eksogiinoiΤου Νίκου Τσούλια

Φύσει ανήσυχο το μυαλό του ανθρώπου δεν θα μπορούσε παρά να θέτει ξανά και ξανά ζητήματα που παραμένουν πεισματικά ως αναπάντητα ερωτήματα κόντρα στη διαρκή αναζήτηση και στη ροή του χρόνου. Έτσι η έρευνα για κάποια μορφή ζωής εξωγήινης συνιστά αυτό καθ’ εαυτό ένα φιλοσοφικό πρόβλημα, γιατί εκτός από την όποια επιστημονική απόληξη το ενδιαφέρον περιστρέφεται γύρω από το αν η ζωή όπως εκδηλώνεται στον πλανήτη μας είναι μοναδική ή μια από άπειρες μορφές μέσα στις απρόσιτες διαστάσεις του Σύμπαντος.

Εκείνο που ταρακουνάει για καλά τη διαρκώς ερευνητική σκέψη μας δεν είναι η διακρίβωση μιας άλλης βιολογικής εκδήλωσης σ’ ένα άλλο ουράνιο σώμα. Είναι η αναθεώρηση όλων των κοσμοθεωριών και των κοσμοειδώλων που έχουν αποτυπωθεί στην μακρόχρονη ιστορία του Homo sapiens sapiens, και κάτι τέτοιο συνιστά ριζική ανατροπή της εικόνας μας, όπως την προβάλλουμε και τη βιώνουμε στον εαυτό μας. Οι όποιες ανησυχίες λοιπόν δεν προκύπτουν – ανεξάρτητα από το αν εμφανίζονται έτσι – από κάποιον εξωτερικό κίνδυνο μιας άλλης εκδήλωσης της ζωής. Προέρχονται γενικώς και καθολικώς από το «εσωτερικό» της δικής μας (γήινης – ανθρώπινης) ζωής και μάλιστα από το είδωλό της που έχουμε σχηματίσει στην ιστορική μας διαδρομή. Ένα είδωλο που είναι απόλυτα ανθρωποκεντρικό (με την κυριολεκτική έννοια του όρου) και δεν αφήνει καμιά άλλη διαφορετική έκφραση της ζωής να αντανακλαστεί στο γυάλινο πολιτισμικό μας καθρέφτη. Γιατί, πότε έσκυψε ο άνθρωπος με οποιαδήποτε είδους σεμνότητα στις εκατομμύρια διαφορετικές μορφές του πλανήτη μας (στην ατμόσφαιρα, στην υδρόσφαιρα, σ’ όλη τη βιόσφαιρα γενικότερα) αφήνοντας έστω ευκαιριακά κατά μέρος τις «αξίες» της εκμετάλλευσης (με άμεσο ή έμμεσο τρόπο) των άλλων έμβιων όντων;

Έχουμε κατανοήσει άραγε το πώς «αντιλαμβάνεται» το φαινόμενο της ζωής μια μέδουσα, ένα βακτήριο, ένα φυτό, ένα θηλαστικό ζώο; Πέραν του οικονομικού και εμπορικού αναγωγισμού όλων των έμβιων οργανισμών – ουσιαστικά τους προσεγγίζουμε ως φυσικούς πόρους (!) – υπάρχει μια εργαλειακή επιστημονική θεώρηση με μια διάθεση αποδόμησης της οντότητάς τους σε μικροσκοπικό επίπεδο. Δηλαδή τεμαχίζουμε το «είναι» τους στις κυτταρικές δομές ή στις γενετικές και βιοχημικές λειτουργίες τους, όπου διαπιστώνουμε μια εντυπωσιακή ενότητα σ’ όλη τη βιολογική κλίμακα, και στη συνέχεια με ένα «ορθολογικό» άλμα τεχνολογικής μεθοδολογίας φτάνουμε στο μακροσκοπικό επίπεδο, όπου με γενικούς χαρακτηρισμούς συνθέτουμε ένα απλουστευτικό παζλ για μια απείρως σύνθετη εικόνα.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο άνθρωπος δεν μπορεί να ανιχνεύσει τη ζωή στην ουσία της είναι γιατί δεν πιστεύει στην αυταξία της και δεν τη σέβεται καθόλου όχι μόνο στο πεδίο των άλλων έμβιων ειδών αλλά (και κυρίως) μέσα στην ίδια τη ανθρώπινη κοινότητα. Η ιστορία μας είναι μια πορεία συνεχούς προσβολής και ύβρεως του ιερού βήματος της ζωής. Οι επιμέρους προσπάθειες της επιστήμης για βελτίωση της ζωής μας ουδόλως ανατρέπουν τη διαχρονική πραγματικότητα της βαρβαρότητας, της πείνας, της εξαθλίωσης, των λιμών, της βίαιης εξαφάνισης λαών και πολιτισμών, της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο και του πολέμου.

