Του Νίκου Τσούλια

      Όλοι περνάμε από το δρόμο της, άλλοι με μεγαλύτερη ένταση και φασαρία και άλλοι με μικρότερη. Την ξαναγεύονται πολλοί άνθρωποι μέσα από τα παιδιά τους και ακόμα μέσα από τα εγγόνια τους. Πρόκειται για την εφηβεία, την περίοδο της αμφισβήτησης του κόσμου των άλλων και της δημιουργίας του δικού μας κόσμου, την πιο δυναμική και την πιο άστατη περίοδο της ζωής μας.

      Υπάρχει και ένα μέρος των ανθρώπων που τη γεύονται συχνά, είναι οι εκπαιδευτικοί και κυρίως οι εκπαιδευτικοί του Λυκείου. Ζούνε μαζί με την εφηβεία μεγάλο μέρος της ζωής τους και πρέπει να συμφιλιωθούν μαζί της, να φέρνουν ένα κομμάτι από τη δική τους εφηβεία διαρκώς στην επιφάνεια για να μπορούν να συμπορευτούν μαζί της μέσα από τις στάσεις και τις συμπεριφορές των μαθητών / μαθητριών. Η διαχείριση της εφηβείας από τους εκπαιδευτικούς είναι σημαντικό μέρος της όλης παιδαγωγικής τους ευθύνης.

      Οι μαθητές / μαθήτριες έρχονται στο Λύκειο παιδιά και φεύγουν νέοι και νέες. Σχεδόν όλη η εκδίπλωση της εφηβείας συμβαίνει σ’ αυτό τον κοινωνικό θεσμό. Και είναι συνδεδεμένη η εφηβεία με το πιο αποφασιστικό ίσως βήμα της ζωής τους, αφού σ’ αυτό το στάδιο θα δώσουν τις εισαγωγικές εξετάσεις για την τριτοβάθμια εκπαίδευση που θα καθορίσει εν πολλοίς τη συνολική εκπαιδευτική τους πορεία και μάλλον την επαγγελματική και την κοινωνική εξέλιξή τους.

      Η εφηβεία περιλαμβάνει πυκνά γεγονότα, ρυθμούς πρωτόγνωρους. Το σώμα των παιδιών αναπτύσσεται με επαναστατικούς ρυθμούς, η σκέψη τους επιχειρεί να ανοίξει δρόμους αυτονομίας και απεξάρτησης από το στενό περιβάλλον, οι ορμόνες μετασχηματίζουν σημαντικούς «χυμούς της ζωής», ο συναισθηματικός κόσμος εξέρχεται από την περίοδο της αθωότητας και παράλληλα επιχειρεί να ανοίξει ορμητικά τους δρόμους της σεξουαλικότητας. Ακόμα και τα ίδια τα παιδιά ξαφνιάζονται από τις δραματικές αλλαγές που συμβαίνουν «μπροστά στα μάτια τους» αλλά μακριά από την εξήγηση της σκέψης τους.

      Η μεγάλη αντίφαση του ανθρώπου στην εφηβεία είναι ότι δεν αποδέχεται τη σύγκρουση ανάμεσα στους νέους και στους γονείς τους, όταν αυτή η σύγκρουση είναι αναπόφευκτη και μάλλον αναγκαία. Ο συμβολισμός της πατροκτονίας εμπεριέχει μέρος αυτής της αναγκαιότητας. Ο ενήλικας – γονέας δεν αποδέχεται την τόσο εδραιωμένη παραδοχή ότι η αυτονομία του νέου περνάει μέσα από τα μονοπάτια της αντιπαράθεσης με το πιο οικείο περιβάλλον του, ότι η διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και η κατάκτηση της ανεξαρτησίας του θα εδραιωθούν μέσα από τη (συχνά και βίαιη) αποκοπή μέρος των ριζών των εφήβων και ότι στην αμέσως επόμενη φάση της ηλικίας της νεότητας εκεί όχι μόνο θα αποκατασταθούν οι βαθιές σχέσεις αγάπης, αλλά και θα τροφοδοτηθούν με άλλα πιο ενεργά χαρακτηριστικά από την πλευρά των νέων.

