Του Νίκου Τσούλια
Όταν έχεις …φύγει από το σχολείο, ταλαντεύεσαι. Δεν ξέρεις αν θα πας προς αυτή την κατεύθυνση ή προς την ακριβώς αντίθετή της. Να «σχολειοποιήσεις» το γραφείο σου ή να το «αποσχολειοποιήσεις»; Για έναν εκπαιδευτικό, το γραφείο του δεν είναι απλά και μόνο μια προέκταση του σχολείου, το πεδίο της καθημερινής προετοιμασίας του και του αντίστοιχου απολογισμού του.
Είναι ένα διαρκώς διεγερμένο πεδίο, όπου εκφράζεται η εκπαιδευτική, επιστημονική και παιδαγωγική φυσιογνωμία του. Είναι γεμάτο με γραπτά, με τις δικές του σημειώσεις που με το πέρασμα φουσκώνουν από τις διαρκείς αναθεωρήσεις και ανανεώσεις και παίρνουν τη μορφή ενός ογκώδους ψηφιακού και έντυπου βιβλίου, με τα σχολικά βιβλία αλλά και με τα παράλληλα βιβλία του, που εμπλουτίζουν το μάθημα και δίνουν ουσιαστικά το μορφωτικό στίγμα κάθε εκπαιδευτικού αφού είναι απόλυτα προσωπικές επιλογές του.
Και όταν τελειώνεις την εκπαιδευτική σου καριέρα – πέρα από το σοκ που υφίστασαι, γιατί δεν ξέρεις πώς ακριβώς να διαχειριστείς την όλη ταυτότητά σου και τον αυτοπροσδιορισμό σου, που μετασχηματίζονται με τον πιο ανατρεπτικό τρόπο – έχεις να αντιμετωπίσεις το ερώτημα: πώς θα είναι εφεξής η σχέση σου με το σχολείο; Γιατί όταν είσαι εκπαιδευτικός, σχεδόν κάθε στιγμή σκέπτεσαι το σχολείο: πότε θα διορθώσεις τα γραπτά για να μην γκρινιάζουν οι μαθητές, πότε θα δεις τις εργασίες τους γιατί τις περιμένουν πως και πως αφού τις λαμβάνεις υπόψη σου μόνο προσθετικά στη βαθμολογία, πώς θα κάνεις το αυριανό μάθημα να είναι διαφορετικό από τις προηγούμενες φορές, πώς θα βρεις ένα σημαντικό θέμα της επικαιρότητας που να συνδέεται με το μάθημα για να αγκιστρώσεις πιο εύκολα τη σκέψη των μαθητών και κυρίως πώς θα επινοήσεις μια νέα τεχνική για τα αστέρια του σχολείου που έχεις στην Κατεύθυνση της Γ΄ Λυκείου… Και με όλο αυτό το συνεχές συνταίριασμα σκέψεων και συναισθημάτων πλάθεις την εικόνα σου με τόσο και τέτοιο «σχολικό υλικό», που ποτέ δεν μπορεί να φύγει από τη συνείδησή σου.
Αλλά η ζωή προχωράει και πρέπει να γυρίζεις τις σελίδες της και να ζυμώνεσαι την ίδια στιγμή με τα νέα ζητήματα που σου θέτει – αλλιώς είσαι χαμένος. Κάπου είναι εύκολη η αποσχολειοποίηση και κάπου όχι. Και είναι μια πολύ προσωπική υπόθεση στο πώς θα αξιολογήσεις και στο πώς θα ιεραρχήσεις το ξεκάρφωμα των επιμέρους πινάκων της εκπαιδευτικής τοιχογραφίας του γραφείου σου. Για μένα, το πιο δύσκολο σημείο, το λιγότερο ενδιαφέρον ήταν τα γραπτά διαγωνίσματα – και έτσι αυτά πήραν το δρόμο τους για το σχολείο, όπου είχαν ούτως ή άλλως τη θεσμική τους θέση. Παρόλα αυτά κράτησα τα γραπτά των δύσκολων διαγωνισμών της Κατεύθυνσης ως κορυφαία δείγματα και τα βάζω σε μια γωνιά ξεχωριστή, γιατί ξέρω ότι κάποια στιγμή θα νοσταλγήσω πολύ έντονα το σχολείο και αυτά θα αποτελούν το δεύτερο ιεραρχικά πεδίο καταλαγιάσματος του ανταριασμένου συναισθήματος και της βασανιστικής νοσταλγίας, γιατί δεν περιλαμβάνει ούτε καν θεωρητικά κάποια επιστροφή στην εστία.
