[Με το τέλος του 20ου αιώνα μου ζητήθηκε από την εφημερίδα “ΤΑ ΝΕΑ” να γράψω ποιο είναι το καλύτερο πνευματικό “βιβλίο” και επέλεξα τη “Φόνισσα”]

Του Νίκου Τσούλια
(Ως προέδρου της ΟΛΜΕ)

Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα
“ΤΑ ΝΕΑ”, 27.11.1999

Ως καλύτερο «βιβλίο» του απερχόμενου αιώνα θεωρώ τη «Φόνισσα», που γράφτηκε το 1903 από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη. Και αυτό γιατί αποτελεί ένα μοναδικό κοινωνικό μυθιστόρημα που διεισδύει αποκαλυπτικά στην ασύνορη ανθρώπινη φύση αναζητώντας το Νόημα της ζωής και τους όποιους παραλογισμούς της μέσα από οριακές πράξεις των ηρώων.

Μέσα από τον μικρό κόσμο μιας κλειστής φαινομενικά κοινωνίας ανατέμνει τα όρια προκατάληψης και ορθολογισμού, καρτερίας και συγκρούσεων, ανθρώπινης δίκης και θεϊκής λύτρωσης. Πρόκειται για μια γεμάτη ένταση ψυχογραφία που διαστέλλει τον προσωπικό κόσμο ενός ήρωα στο σύμπαντα Κόσμο του διαχρονικού ανθρώπου.

Η αφήγησή του είναι αποκλειστική έκφραση του αυθεντικού λαϊκού στοιχείου. Η ατμόσφαιρα αναδύεται από την ίδια την ηθογραφία και είναι συστατικό στοιχείο αυτής καθεαυτής της πράξης. Ο συγγραφέας στηλιτεύει μέσα από τη λογοτεχνική του ορμή τη δυναστεία της εξουσίας πάνω στον άνθρωπο.

Ενσαρκώνει με μοναδικό τρόπο την ουσία της ζωής, γιατί πλάθει το έργο του με το «είναι» της ανθρώπινης συνείδησης, με το στοχασμό του απλού ανθρώπου. Δεν προσφέρει τη λύτρωση, αλλά την αφήνει μια διαρκώς «ανοιχτή υπόθεση». Άλλωστε η Φραγκογιαννού «εύρε τον θάνατον εις το πέραμα του Αγίου Σώστη, εις τον λαιμόν τον ενώνοντα τον βράχο του ερημητηρίου με την ξηρά, εις το ήμισυ του δρόμου μεταξύ της θείας και της ανθρώπινης δικαιοσύνης».

Ο Παπαδιαμάντης δεν περιγράφει απλά και μόνο τα βάσανα του ανθρώπου. Είναι δημιουργός μιας απόλυτα ουμανιστικής ηθικής. Είναι, κατά τον Κωστή Παλαμά, «ποιητής με τον πεζό λόγο».

anthologio.wordpress.com

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.