      Αλλά οι γονείς συχνά θέλουν να ξεχνούν και κάποια άλλα στοιχεία: α) Η εκδήλωση της αντιπαράθεσης από την πλευρά των εφήβων δεν συνδέεται με κάποια απομείωση της αγάπης των παιδιών προς το πρόσωπο των γονέων τους. β) Είναι προτιμότερο να εκφραστεί μια έκρηξη εξωστρέφειας των εφήβων ακόμα και προς τα ριζώματά τους (τους γονείς τους) παρά να καθηλωθεί η όλη ορμητικότητα και η έκρηξη της αμφισβήτησης στα στενά μονοπάτια της εσωστρέφειας, ακριβώς γιατί εκεί ελλοχεύουν και άλλες αθέατες από τον ορθολογισμό του ανθρώπου δυνάμεις και μπορεί να οδηγήσουν στις γκρίζες εικόνες της κατάθλιψης ή της απομείωσης του αυτοσεβασμού των εφήβων. γ) Η σύγκρουση γονέων και εφήβων είναι διαχρονική, αφορούσε και το παρελθόν, θα αφορά και το μέλλον. Ακόμα και η παραδοσιακή και πολύ αθώα σκηνή συμβουλής / σύγκρουσης «του να πάρουν τα παιδιά το μπουφάν για να μην κρυώσουν» είναι σκηνή που παίζεται από γενιά σε γενιά με φοβερά πανομοιότυπο τρόπο. δ) Η σταθερή και διαχρονική παράμετρος για μια ορθολογική στάση των γονέων απέναντι στην εφηβεία είναι η ενίσχυση της φιλίας των παιδιών, η καλλιέργεια φιλικών σχέσεων και δεσμών που είναι ο καλύτερος σύντροφος γι’ αυτό το στάδιο της ζωής των νέων.

      Οφείλουμε όμως να καταθέσουμε και την εξής πλευρά. Οι παλιότερες γενιές βίωναν την εφηβεία σε πιο απλές συνθήκες. Τα παιδιά λόγω κοινωνικών συνθηκών – και κυρίως λόγω της συμμετοχής τους στις δουλειές της οικογένειας – ωρίμαζαν πιο νωρίς και η εφηβεία ήταν μια σύντομη και σε ύστερη φάση εκδηλούμενη έκφραση της ηλικιακής τους εξέλιξης. Και επιπλέον, το κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον ήταν πιο απλό και λιγότερο απαιτητικό. Και μόνο η εμφάνιση της τηλεόρασης αρχικά και του διαδικτύου στη συνέχεια μετασχημάτισαν το πολιτιστικό τοπίο, αρκεί να σκεφτούμε ότι τα ερεθίσματα σεξουαλικού (ή πολύ περισσότερο πορνογραφικού) περιεχομένου είναι πλέον φοβερά πολλαπλάσια σήμερα. Και όλο αυτό το εν πολλοίς παρακμιακό σκηνικό αναταράσσει τον κόσμο όχι μόνο των εφήβων αλλά και των παιδιών με επιπτώσεις στη συναισθηματική τους εξέλιξη και στην καλλιέργεια του κόσμου της αγάπης.

      Η στάση των γονέων σήμερα στο θέμα της εφηβείας πρέπει να είναι ουσιαστική, να έχει συγκεκριμένο περιεχόμενο που θα συνεργεί στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των εφήβων και στην ενίσχυση της αυτονομίας τους και της πνευματικής ανεξαρτησίας τους. Η αγάπη τους δεν πρέπει να γίνεται φόβος ή απόρριψη της εφηβικής κουλτούρας της αμφισβήτησης, γιατί μαζί με την αμφισβήτηση να γεννιέται και κουλτούρα της δημιουργίας και της αυτονομίας. Και ποιος δεν θέλει να αποκτήσει το παιδί του μια μορφή αυτονομίας, που θα το βοηθήσει στη συνέχεια και στην προσπάθεια αυτοπραγμάτωσής του;

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.