Του Νίκου Τσούλια
Η Ευρώπη σε κρίση, η Ευρώπη στο προσκήνιο της ιστορίας και του μέλλοντός της! Η Ευρώπη βρίσκεται σε σταυροδρόμι και δεκαετίες μετά την απαρχή της υλοποίησης της ενοποίησής της αντιμετωπίζει υπαρξιακά προβλήματα. Η πρόσφατη απόφαση των Βρετανών για «Brexit» έφερε το ευρωπαϊκό σκηνικό σε καθοριστικό σημείο. Εφεξής τίποτα δεν θα είναι ίδιο με το χθες…
Οι αιτίες της κρίσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι λίγο – πολύ γνωστές και κοινά αποδεκτές. Το έλλειμμα της δημοκρατικής νομιμοποίησης στις αποφάσεις της, το βάλτωμα του Συντάγματος και κυρίως της πολιτικής ενοποίησης, η διαμόρφωση πολλαπλών ταχυτήτων οικονομικής ανάπτυξης στο εσωτερικό της, η όξυνση των ανισοτήτων μεταξύ των κρατών / μελών, η ισχυρή γραφειοκρατία με την έντονη «σφραγίδα» της Γερμανίας, η αποτυχία της στο προσφυγικό ζήτημα και η άνοδος του ρατσισμού στο εσωτερικό της, η παρατεταμένη πολιτική της μονόπλευρης λιτότητας, η διάλυση του κοινωνικού κράτος στο εσωτερικό των χωρών, η αποδόμηση των βασικών δικαιωμάτων του κόσμου της εργασίας, η αντιμετώπιση της Ελλάδας στη σημερινή κρίση της κλπ είναι συστατικά στοιχεία υπονόμευσης και ανατροπής της ίδιας της πορείας της.
Τα συμπτώματα της κρίσης ήταν γνωστά εδώ και χρόνια, αλλά οι ηγέτες της και τα πολιτικά συστήματα των χωρών / μελών όντας χειραγωγημένα από τις επιταγές του κεφαλαίου δεν ήθελαν ή και δεν μπορούσαν να εφαρμόσουν πολιτικές που θα έδιναν προοπτική στην ευρωπαϊκή ιδέα. Η φοβερή αντίφαση που βιώνουν σήμερα όλοι οι Ευρωπαίοι είναι η εξής. Ενώ η κρίση της Ε.Ε. οφείλεται στη βαρβαρότητα του κεφαλαίου και ενώ απαιτείται ως μόνη διέξοδος για την υπέρβαση της κρίσης μια προοδευτική πολιτική, εμφανίζεται ως πιο κρατούσα τάση στις πολιτικές / κομματικές διεργασίες η άνοδος των ακροδεξιών ρευμάτων!
Μπορεί να είναι το μέλλον των ευρωπαϊκών λαών μια επιστροφή στο παρελθόν του εθνικισμού και των εθνικών κρατών με μια δήθεν δημαγωγική ανεξαρτησία τους σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης της οικονομίας; Μπορούν να αναπτυχθούν εθνικές οικονομίες με εθνικά νομίσματα και εσωστρεφείς κοινωνίες που θα αντιμετωπίζουν τις πολλαπλές προκλήσεις των διεθνοποιημένων οικονομικών και πολιτισμικών λειτουργιών της ανθρωπότητας; Μπορούν να φτιαχτούν σύνορα / φράχτες για την αντιμετώπιση του προσφυγικού ζητήματος, που θα παίρνει όλο και μεγαλύτερες διαστάσεις αφού οι γενεσιουργές αιτίες του όχι απλά και μόνο διαιωνίζονται αλλά και πολλαπλασιάζονται;
Η απόφαση του βρετανικού δημοψηφίσματος κατέδειξε και μια σημαντική πλευρά στο ζήτημα της Ε.Ε. Οι στάσεις και οι συμπεριφορές των πολιτών δεν καθορίζονται μονομερώς από την πολιτική, την κομματική και την ιδεολογική φυσιογνωμία τους αλλά και από άλλα μικρότερης βαρύτητας αξιολογικά στοιχεία: ηλικία, μόρφωση, ανάπτυξη. Όταν η συνολική εικόνα δείχνει μια διχοτόμηση του εκλογικού σώματος, όταν στις ηλικίες 18 – 24 ετών οι ψηφοφόροι τάχθηκαν σε ποσοστό 75% (!) υπέρ της παραμονής της Βρετανίας στην Ε.Ε., όταν το …Λονδίνο και τα πιο μορφωμένα κοινωνικά στρώματα κατέδειξαν με τον πιο εμφαντικό τρόπο την πίστη τους στην ευρωπαϊκή ιδέα, πώς μπορούν να αγνοηθούν οι απόψεις τους και οι αποφάσεις τους;
