Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β´ Γυμνασίου: 7η Ενότητα (Ένας στοργικός ηγέτης)

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα Β´ Γυμνασίου: 7η Ενότητα (Ένας στοργικός ηγέτης)

Α. Κείμενο

Η προσωπικότητα του βασιλιά της Σπάρτης Αγησιλάου (444-360 π.Χ.) άσκησε σημαντική επίδραση στον Αθηναίο ιστορικό Ξενοφώντα. Μέσα από το ομώνυμο έργο του τελευταίου αναδεικνύεται η προσωπικότητα ενός ηγέτη αποφασιστικού και αποτελεσματικού, συνάμα όμως εξαιρετικά στοργικού προς τους συμπολίτες του.

Ἅπαντες ἐπιστάμεθα ὅτι Ἀγησίλαος, ὅπου ᾤετο τὴν πατρίδα τι ὠφελήσειν, οὐ πόνων ὑφίετο, οὐ κινδύνων ἀφίστατο, οὐ χρημάτων ἐφείδετο, οὐ σῶμα, οὐ γῆρας προὐφασίζετο, ἀλλὰ καὶ βασιλέως ἀγαθοῦ τοῦτο ἔργον ἐνόμιζε, τὸ τοὺς ἀρχομένους ὡς πλεῖστα ἀγαθὰ ποιεῖν. Ἐν τοῖς μεγίστοις δὲ ὠφελήμασι τῆς πατρίδος καὶ τόδε ἐγὼ τίθημι αὐτοῦ, ὅτι δυνατώτατος ὢν ἐν τῇ πόλει φανερὸς ἦν μάλιστα τοῖς νόμοις λατρεύων. Τίς γὰρ ἂν ἠθέλησεν ἀπειθεῖν ὁρῶν τὸν βασιλέα πειθόμενον; […] Ὃς καὶ πρὸς τοὺς διαφόρους ἐν τῇ πόλει ὥσπερ πατὴρ πρὸς παῖδας προσεφέρετο. Ἐλοιδορεῖτο μὲν γὰρ ἐπὶ τοῖς ἁμαρτήμασιν, ἐτίμα δ’ εἴ τι καλὸν πράττοιεν, παρίστατο δ’ εἴ τις συμφορὰ συμβαίνοι, ἐχθρὸν μὲν οὐδὲνα ἡγούμενος πολίτην, ἐπαινεῖν δὲ πάντας ἐθέλων, σῴζεσθαι δὲ πάντας κέρδος νομίζων, ζημίαν δὲ τιθεὶς εἰ καὶ ὁ μικροῦ ἄξιος ἀπόλοιτο.

Ξενοφῶν, Ἀγησίλαος 7.1-3

Μετάφραση

Όλοι γνωρίζουμε ότι ο Αγησίλαος, όπου πίστευε ότι θα ωφελήσει σε κάτι την πατρίδα, δεν έπαυε να μοχθεί, δεν απέφευγε τους κινδύνους, ούτε λυπόταν τα χρήματα, και δεν πρόβαλλε ως δικαιολογία ούτε την αδυναμία του σώματος ούτε τα γηρατειά, αλλά θεωρούσε και τούτο ότι είναι έργο καλού βασιλιά δηλαδή να κάνει όσο το δυνατό περισσότερα καλά στους υπηκόους του. Στις μεγαλύτερες ωφέλειες της πατρίδας εγώ συγκαταλέγω και αυτό εδώ, ότι αν και ήταν ο πιο ισχυρός στην πόλη, φανερά υπηρετούσε σε μεγάλο βαθμό τους νόμους. Ποιος θα ήθελε να μην υπακούει όταν βλέπει τον ίδιο τον βασιλιά να υπακούει. Ο οποίος και προς τους πολιτικούς αντιπάλους συμπεριφερόταν όπως ακριβώς ο πατέρας προς τα παιδιά. Γιατί τους κακολογούσε μεν για τα σφάλματα, αλλά τους τιμούσε αν έκαναν κάτι καλό, και συμπαραστεκόταν όποτε συνέβαινε κάποια συμφορά, γιατί κανένα πολίτη δεν θεωρούσε εχθρό και γιατί ήθελε όλους να τους επαινεί και θεωρούσε κέρδος να σώζονται όλοι, ενώ θεωρούσε ζημιά αν κάποιος έστω και ανάξιος χανόταν.

