Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει τις μορφωτικά προσόντα και τις εκπαιδευτικές δυνατότητες των σημερινών νέων; Ποιος μπορεί να τολμήσει να συγκρίνει τις απαιτήσεις του σημερινού σχολείου και της οικογένειας από τους μαθητές και τις μαθήτριες σε σχέση με εκείνες των δεκαετιών που είμαστε εμείς μαθητές; Πώς μπορούν να συγκριθούν, για παράδειγμα, τα βιβλία της φυσικής και της χημείας του σημερινού λυκείου με εκείνα της δεκαετίας του ’70; Πώς μπορεί να τεθεί δίπλα – δίπλα η γλωσσομάθεια των σημερινών παιδιών με τις δύο κατά κανόνα ξένες γλώσσες στο τέλος του λυκείου με το πασάλειμμα των αγγλικών της δικής μας εποχής;
Λογικό θα πει κάποιος, αφού αυτή πρέπει να είναι η σειρά των πραγμάτων, σε κάθε περίοδο οι άνθρωποι να έχουν περισσότερα μορφωτικά εφόδια από τις προηγούμενες, αν και δεν ισχύει ένας τέτοιος κανόνας αν μελετήσουμε την ιστορία. Αλλά το μεγαλύτερο πρόβλημα των μαθητών μας σήμερα είναι το επαγγελματικό τους αδιέξοδο, η μαζική ανεργία των νέων επιστημόνων με τα τόσα και τόσα προσόντα… Αλλά οι σημερινοί μαθητές έχουν και κάποιο άλλο «τοπίο», εντελώς διαφορετικό, πιο δύσκολο αλλά και πιο όμορφο και γοητευτικό, σε σχέση με τους παλιότερους μαθητές, θα ζήσουν σε κοινωνίες της «δια βίου μάθησης». Και, όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Άλβιν Τόφλερ, «οι αναλφάβητοι του 21ου αιώνα δεν θα είναι εκείνοι που δεν ξέρουν γραφή και ανάγνωση, αλλά εκείνοι που δεν μπορούν να μάθουν, να ξεμάθουν και να ξαναμάθουν».
Θυμήθηκα όλα αυτά διαβάζοντας μια έκθεση ενός μαθητή του Δημοτικού με το παρακάτω θέμα, όπου απόλαυσα τη φαντασία του και τη δύναμη της αφαιρετικής του σκέψης. Κατά τη γνώμη μου, η «έκθεση» αποτελεί τον καλύτερο καθρέπτη για τη δημιουργικότητα και τις πραγματικές δυνατότητες του μαθητή, είναι ο πραγματικός «τόπος» όπου μορφοποιείται το μέλλον της πνευματικότητας του παιδιού. Ιδού η έκθεση:
«Ξεφυλλίζοντας το οικογενειακό μας άλμπουμ»
«Ο μικρός Κωστάκης του 1996 προχώρησε μπουσουλώντας στη μεγαλύτερη κούτα απ’ όλες τις κούτες της σοφίτας. Δίπλα της ήταν ξαπλωμένο ένα χοντρό βιβλίο. Ένα κρύο ρεύμα αέρα πέρασε με φόρα απ’ το παράθυρο, που κανείς δεν ενδιαφέρθηκε να κλείσει. Αυτό το ρεύμα αέρα ήταν εκείνο, το οποίο σήκωσε το σκονισμένο χοντρό εξώφυλλο του βιβλίου. Στην πρώτη σελίδα παρουσιάστηκε ένας χλωμός κύριος, σ’ ένα τοπίο, που κυριαρχούσε το άσπρο και το μαύρο. Ο μικρός Κωστάκης το κοίταξε, δεν του άρεσε και το έσπρωξε πίσω απ’ την τεράστια κούτα…
Τώρα ο μικρός Κωστάκης, που δεν είναι πια μικρός, συνάντησε κάτι σκληρό, κάτι μεγάλο, μια κούτα, μια μεγάλη κούτα. Μια ανάμνηση πέρασε μέσα από το κεφάλι του και χάθηκε. Το βλέμμα του εστιάστηκε στο χοντρό βιβλίο, που χρόνια πριν είχε αγνοήσει. Κι όμως αυτή τη φορά, εκείνος ήταν που το άνοιξε, όχι ένα ρεύμα αέρα, γιατί το παράθυρο έκλεισε, όχι όμως και αυτή η περίεργη ανάμνηση.
Το άνοιξε πάλι – παρουσιάστηκε ο χλωμός κύριος, όμως αυτή τη φορά φάνηκαν τα μάτια του πιο ζωηρά, το στόμα του σαν μετά από χρόνια, αποφάσισε να χαμογελάσει. Ποτέ δεν κατάλαβε ούτε ο μικρός αλλά ούτε και ο μεγάλος Κωστάκης ποιος ήταν αυτός ο χλωμός κύριος. Το μόνο που ήξεραν ήταν ότι τον λέγαν Νίκο, όπως τον πατέρα του.
Στη δεύτερη σελίδα παρουσιάστηκε ένα παιδάκι χλωμό κι αυτό. Το γελαστό προσωπάκι του χάριζε μια ευχάριστη αύρα στην εικόνα. Τα μάτια του, αν και ασπρόμαυρα, μπορούσαν να σε αιχμαλωτίσουν και να σε βυθίσουν σε έναν κόσμο ασπρόμαυρης ευτυχίας. Δύο λεπτά φρύδια, που ήταν δύσκολο να προσέξεις, αποτελούσαν σύνορα με φρουρούς, που προστάτευαν τα υπέροχα μάτια.
Στη διπλανή σελίδα, και για δέκα επόμενες σελίδες παρουσιαζόταν η προσχολική και η σχολική περίοδος ενός κοριτσιού, που τώρα μεγάλωσε, παντρεύτηκε και περιπλανιέται συνέχεια στο σπίτι του Κωστάκη με τον πρωταγωνιστικό ρόλο της μητέρας.
Ένας κύριος, που αποκαλείται μπαμπάς, στέκεται έγχρωμος με ένα μουστάκι, που το μαγικό ραβδί «ΧΡΟΝΟΣ» θα εξαφανίσει!
Όσο κι αν μεγάλωσε και μεγαλώνει ο Κωστάκης, ένα βιβλίο με αναμνήσεις θα βρίσκεται πίσω από μια κούτα της σοφίτας και μια ανάμνηση στην κούτα της καρδιάς του».
