[Οδηγία χρήσης: Όποιος φίλος ή όποια φίλη κουράζεται εύκολα με την ανάγνωση μπορεί να επιλέξει την… ακρόαση του άρθρου στον διαδικτυακό σύνδεσμο https://clyp.it/cbi3peof (διάρκεια: 06:55)]
Ζήσαμε πρόσφατα την πρώτη επέτειο του δημοψηφίσματος της 5ης Ιουλίου 2015, του πρώτου από το 1974 και του μοναδικού στη σύγχρονη ελληνική ιστορία που δεν αφορούσε τη μορφή του πολιτεύματος. Ο πολιτικός κόσμος και όχι μόνο, όπως ήταν αναμενόμενο, ασχολήθηκε με την επέτειο ενός γεγονότος που αποδείχθηκε όχι μια απλή αλλά μία… πολλαπλή «αυταπάτη», σύμφωνα πάντα και με τον όρο που χρησιμοποίησε πρόσφατα ο ίδιος ο Πρωθυπουργός στο Ελληνικό Κοινοβούλιο. Πάμε να δούμε το θέμα κάπως αναλυτικότερα.
Αυταπάτη Νο1: Το «ΟΧΙ» υπήρξε ο μεγάλος νικητής του δημοψηφίσματος
Αν προσεγγίζουμε το θέμα από καθαρά τυπική ή νομική άποψη, η νίκη του «ΟΧΙ» δεν μπορεί ν’ αμφισβητηθεί. Αν όμως ξεφύγουμε απ’ το τυπικό σκέλος, είναι δυνατό ν’ ανακαλύψουμε μια άλλη οπτική που ενδέχεται να φανεί ιδιαίτερα χρήσιμη στις ερμηνευτικές μας απόπειρες. Επί εκλογικού σώματος 9.858.508 ψηφοφόρων το «ΝΑΙ» επελέγη από 2.245.537 εκλογείς (22,77%), το «ΟΧΙ» από 3.558.450 εκλογείς (36,1%), ενώ δεν ψήφισαν… 3.697.368 εκλογείς (37,5%)! Αν σ’ αυτούς που δεν ψήφισαν προσθέσουμε και τους 357.153 εκλογείς (3,63%) που έριξαν στην κάλπη λευκό ή άκυρο, τότε το σύνολο των εκλογέων που αδιαφόρησαν για το δημοψήφισμα συνειδητά ή αναγκαστικά (λόγω κωλύματος) ή επέλεξαν να το καταδικάσουν (άκυρο) ή απλώς να τηρήσουν μια ουδέτερη στάση (λευκό) αγγίζει το ιλιγγιώδες νούμερο των… 4.054.521 πολιτών!
Με άλλα λόγια, το 41,13% του εκλογικού σώματος δεν υποστήριξε ούτε το «ΝΑΙ» ούτε το «ΟΧΙ». Συγκρινόμενο το ποσοστό αυτό με το 36,1% του «ΟΧΙ» ή το 22,77% του «ΝΑΙ» (επί του συνόλου του εκλογικού σώματος πάντα) προσφέρει μια διαφορετική εικόνα σχετικά με τη στάση που τήρησε ο ελληνικός λαός απέναντι στο δημοψήφισμα. Πρόκειται για τη στάση μιας τεράστιας μερίδας πολιτών που αποτελεί τον πραγματικά μεγάλο ηθικό νικητή του δημοψηφίσματος, αλλά, όπως είναι λογικό, η συζήτηση για τις απόψεις ή τα κίνητρα αυτών των ανθρώπων δεν έγινε ποτέ και πουθενά, αφού δεν εξυπηρετεί, ούτε κατ’ ελάχιστον, τα συμφέροντα των ελληνικών κομμάτων.
Αυταπάτη Νο2: Το δημοψήφισμα υπήρξε μια γιορτή της Δημοκρατίας
Αυτό κι αν είναι μια μεγάλη συζήτηση. Υπό φυσιολογικές συνθήκες το δημοψήφισμα αποτελεί τον μοναδικό θεσμό της άμεσης Δημοκρατίας που επιβιώνει σε όλα τα αντιπροσωπευτικά πολιτικά συστήματα του δυτικού κόσμου και κατά συνέπεια, όποτε ενεργοποιείται, αποτελεί μια πραγματική γιορτή για το δημοκρατικό πολίτευμα. Ειδικά το δημοψήφισμα της 5ης Ιουλίου 2015 θα μπορούσε όντως να έχει αυτόν τον χαρακτήρα, αλλά οι συνθήκες της κομματικής πόλωσης, του φανατισμού, του ακραίου διχασμού και της… εντυποψηφιακής «τρομοκρατίας», μέσα στις οποίες διεξήχθη, δεν μάς επιτρέπουν να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο. Σε όλ’ αυτά θα προσθέσουμε και τον ελάχιστο χρόνο των ολίγων ημερών, εντός των οποίων οι πολίτες θα έπρεπε να ενημερωθούν όχι μόνο για το περιεχόμενο των… «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» («Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού») και «Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους»), αλλά και γενικότερα για τις επιπτώσεις που θα είχε στη ζωή τους η επιλογή του «ΝΑΙ» ή του «ΟΧΙ».