Τίθενται με δραματοποιημένο τρόπο οι θεωρήσεις ότι η Ευρώπη εισέρχεται σε αχαρτογράφητα νερά, ότι δεν έχει ουσιαστική πρόταση για το μέλλον της και ότι τα ενδημικά προβλήματά της θα την παρασύρουν αργά ή γρήγορα σε κατάρρευση. Από την ίδια πλευρά προβάλλεται η πολιτική αντίληψη της επιστροφής στον εθνικό απομονωτισμό – με το άκρως δημαγωγικό επιχείρημα της «εθνικής ανεξαρτησίας» -, χωρίς να τίθεται καν σε προβληματισμό το δέον γενέσθαι επί της ουσίας των εξελίξεων και έτι περαιτέρω δεν προσεγγίζεται ούτε καν θεωρητικά ένα απλό ερώτημα. Τα μικρά έθνη / κράτη της διαλυμένης Ε.Ε. από μόνα τους θα αντιμετωπίσουν τη δυναμική οικονομική και δημογραφική ανάπτυξη της Κίνας, της Ρωσίας, της Ινδίας και των Ασιατικών τίγρεων; Θα μπορούν να συνεργάζονται σε μια κάποια ισότιμη βάση με τις Η.Π.Α. έστω και με τα σημερινά προβλήματα; Θα βρουν καλύτερες λύσεις απέναντι στο μείζον προσφυγικό πρόβλημα και στον ισλαμικό φονταμενταλισμό;
Δεν είναι απλά και μόνο μεθοδολογικό πρόβλημα το να μην παίρνουμε θέση στα υπαρκτά ουσιώδη ζητήματα που μας απασχολούν και θα μας απασχολούν όλο και περισσότερο στο μέλλον. Είναι πρόβλημα ουσίας, πρόβλημα βαθιά πολιτικό και υπαρξιακό. Η πολιτική σκέψη έχει αξία και ομορφιά, όταν σχεδιάζει το μέλλον και όχι όταν περιγράφει τα συμπτώματα και κινδυνολογεί δημαγωγώντας μόνο και μόνο για να εκτρέφει τον εθνικισμό, το ρατσισμό και τη μισαλλοδοξία.
Όσοι επιθυμούν τη διάλυση της Ε.Ε. ισχυριζόμενοι εθνικούς παραδείσους και δήθεν αυτόνομα κράτη – αν δεν δημαγωγούν και αν δεν στοχεύουν σε πρακτικές φασισμού -, απλά και μόνο δεν μπορούν να κατανοήσουν το σκηνικό των φυγόκεντρων ακραίων και εχθρικών τάσεων και των χωρίς κανένα αντίκρισμα προστατευτισμών…
Κύριε Γκίλια,
Η άποψή μου (με μια πρόταση) είναι η συμμετοχή της χώρας μας στη Ε.Ε. στην οποία όμως θα (αγωνιστούμε να) υπάρχουν: πολιτική ενοποίηση, δημοκρατική νομιμοποίηση των αποφάσεών της, κοινωνικό κράτος και κράτος δικαίου και πολιτισμικό στίγμα το “φορτίο” των Διαφωτισμού και του Ορθολογισμού.
Ευχαριστώ για τις παρατηρήσεις σας!
Νίκος Τσούλιας
Εκπλητικός συλλογισμός. Αφού περιγράφει με γλαφυρό τρόπο τα προβλήματα της “Ευρωπαϊκής ενοποίησης”, επισημαίνοντας και τον ρόλο της Γερμανικής επικυριαρχίας, στη συνέχεια υπό την απειλή των εξωτερικών “τίγρεων” , ΗΠΑ, Κίνας κλπ, προτείνει στο “μικρό Έθνος” να μείνει μέσα στο κλουβί, να φαγωθεί απ την δική του “σύμμαχο” τίγρη! Πέραν αυτού, η αποδοχή της εθνικής ταυτότητας συνιστά από μόνη της εθνικισμό;