικό κομμάτι του εαυτού μας ή είναι μια συνδημιουργία με τους συγγραφείς; Κατά πόσο είναι εσωτερικευμένα ξένα ερεθίσματα και κατά πόσο είναι εξωτερίκευση του ενδότερου κόσμου μας; Πώς μπορούμε να διακρίνουμε τα δημιουργήματα της δικής μας σκέψης από εκείνα των συγγραφέων και των βιβλίων όταν συμπλέκονται με τόσο ισχυρούς δεσμούς;
Τα διαβάσματά μας είναι πατημασιές της σκέψης μας στους ασύνορους τόπους του πνεύματος, του ανθρώπινου πνεύματος, και τα βιβλία είναι εργαλεία για να συναντηθούν αυτές οι πατημασιές μας με τις άλλες ομόλογες των ανθρώπων που αναζητούν τους ίδιους τόπους. Και αυτών των πατημασιών μένουν ανάγλυφα τα σχήματά τους στον κόσμο της θύμησης και της νοσταλγίας, γι’ αυτό τις αναζητούμε με τόση συστηματικότητα κάθε φορά που ένα καινούργιο διάβασμα φέρνει στην επιφάνεια παλιότερους βηματισμούς μας.
Υπάρχει και μια αίσθηση τέχνης, μια αίσθηση καλλιτεχνικής σύλληψης. Την αποδίδει ο Νεοϋορκέζος Στάνφορντ Κέι, ο οποίος θεωρεί το βιβλίο ως αντικείμενο που παρουσιάζει πολλές ομοιότητες με έναν πίνακα ζωγραφικής: «Αντιλαμβανόμαστε τη σελίδα ενός βιβλίου ως μια επίπεδη επιφάνεια τυπωμένη με μαύρο μελάνι. Τα βιβλία όμως δεν είναι επίπεδα, έχουν βάθος, όπως βάθος έχει κι ένας επίπεδος πίνακας ζωγραφικής. Με τον ίδιο τρόπο που, όταν διαβάζουμε, καλούμαστε να συναρμολογήσουμε εικόνες και ιδέες, έτσι και, όταν βλέπουμε έναν πίνακα ζωγραφικής, καλούμαστε να μεταφράσουμε τις πινελιές σε συναισθήματα και προθέσεις».
Τα διαβάσματά μας είναι της ψυχής μας ξεπετάγματα που διαρκώς πολλαπλασιάζονται σε κάθε άγγιγμα από του συγγραφέα τα ερεθίσματα, είναι μικροί θησαυροί από τους τόσους και τόσους που έχει κρυμμένους ο εαυτός μας και που ανακαλύπτονται με τη σκαπάνη του βιβλίου, είναι διαρκώς όλο και πιο καινούργια ερμηνευτικά εργαλεία που μάς χαρίζουν μια όλο και πιο φρέσκια εικόνα του κόσμου και του εαυτού μας.
Τα διαβάσματά μας είναι συνδημιουργοί άγνωστων πτυχών της σκέψης μας – πτυχών που θα αποκαλυφθούν μόνο μέσα από τα βιβλία και που ποτέ δεν θα έβρισκαν δίοδο έκφρασης – και της σκέψης του συγγραφέα που αιωρείται σε κάθε σελίδα, σε κάθε γραμμή του αναγνώσματος αναζητώντας συνεύρεση και γονιμοποίηση, για να φτερουγίσει πιο ψηλά το πνεύμα του ανθρώπου.
Τα διαβάσματά μας είναι μικρές κατακτήσεις της ζωής μας που γίνονται βαθμίδες για να σκάψουμε στο μυστηριώδες και αινιγματικό έδαφος της ύπαρξης και του εαυτού μας, είναι πνευματικές ανάσες στην συναισθηματική αποξήρανση του τεχνοκρατικού πολιτισμού. Αν και είναι ετεροπροσδιοριζόμενες λειτουργίες, έχουν απέραντη δημιουργικότητα· ίσως γιατί είναι μια περιπλάνηση στα μεγάλα νοήματα της ζωής, ίσως γιατί συνεργούν στον αναστοχασμό, στον εσωτερικό διάλογό μας που είναι τόσο στομωμένος από την αλλοτρίωση και από την τεχνολογική υπερανάπτυξη και λατρεία.