Από την απόσταση του ενός έτους, που έχει ήδη περάσει, όλο αυτό το πλαίσιο, μέσα στο οποίο πραγματοποιήθηκε το δημοψήφισμα, μοιάζει κωμικοτραγικό! Και όμως οι πολίτες κλήθηκαν ν’ αποφασίσουν για τη χώρα τους, τη ζωή τους και τις μελλοντικές γενιές χωρίς καν να γνωρίζουν τι είναι αυτό που ψηφίζουν! Υπάρχει βέβαια και κάτι ακόμα χειρότερο: οι πολίτες είχαν να διαλέξουν ανάμεσα σε μόλις δύο επιλογές! Η εξουσία έθεσε το διχαστικό δίλημμα, που εξυπηρετούσε προφανώς την ίδια, και ο πολίτης ήταν υποχρεωμένος να επιλέξει ανεξάρτητα απ’ την προσωπική του άποψη! Η πολυφωνία πήγε περίπατο! Πόσο δημοκρατικό άραγε είναι αυτό; Ακόμα και στις κάθε είδους εκλογικές αναμετρήσεις (βουλευτικές, δημοτικές, περιφερειακές εκλογές, ευρωεκλογές) οι πολίτες έχουν περισσότερες επιλογές…
Αυταπάτη Νο3: Στο δημοψήφισμα ηττήθηκε η προπαγάνδα του «ΝΑΙ»
Η άποψη αυτή όντως έχει μια δόση αλήθειας. Η πλευρά του «ΝΑΙ» διέθετε ένα πανίσχυρο προπαγανδιστικό μηχανισμό που στηριζόταν στα μεγάλα δημοσιογραφικά κέντρα και τα ιδιωτικά τηλε-ψηφιακά μέσα ενημέρωσης. Εκ του αποτελέσματος φάνηκε ότι η προπαγάνδα του «ΝΑΙ» όντως υπέστη μια βαριά ήττα. Αυτό όμως που συνήθως δεν λέγεται είναι ότι γι’ αυτή την ήττα συνέβαλε η… προπαγάνδα του «ΟΧΙ», που εκφράστηκε κυρίως στα κρατικά μέσα ενημέρωσης, στους φορείς του δημόσιου τομέα και βέβαια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου τα συναισθηματικά φορτισμένα συνθήματα του «ΟΧΙ» άσκησαν μεγάλη επιρροή στη νέα γενιά.
Μέσα στις συνθήκες ακραίου διχαστικού κλίματος, που είχαν διαμορφωθεί την περίφημη εβδομάδα του δημοψηφίσματος, δεν ήταν βέβαια δυνατό να μην αξιοποιηθεί και από τις δύο πλευρές οποιαδήποτε μορφή προπαγανδιστικού μέσου υπήρχε εκείνη τη στιγμή στην επικαιρότητα. Όμως, η γενική εντύπωση που είχε διαμορφωθεί τις παραμονές του δημοψηφίσματος ήταν ότι τα εργαλεία της προπαγάνδας αξιοποιούντο μόνο απ’ τη μια πλευρά, η οποία μάλιστα υποστήριζε με κάθε θεμιτό κι αθέμιτο τρόπο το «ΝΑΙ». Η διαμόρφωση αυτής της γενικής εντύπωσης, που αναμφισβήτητα ενεργοποίησε τ’ αντανακλαστικά αντίδρασης μιας σημαντικής μερίδας πολιτών, δεν είναι δυνατό να μην πιστωθεί στην προπαγάνδα του «ΟΧΙ» που κατάφερε να πείσει την κοινή γνώμη ότι η υποστήριξη του «ΝΑΙ» κρύβει πίσω της όλες τις σκοτεινές και υποχθόνιες δυνάμεις που επιζητούν το κακό του έθνους, ενώ την ίδια στιγμή η ψήφος στο «ΟΧΙ» θα αποτελούσε μια τεράστια συντριβή γι’ αυτές τις δυνάμεις και παράλληλα μια τεράστια δικαίωση των εθνικών συμφερόντων… Σε κάθε περίπτωση, οι επαγγελματίες επικοινωνιολόγοι και τα ψηφιακά «τρολς» (όπως αποκαλούνται στην ψηφιακή διάλεκτο του διαδικτύου) του «ΟΧΙ» αξίζουν πολλαπλά τα συγχαρητήρια για την αποτελεσματικότητά τους!
ΠΗΓΗ: εφημερίδα «Κρητική Επιθεώρηση» (Ρέθυμνο)