Ερωτήσεις

1. Τι θεωρούσε καθήκον του σωστού πολιτικού ο Αγησίλαος σύμφωνα με τον Ξενοφώντα;

Ο Αγησίλαος θεωρούσε ότι ο σωστός πολιτικός είχε καθήκον να κάνει όσο το δυνατόν περισσότερα καλά στους υπηκόους του. Γι᾽ αυτό κάθε φορά που μπορούσε να ωφελήσει κάπως την πατρίδα, έκανε ό,τι μπορούσε   αψηφώντας τον κίνδυνο, τον κόπο και τα χρήματα. Αγωνιζόταν για το καλό χωρίς να προβάλλει ως δικαιολογία την αδυναμία του σώματος ή τα γηρατειά.

2. Πώς συμπεριφερόταν ο Αγησίλαος στους συμπολίτες του; Τι είδους σχέση επιδίωκε να δημιουργήσει μαζί τους;

Ήταν πρότυπο προς μίμηση, ενθάρρυνε τους πολίτες να γίνονται καλύτεροι και επαινούσε εκείνους που έκαναν κάτι καλό, ήταν δίκαιος με όλους. Ήταν τόσο στοργικός ακόμη και με τους πολιτικούς αντιπάλους, ώστε να παρομοιάζεται με τον πατέρα που φροντίζει τα παιδιά του. Η σχέση που επεδίωκε να δημιουργήσει με τους συμπολίτες του ήταν σχέση πατέρα-παιδιών.

3. Θα μπορούσε ο Αγησίλαος να χαρακτηριστεί, εκτός από ηγέτης, και «παιδαγωγός»; Ποια στοιχεία του κειμένου μπορούν να στηρίξουν αυτόν τον χαρακτηρισμό;

Πράγματι ο Αγησίλαος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εκτός από ηγέτης και «παιδαγωγός». Με τη συμπεριφορά του αποτελούσε παράδειγμα προς μίμηση για όλους του πολίτες. Ο Αγησίλαος δεν εξαιρούσε τον εαυτό του από τους νόμους και τις υποχρεώσεις των πολιτών. Με αυτό τον τρόπο μετέδιδε παιδαγωγικά μηνύματα για τους συμπολίτες του, οι οποίοι υπάκουαν τους νόμους επειδή έβλεπαν και τον βασιλιά τους, αν και ανώτερος, να υπακούει και όχι επειδή αναγκάζονταν. Επομένως, ο Αγησίλαος θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άξιος ηγέτης και καλός παιδαγωγός. 

Β1. Απαντήσεις στις ασκήσεις

1. πράκτωρ, πραγματευτής: πρόσωπο που ενεργεί // πρᾶξις, πραγματεία: ενέργεια.

2. α. άπρακτη, β. πράγμα, γ. εισπράκτορας, δ. Διέπραξες, ε. έμπρακτη.

3. φανερός-ἐμφανής, ποιῶ-πράττω, ζημία-βλάβη, πόνος-μόχθος, ἰσχυρός-ῥωμαλέος.

4. πραγμάτωση: η πραγματοποίηση, η εφαρμογή στην πράξη // πραγμάτευση: αναλυτική έρευνα και ανάπτυξη ενός θέματος // διαπραγμάτευση: η διεξαγωγή συνομιλιών για τη διεκπεραίωση θέματος ή την επίλυση διαφοράς.

Β2. Απαντήσεις στις ασκήσεις

1. ἱππόδρομος, ὀπισθόδομος, νομοδιδάσκαλος, πατριάρχης, φυγόδικος, ῥίψασπις, γήπεδον.

2. ὑπερμεγέθης, ὁμομήτριος, ἄτοπος, μεγαλογνώμων, διάπυρος, πολυμήχανος, πρόχειρος, μακρόχειρ, φιλόξενος.

3. κώμη + πόλις, μήτηρ + πόλις, εὖ + πατρίς, φίλος + πατρίς, σύν + ἔργον.

Γ. Απαντήσεις στις ασκήσεις

9. α. Μὴ γένοιτο: ευχή, β. ἄν… ἐθελήσαις: δυνατό στο παρόν ή στο μέλλον, γ. διώκοι: επανάληψη.

Λεξιλογικές & Ετυμολογικές Ασκήσεις