Την πρώτη θέση την κατέχουν οι Δημιουργικές εργασίες και ήδη αποτελούν το πιο απτό δείγμα της σχέσης μου με το σχολείο. Έχω κρατήσει τις πιο εμπνευσμένες εργασίες όλων των τελευταίων 10 χρόνων της καριέρας μου. Θα τις διαβάζω ξανά και ξανά. Θεωρώ βέβαιο ότι αρκετές θα αποτελέσουν αφετηρία για την αρθρογραφία μου. Εδώ άλλωστε έβλεπα το «Όλον» του μαθητή και κατανοούσα σε σημαντικό βαθμό την προσωπικότητά του και τη μορφωτική του αποσκευή αίροντας τη μονομερή προσέγγιση που μου επιβαλλόταν από τα μαθήματα που δίδασκα.
Αλλά υπάρχει και κάτι άλλο εξίσου σημαντικό, τα Φύλλα Αξιολόγησής μου που έκαναν σχεδόν όλοι οι μαθητές και οι μαθήτριές μου κάθε χρόνο και σε κάθε τάξη. Στα τελευταία 10 χρόνια που εφάρμοζα αυτή τη μέθοδο αξιολόγησής μου συγκέντρωσα εκατοντάδες σελίδες. Εδώ πέραν της αριθμητικής βαθμολόγησης, που μου έκαναν σε επιμέρους πτυχές της διδασκαλίας μου και της γενικότερης εκπαιδευτικής μου συμπεριφοράς, υπάρχουν περιγραφικά τμήματα αξιολόγησής μου εκτεταμένα και με πολύ βάθος… Υπάρχουν γκρίζες και αρνητικές, φωτεινές και ένθερμες εκπαιδευτικές – και όχι μόνο – όψεις μου, που έχουν φοβερό ενδιαφέρον να τις μελετήσω τώρα με άνεση χρόνου, με απόσταση από την καθημερινή σχολική λειτουργία και χωρίς το άγχος του συναισθηματικού φορτίου που κουβαλούσαν όταν τις πρωτοδιάβαζα. Σε κάθε περίπτωση είναι ένας σημαντικός οδηγός για το πώς θα κινηθώ στη συνέχεια. Θα πρότεινα δε να το κάνουν όλοι οι εκπαιδευτικοί – αν θέλουν να βελτιώνουν τη λειτουργία τους, να βλέπουν τις προκαταλήψεις τους και τις λανθασμένες τακτικές τους, τις θετικές πλευρές της διδασκαλίας τους, όψεις του εαυτού τους. Να μη χάσουν αυτή η μοναδική δυνατότητα της σχολικής διαδρομής τους.
Και έτσι το εκπαιδευτικό μου ταξίδι συνεχίζεται όχι μόνο με ονειροπολήσεις και ψευδαισθήσεις – που έχουν και αυτές την αξία τους – αλλά και με τον απόηχο των πιο αυθεντικών ίσως φωνών της διδασκαλίας μου και του εκπαιδευτικού μου προφίλ, η σχέση μου με το σχολείο ανανεώνεται με νέα ευρηματικά πεδία και η εκπαιδευτική μου φυσιογνωμία βλασταίνει εκεί που δεν το περιμένεις, σε ξερά μέρη του δέντρου…
