Στο εισαγωγικό αυτό κείμενο θα ασχοληθούμε κατά σειράν: με τη χρονολόγηση των Φοινισσών, τη σχέση ανάμεσα στις Φοίνισσες και το ιστορικό, πολιτικό και πνευματικό πλαίσιο της εποχής τους και τέλος με το πρόβλημα της παρείσφρησης νόθων στίχων σε μικρούς ή μεγάλους αριθμούς στο πρωτότυπο κείμενο (interpolatio), το οποίο δεν είναι άσχετο με τη χρονολόγηση, αν όχι της πρώτης παράστασης του έργου μας, τουλάχιστον του κειμένου των Φοινισσών, όπως το έχουμε σήμερα στα χέρια μας.
Η ΧΡΟΝΟΛΟΓΗΣΗ ΤΩΝ ΦΟΙΝΙΣΣΩΝ
Το αρχαίο σχόλιο στους Βατράχους του Αριστοφάνη που παρατίθεται δίπλα είναι η πιο αξιόπιστη πηγή για τη χρονολόγηση των Φοινισσών. Το σχόλιο τοποθετεί τις Φοίνισσες ανάμεσα στην Ανδρομέδα (412 π.Χ.) και τον θάνατο του Ευριπίδη (405 π.Χ.). Πολλοί μελετητές πιστεύουν ότι το έργο γράφτηκε πριν το 408 π.Χ., χρονιά κατά την οποία ο Ευριπίδης δίδαξε τον Ορέστη και αναχώρησε για τη Μακεδονία. Ως πιθανότερη χρονολογία θεωρείται από τους πλείστους σήμερα το 409 π.Χ.
Η όψιμη χρονολόγηση ενισχύεται και από τα μετρικά χαρακτηριστικά του έργου. Οι μελετητές έχουν παρατηρήσει ότι προϊόντος του χρόνου ο Ευριπίδης επέτρεπε περισσότερες αναλύσεις στα ιαμβικά του τρίμετρα. Όντως, ο αριθμός των αναλύσεων στους τριμέτρους των Φοινισσών κατατάσσει το έργο στην τελευταία δεκαετία της ζωής του ποιητή. Το μέτρο πάντως προσομοιάζει περισσότερο στην Ελένη (412 π.Χ.) παρά στον Ορέστη (408 π.Χ.), τις Βάκχες και την Ιφιγένεια εν Αυλίδι (405 π.Χ.).
Άλλα τεχνοτροπικά χαρακτηριστικά, πέρα από το μέτρο, επίσης τοποθετούν τις Φοίνισσες στην όψιμη φάση του Ευριπίδη (συνοψίζω από Mastronarde):
Η χρήση του τροχαϊκού τετραμέτρου
Το πολυπρόσωπον του έργου και η μεγάλη του έκταση
Το «διθυραμβικό» στυλ των χορικών και η συγκριτικά μικρή τους έκταση
Η εκτεταμένη χρήση πολυμετρικών αστροφικών μονωδιών (τεχνική που παρωδεί ο Αριστοφάνης στις Θεσμοφοριάζουσες, με αναφορά στην Ανδρομέδα).
Ολόκληρο το άρθρο στη σελίδα antonispetrides.wordpress.com