Πέραν τούτων, η αναζήτηση μιας άλλης εξωγήινης ζωής δεν έχει μόνο διερευνητικό χαρακτήρα. Εμπεριέχει και τη θέλησή μας να υπάρχουν εξωγήινα όντα. Είναι γνωστές οι φαντασιώσεις και οι μυθοπλασίες για τους Αρειανούς που τροφοδότησαν πολλαπλές συζητήσεις, κινηματογραφικές επιτυχίες και λογοτεχνικά έργα. Και σήμερα υπάρχει μια αναζωπύρωση της σχετικής θεματολογίας τόσο στον επιστημονικό χώρο όσο και στις καθημερινές λειτουργίες των ανθρώπων. Γιατί, λοιπόν, ο άνθρωπος θέλει να υπάρχει και κάποια άλλη (πιθανώς αρκετά διαφορετική από τη δική μας) μορφή ζωής; Και φυσικά εδώ υποδηλώνεται κάποια νοήμων μορφή ζωής και όχι κάποια απλουστευμένη π.χ. βακτηρίων. Η εξήγηση μπορεί να δοθεί μέσα από διάφορες οπτικές γωνίες. Πρώτον, ο άνθρωπος έχει μια τάση να επικοινωνεί, και φαντάζεται ότι η εμπειρία μιας επικοινωνίας μέσω μιας προηγμένης τεχνολογικής διαμεσολάβησης – γιατί μόνο μια τέτοια επικοινωνία μπορεί να επιτευχθεί – θα είναι συναρπαστική γι’ αυτόν τον ίδιο. Θα είναι άλλωστε προοίμιο μιας τεχνολογικής αποδέσμευσης του ανθρώπου από τη γήινη περιπέτειά του και αποίκισης νέων πρωτόγνωρων χώρων.

Δεύτερον, θα αλλάξει η άποψή του για το φαινόμενο της ζωής. Θα αναδυθεί μια εντελώς νέα άποψη που θα εμπεριέχει πλήθος συγκρούσεων ιδεών και πεποιθήσεων, ερμηνευτικών σχημάτων και θεωριών, πολιτισμικών προτύπων και αξιών σε σχέση με την παραδοσιακή ιστορία από τότε που καταγράφεται με «πρόχειρο» ή επίσημο τρόπο η παρουσία του ανθρώπου στη Γη. Τρίτον, θα αλλάξει ο χαρακτήρας και το ποιόν της αντιπαράθεσης μεταξύ λογικής και συναισθήματος (κυρίως του αντίστοιχου φόβου), μεταξύ επιστήμης και θρησκείας, μεταξύ ορθολογισμού και μεταφυσικής. Τέλος, θα εμπλουτιστούν οι εσχατολογικές απόψεις μας, οι υπαρξιακές αγωνίες και η ματιά που ρίχνουμε στο θάνατο, μια ματιά που εν τέλει καθορίζει πιο πολύ τη στάση μας ως προς τη ζωή παρά ως προς το θάνατο.

Συνεχίζεται με το δεύτερο μέρος

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.