Τα διαβάσματά μας δεν είναι μόνο μια απόλυτα προσωπική υπόθεση, έχουν παναθρώπινο και συμβολικό χαρακτήρα, επιθυμούν την κατάκτηση της σύγχρονης κοινωνίας προκειμένου να συνεργήσουν στον εξανθρωπισμό του ανθρώπου. Γι’ αυτό οφείλουμε σε κάθε δημόσιο χώρο να αποκαταστήσουμε τις προτεραιότητές μας και τις αξίες μας.
Οφείλουμε να δημιουργήσουμε ένα «καθολικό σκηνικό διαβάσματος». Σε κάθε δημόσιο χώρο να στήσουμε πνευματικούς αργαλειούς, να εκθέσουμε τις πρώτες μας ανάγκες, τις πρώτες μας επιλογές στη βιτρίνα της ζωής μας, να διαπαιδαγωγούνται νέοι και παιδιά, μεγάλοι και μικροί, στην εικόνα του βιβλίου, στο σύμβολο των διαβασμάτων μας και των πνευματικών αναζητήσεών μας.
Να υπάρχουν μικρές προθήκες με βιβλία: στις δημόσιες υπηρεσίες, στο θέατρο, στον κινηματογράφο, στην καφετέρια, στο μπαρ, στο σούπερ – μάρκετ, στο φούρνο, στο κομμωτήριο, στο μικρό μπακάλικο της γειτονιάς, στο φαρμακείο, στο εμπορικό κατάστημα. Να δημιουργηθούν πίνακες ζωγραφικής με θέμα το ανοιχτό βιβλίο και το διάβασμα στους τοίχους των σχολείων, των δημόσιων βιβλιοθηκών και των πνευματικών ιδρυμάτων. Να δώσουμε στην εικόνα του στοχασμού μας την αξία που της ανήκει, να δώσουμε στην πνευματική μας υπόσταση τον οίστρο που τη θρέφει, να ξεπεζέψουμε από την ανούσια ύπαρξή μας και να ψηλαφίσουμε την ουσία της ίδιας της ζωής.
Ας αναρωτηθούμε. Αν τα παιδιά μας μεγάλωναν σε ένα τέτοιο σκηνικό της καθημερινής ζωής τους, αν βίωναν την εικόνα του ανοιχτού βιβλίου και του διαβάσματος σε κάθε γωνιά δημόσιου χώρου, έχουμε αναλογιστεί το πόσο γόνιμο έδαφος θα αναπτυχθεί για μια πιο δημιουργική πορεία των παιδιών στο σχολείο, πόση δυναμική θα αποκτήσει το εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μας και κυρίως πόσο θα εξανθρωπιστεί η κουλτούρα μας;
«Το βιβλίο γράφεται εξ ημισείας από τον αναγνώστη και τον συγγραφέα. Κάθε αναγνώστης προβάλλει σε αυτό τον κόσμο του, τα προηγούμενα διαβάσματά του, την προσωπικότητά του. Το βιβλίο είναι διαδραστικό. Το ίδιο βιβλίο στα χέρια διαφορετικών αναγνωστών διαφέρει, αφού δεν υπάρχουν δύο όμοιοι άνθρωποι σ’ αυτό τον κόσμο. Κι αυτό ισχύει τόσο για την Αγκαθα Κρίστι όσο και για τον Ντοστογέφσκι. Και γι’ αυτό δεν υπάρχουν βιβλία άξια περιφρόνησης. Και το ταπεινότερο όλων μπορεί να αλλάξει μια ζωή».
Αρτούρο Πέρεθ – Ρεβέρτε
anthologio.wordpress.com
